روایات

جلسه ۵۰ – PDF جلسه پنجاه  ۵. حجیت خبر واحد – ادله حجیت خبر واحد –دلیل اول: کتاب – آیه نبأ – بررسی استدلال به مفهوم شرط – بررسی اشکال ششم – پاسخ محقق نایینی به اشکال ششم – بررسی پاسخ محقق نایینی ۱۴۰۳/۰۹/۲۰ خلاصه جلسه گذشته بحث در اشکال ششم به استدلال به آیه نبأ از طریق مفهوم شرط بود. محصل اشکال ششم این است که اگر بخواهیم برای این آیه مفهوم قائل شویم یکی از این دو تالی فاسد را شاهد خواهیم بود؛ یا باید بگوییم خبر عادل در موضوعات حجت است که این خلاف مشهور است، یا باید ملتزم به خروج مورد آیه (که اخبار به ارتداد بنی المصطلق بود) از آیه بشویم که این نیز مستهجن

جلسه ۴۵ – PDF جلسه چهل و پنجم  ۵. حجیت خبر واحد – ادله حجیت خبر واحد –دلیل اول: کتاب – آیه نبأ – اشکالات شیخنا الاستاد به امام خمینی و بررسی آنها ۱۴۰۳/۰۹/۰۶   خلاصه جلسه گذشته بحث در اشکالاتی بود که متوجه پاسخ محقق خراسانی و بعضی از شاگردان ایشان به اشکال دوم است. امام خمینی دو اشکال مطرح کردند؛ این دو اشکال از ناحیه بعضی از تلامذه امام خمینی مورد اشکال قرار گرفته است. اشکالات شیخنا الاستاد به امام خمینی شیخنا الاستاد مرحوم آیت الله فاضل لنکرانی نسبت به هر دو اشکال امام خمینی خدشه کرده‎اند. اشکال اول ایشان نسبت به اشکال اول امام خمینی فرموده که درست است که کتب لغت جهالت را به معنای عدم

جلسه ۱۵ – PDF جلسه پانزدهم مقام اول: بررسی وجود و عدم کرامت ذاتی در انسان – مبانی کرامت ذاتی انسان – دسته اول: ۳. فطرت – اشکال در ذاتی بودن این کرامت و بررسی آن – شواهد ذاتی بودن این کرامت – شاهد اول: وجدان – شاهد دوم: آیات – طایفه اول تا پنجم ۱۴۰۳/۰۸/۲۰   خلاصه جلسه گذشته بحث در فطرت به عنوان یکی از کرامات اعطایی ویژه خداوند تبارک و تعالی به انسان بود؛ ما فطرت را معنا کردیم و به تفاوت آن با غریزه و طبیعت اشاره نمودیم و به دو نوع از فطریات هم در حد مختصر پرداختیم. گفتیم فطریات انسان یا مربوط به حوزه شناخت و دریافت و درک آدمی است و یا به

جلسه ۲۱ – PDF جلسه بیست و یکم مسئله ۲ – ۳. بررسی ولایت پدر نسبت به بالغه رشیده باکره – قول اول: استقلال دختر – ادله استقلال دختر – دلیل سوم: روایات – روایت اول: صحیحه فضلا – بررسی روایت اول – بررسی سندی – بررسی دلالی – اشکال اول و بررسی آن – اشکال دوم ۱۴۰۳/۰۸/۲۰   خلاصه جلسه گذشته بحث در ادله قول اول یعنی استقلال باکره در امر ازدواج بود؛ چند طایفه از آیات به عنوان مستند این قول ذکر شده که مورد بررسی قرار گرفتند و نتیجه این شد که بعضی از این طوایف بر استقلال باکره دلالت دارند و برخی دلالت ندارند. البته ظاهر این آیات این است که اذن پدر حتی منضماً هم

جلسه ۲۰ – PDF جلسه بیست  مسئله ۲ – ۳. بررسی ولایت پدر نسبت به بالغه رشیده باکره – قول اول: استقلال دختر – ادله استقلال دختر – دلیل دوم: آیات – طایفه سوم: آیه دوم – اشکال کاشف اللثام – پاسخ صاحب جواهر و بررسی آن – پاسخ صاحب جواهر و بررسی آن – طایفه چهارم – آیه اول و دوم – اشکال کاشف اللثام و بررسی آن – طایفه پنجم و بررسی آن ۱۴۰۳/۰۸/۱۹   خلاصه جلسه گذشته عرض کردیم برای استقلال باکره رشیده در امر ازدواج به چند دلیل تمسک شده است؛ دلیل اول آیاتی از قرآن بود. عرض کردیم در قرآن چند طایفه از آیات می‌تواند مورد استدلال قرار بگیرد؛ طایفه اول و دوم، و یک

