آیت الله سید مجتبی نورمفیدی

جلسه ۴۱ – PDF جلسه چهل و یکم  اصل برائت – برائت عقلی – بررسی اشکالات شهید صدر به وجوه چهارگانه – تبیین نظریه حق الطاعه         ۱۴۰۴/۰۸/۲۵ خلاصه جلسه گذشته اشاره شد که برای قبح «عقاب بلابیان» چهار وجه و دلیل ذکر گردیده است. شهید صدر بر این چهار وجه، اشکالاتی وارد نموده‌اند. اساس اشکال ایشان بر مبنای نظریه «حق الطاعه» استوار است. به هر حال، لازم است بررسی نماییم که آیا «برائت عقلی» به معنای قبح عقاب بلابیان صحیح است یا خیر. در این میان، مهمترین مانع، همان نظریه است که به عنوان «حق الطاعه» شهرت یافته و نتیجه آن، انکار برائت عقلی و التزام به این که اصل اولی، احتیاط است و نه برائت. بررسی اشکالات شهید صدر

جلسه ۳۸ – PDF جلسه سی و هشتم اصل برائت – برائت عقلی – مطلب دوم: مستند برائت عقلی – وجه اول – اشکال شهید صدر –  وجه دوم – اشکال شهید صدر   ۱۴۰۴/۰۸/۲۰   مطلب دوم: مستند برائت عقلی در مورد برائت عقلی عرض کردیم که دو مطلب در این زمینه مورد بررسی قرار می‌گیرد؛ یکی تاریخچه و پیشینه برائت عقلی است که در جلسه گذشته به آن پرداختیم؛ دیگری مستند برائت عقلی است. یعنی اینکه گفته می‌شود عقاب بلابیان قبیح است، به چه دلیل است، این حکم از کجا ناشی شده است، اینکه عقل ما می‌گوید عقاب بلا بیان قبیح است. بر چه اساسی این حکم یا این درک را دارد؟ در اینکه قاعده قبح عقاب بلابیان به

به گزارش خبرگزاری تسنیم از قم، در عصری که مرزهای دانش با سرعتی سرسام‌آور توسط نوآوری‌های فناورانه، به‌ویژه هوش مصنوعی، در حال جابجایی است، سکوت یا بی‌تفاوتی در برابر این موج عظیم تحول، به مثابه عقب‌نشینی از جریان حیات فکری و اجتماعی قلمداد می‌شود. فناوری‌های نوین، دیگر یک انتخاب ثانویه یا یک ابزار کمکی نیستند؛ بلکه زیرساخت اصلی تعاملات جهانی، تولید محتوا، و حتی شیوه‌های استنباط و استدلال در حوزه‌های مختلف را متحول ساخته‌اند. از این رو، مواجهه عالمانه و نظام‌مند حوزه علمیه با این شتاب بی‌سابقه، یک ضرورت حیاتی و نه یک انتخاب صرفاً علمی است. این تحولات، طلاب و فضلا را در مقابل یک دو راهی تاریخی قرار داده است: یا خود را به ابزارهای جدید مجهز سازند

جلسه ۱۳ – PDF جلسه سیزدهم مقدمات – ادله قاعده – مقدمه – مفاد قاعده – دلالت آیات بر عدل الهی در سه عرصه : ۱. عدالت در تکوین – ۲. عدالت در تشریع – ۳. عدالت در جزاء – ادله قاعده – دلیل اول: آیات – آیه اول – آیه دوم ۱۴۰۴/۰۸/۱۷                    ادله قاعده قبل از بررسی ادله قاعده، مقدماتی را بیان کردیم. شش مقدمه که به روشن شدن ابعاد مختلف این بحث کمک می‌کند، ذکر شد. آخرین مقدمه‌ای که بیان کردیم، مربوط به عرصه‌های حضور عدالت یا نفی ظلم بود؛ گفتیم در عرصه تکوین، در عرصه تشریع به عنوان فعل شارع، در عرصه استنباط و در عرصه اجرا، عدالت

جلسه ۳۵ – PDF جلسه سی و پنجم مقدمات – مقدمه یازدهم: تقدم برخی از اصول عملیه بر برخی دیگر از اصول عملیه – جهت اول: تقدم اصول عملیه شرعیه بر اصول عملیه عقلیه  ۱۴۰۴/۰۸/۱۷       مقدمه یازدهم: تقدم برخی از اصول عملیه بر برخی دیگر تا اینجا، ده مقدمه از مقدمات مربوط به اصول عملیه را برشمردیم. پیش از پرداختن به بحث اصل برائت، ذکر مقدماتی کلی پیرامون اصول عملیه ضروری بود. یک مقدمه دیگر باقی مانده که إنشاالله آن‌ را نیز بیان خواهیم کرد و سپس به اصل برائت وارد خواهیم شد. مقدمه یازدهم، در باب تقدم برخی از اصول عملیه بر برخی دیگر از