جلسه ۳۰ – PDF جلسه سی  ۵. حجیت خبر واحد – بررسی ادله عدم حجیت خبر واحد –بررسی دلیل دوم –  کلام محقق بروجردی – جمع بندی – دلیل سوم: اجماع – بررسی دلیل سوم – اشکالات محقق خراسانی   ۱۴۰۳/۰۸/۱۳ خلاصه جلسه گذشته عرض کردیم نسبت به روایات مورد استناد منکرین حجیت خبر واحد، اعلام و بزرگان اشکالاتی را مطرح کرده اند. ما نظر محقق خراسانی، محقق خویی را بیان کردیم. لکن در مقام ارزیابی سخن محقق خراسانی، محقق خویی عرض کردیم پاسخ آنها فی الجمله قابل قبول است لکن جامع همه طوائف روایات نیست. البته یک راه حل کلی این است که ما روایات مطلقه را حمل بر فرض تعارض کنیم، لکن اگر این راه را نپذیریم بالاخره

جلسه ۲۹ – PDF جلسه بیست و نهم  ۵. حجیت خبر واحد – بررسی ادله عدم حجیت خبر واحد –بررسی دلیل دوم – نظریه برگزیده در مورد دلیل دوم   ۱۴۰۳/۰۸/۱۲   خلاصه جلسه گذشته بحث در دلیل دوم قائلین به عدم حجیت خبر واحد بود. منکرین حجیت به چند طائفه از روایات استناد کردند. نسبت به این دلیل، اشکالاتی مطرح شد، خود محقق خراسانی اشکال کردند، عرض کردیم بعضی از بزرگان از جمله محقق نایینی و محقق خویی اشکال کردند، ما اشکال محقق خویی را بیان کردیم. محقق خویی یک اشکال به طائفه اول روایات داشتند و دو اشکال به طائفه دوم. به هر حال ایشان روایات را به دو طائفه تقسیم کرد و نسبت به هر کدام اشکالی

جلسه ۱۲ – PDF جلسه دوازدهم  موضوع‌شناسی: ۲. تورم – تعریف تورم – تفاوت تورم و گرانی ۱۴۰۳/۰۸/۰۹   ۲. تورم موضوع دومی که در بحث از موضوع‌شناسی لازم است در حد مختصر به آن پرداخته شود، تورم است. همانطور که در جلسه گذشته عرض کردم، در ابتدای این بحث اشاراتی به این موضوع داشتیم اما آنچه در آغاز درباره تورم گفتیم، عمدتاً از این جهت بود که مسئله تورم یا کاهش ارزش پول یا کاهش قدرت خرید یک مسئله جدید محسوب می‌شود یا یک مسئله قدیمی است. به مناسبت بحث از نوپدید بودن یا قدیمی بودن این مسئله، اشاره‌ای به تورم و تفاوت آن با گرانی و برخی از علل و اسباب تورم کردیم؛ اما این فقط از آن

جلسه ۲۸ – PDF جلسه بیست و هشتم  ۵. حجیت خبر واحد – بررسی ادله عدم حجیت خبر واحد –بررسی دلیل دوم – اشکال محقق خویی به دلیل دوم – اشکال اول و دوم محقق خویی به طائفه دوم روایات – شرح رساله حقوق – راه های کمک به رعایت حق عورت – راه اول (غض بصر) – غض بصر مهمترین راه حفظ عورت ۱۴۰۳/۰۸/۰۹   خلاصه جلسه گذشته بحث در دلیل دوم قائلین به عدم حجیت خبر واحد بود. اینها به برخی از روایات استناد کردند برای اثبات عدم حجیت خبر واحد. محقق خراسانی دو اشکال به این دلیل داشتند. عرض کردیم محقق خویی نیز به این روایات پاسخ داده و به استدلال به آنها اشکال کرده است. ایشان

جلسه ۲۷ – PDF جلسه بیست و هفتم ۵. حجیت خبر واحد – بررسی ادله عدم حجیت خبر واحد – بررسی دلیل دوم – اشکال محقق خویی به دلیل دوم  – ۱. اشکال به طایفه اول روایات      ۱۴۰۳/۰۸/۰۸ خلاصه جلسه گذشته عرض کردیم نسبت به دلیل دوم قائلین به عدم حجیت خبر واحد اشکالاتی مطرح شده است. دلیل دوم طوائفی از روایات بود. محقق خراسانی دو اشکال به روایات کردند؛ خلاصه اشکال محقق خراسانی این بود که این روایات با حجیت خبر واحد منافات ندارد، زیرا مستدل به دنبال اثبات عدم حجیت به صورت کلی است اما ما می خواهیم حجیت خبر واحد را به نحو موجبه جزئیه اثبات کنیم؛ تفصیل اشکال محقق خراسانی به دلیل دوم گذشت.

جلسه ۱۶ – PDF جلسه شانزدهم مسئله ۲ – ۳. بررسی ولایت پدر نسبت به بالغه رشیده باکره – کلام مرحوم سید – نظر محقق عراقی – اقوال – الف. فقهای شیعه – ب. فقهای عامه ۱۴۰۳/۰۸/۰۷ خلاصه جلسه گذشته موضوع سوم در مسئله ۲ استقلال دختر باکره بالغه رشیده در امر ازدواج است. عبارت تحریر را خواندیم و عرض کردیم امام(ره) به پنج قول در این رابطه اشاره کرده‌ و خود ایشان احتیاط کرده و نهایتاً دو مورد را از لزوم استیذان استثنا کرده‌اند. کلام مرحوم سید تقریباً همین مطلب در عبارت عروه هم آمده است؛ یعنی همین پنج قول ذکر شده و خود مرحوم سید هم احتیاط کرده‌اند. من عبارت عروه را می‌خوانم. «و اختلفوا في ثبوتها على

جلسه ۲۶ – PDF جلسه بیست و ششم  ۵. حجیت خبر واحد – بررسی ادله عدم حجیت خبر واحد – بررسی دلیل اول – بررسی اشکال سوم به دلیل اول – حق در مسئله – بررسی دلیل دوم – اشکالات محقق خراسانی – اشکال اول – اشکال دوم ۱۴۰۳/۰۸/۰۷ خلاصه جلسه گذشته در بحث از اینکه ادله حجیت خبر واحد نسبت به آیات ناهیه از ظن چه وضعیتی دارند، آیا حاکم بر آن آیاتند یا مخصص آن آیات یا بر آن آیات واردند یا اساسا خبر واحد تخصصا از شمول آن آیات خارج است، ملاحظه فرمودید هر یک از این احتمالات قائلی دارد به علاوه اینکه برخی نیز تفصیل دادند. محقق خراسانی قائل به تخصیص شدند، امام خمینی قائل به

جلسه ۱۵ – PDF جلسه پانزدهم مسئله ۲ – ۲. بررسی ولایت پدر بر بالغه رشیده ثیبه – مقام دوم: شرایط استقلال ثیبه – بررسی پاسخ بعضی از بزرگان به ادله عدم استقلال – ۳. بررسی ولایت پدر نسبت به بالغه رشیده باکره ۱۴۰۳/۰۸/۰۶   خلاصه جلسه گذشته عرض کردیم در مقابل اکثریت قریب به اتفاق فقها، برخی قائل شده‌اند ثیبه در امر ازدواج مستقل نیست و کماکان تحت ولایت پدر است. ادله‌ای که ممکن است مورد استناد اینها قرار بگیرد، سه روایت است که در جلسه گذشته خواندیم. عرض کردیم بعضی از بزرگان به این سه روایت اشکال کرده‌اند؛ هم از حیث سند که گفته‌اند سند این روایات ضعیف است و هم از این جهت که در مقابل آن

جلسه ۱۴ – PDF جلسه چهاردهم  مسئله ۲ – ۲. بررسی ولایت پدر بر بالغه رشیده ثیبه – مقام دوم: شرایط استقلال ثیبه – یک نکته درباره جمع برگزیده – دلیل دوم بر عدم استقلال ثیبه در صورت عدم تحقق این دو شرط – قول به عدم استقلال ثیبه – ادله عدم استقلال و بررسی آن ۱۴۰۳/۰۸/۰۵   یک نکته درباره جمع برگزیده یک سؤالی در جلسه گذشته مطرح شد و آن این بود که اگر در جمع بین روایات، ما معتقد شویم نتیجه این است که ملاک در سقوط ولایت پدر یا به تعبیر دیگر استقلال زن در امر نکاح، عبارت از زوال بکارت و ازدواج قبلی است، این با مطلبی که سابقاً در بحث از روایات و طایفه

رئیس پژوهشگاه مطالعات فقه معاصر، در گفتگوی اختصاصی با فقه‌هنر: در شرایط کنونی نمی‌توان گفت مطلقِ موسیقی حرام است  امروز می‌توان از ابزار موسیقی یا آوازی که از مفاسد و لهوی بودن به دور باشد، مفاهیم اخلاقی و انسانی و معنوی را منتقل کرد؛ مثلاً موسیقی که در جنگ‌ها برای تقویت روحیه رزمندگان به کار می‌رود و مارش‌های نظامی و یا طبل و سنجی که در مراسم تعزیه استفاده می‌شود، نه‌تنها مقارنات مفسده‌انگیز را ندارند بلکه کارکرد مثبت هم دارند؛ بنابراین در شرایط کنونی نمی‌توان گفت مطلق موسیقی حرام است؛ لااقل حرام دانستن موسیقی غیر مطرب دلیل می‌خواهد. اشاره: بحث از حکم فقهی موسیقی گویا هیچ‌گاه قدیمی نمی‌شود. شاید بتوان گفت قرن‌هاست که موسیقی به چالش مهمی برای دانش فقه

جلسه ۱۳ – PDF جلسه سیزدهم مسئله ۲ – ۲. بررسی ولایت پدر بر بالغه رشیده ثیبه – مقام دوم: شرایط استقلال ثیبه – اشکال به وجه جمع برگزیده و پاسخ آن – اشکال به مرحوم سید   ۱۴۰۳/۰۷/۳۰       خلاصه جلسه گذشته عرض کردیم طوایف چهارگانه روایات مربوط به استقلال زن در امر نکاح و اینکه نیاز به اذن پدر ندارد، هر یک بر شرط و قیدی دلالت می‌کند. چهار وجه جمع بین این روایات ذکر شده است. ما عرض کردیم وجه جمع قابل قبول این است که اگر زن ازدواج کرده باشد و به واسطه ازدواج بکارت او زائل شده باشد، آنگاه برای ازدواج بعدی نیازمند اذن پدر نیست و ولایت پدر نسبت به او ساقط می‌شود.

جلسه ۱۱- PDF جلسه یازدهم  مسئله ۲ – ۲. بررسی ولایت پدر بر بالغه رشیده ثیبه – مقام دوم: شرایط استقلال ثیبه – روایات – طایفه دوم – سه احتمال در روایت – نظر بعضی از بزرگان و بررسی آن        ۱۴۰۳/۰۷/۲۸                      خلاصه جلسه گذشته عرض کردیم در مورد استقلال ثیبه در امر نکاح، چند دیدگاه وجود دارد؛ برای اینکه به نتیجه برسیم، گفتیم باید روایات این باب را مورد بررسی قرار بدهیم. چند طایفه روایت در این مقام قابل بررسی است؛ طایفه اول دلالت می‌کند بر اینکه ثیبوبت به ضمیمه ازدواج، شرط استقلال زن در امر ازدواج است. یعنی اگر بکارت او زائل شده باشد و ازدواج قبلی

جلسه ۱۹ – PDF جلسه نوزدهم  ۵. حجیت خبر واحد –اقوال – ادله عدم حجیت خبر واحد: ادله چهارگانه (کتاب، سنت، اجماع، عقل) – بررسی ادله عدم حجیت خبر واحد – بررسی دلیل اول – اشکال اول ۱۴۰۳/۰۷/۲۸   اقوال عرض کردیم درباره حجیت خبر واحد، اقوال مختلف است. برخی قائل به عدم حجیت شده اند؛ از جمله سید مرتضی، قاضی ابن براج، ابن زهره، ابن ادریس و صاحب مجمع البیان. سید مرتضی حتی در رساله مستقلی به ابطال عمل به خبر واحد پرداخته و ادعا کرده است که بطلان عمل به خبر واحد نزد امامیه همانند بطلان عمل به قیاس است. اما در مقابل، مشهور قائل به حجیت شده اند. قهرا باید ادله قائلین به حجیت و عدم حجیت

جلسه ۶ – PDF جلسه ششم  موضوع‌شناسی: ۱. پول – بررسی دیدگاه‌های مختلف درباره مثلیت یا قیمیت پول – دیدگاه‌های سه‌گانه در قائلین به مثلیت پول – دیدگاه سوم – بررسی ادله دیدگاه سوم ۱۴۰۳/۰۷/۱۸                          خلاصه جلسه گذشته بحث درباره دیدگاه مثلی و قیمی بودن پول‌های اعتباری بود؛ عرض کردیم مشهور فقها مخصوصاً در دوره‌های اخیر، معتقدند پول‌های اعتباری و اسکناس که نوعی پول اعتباری است، مثلی محسوب می‌شوند و مثلیت آن به ارزش اسمی است و قدرت خرید هیچ نقشی در مثلیت ندارد. امام(ره)، مرحوم آقای حکیم، مرحوم سید و بسیاری دیگر این عقیده را دارند؛ مجموعاً چند دلیل بر این مدعا اقامه شده است. عرض کردیم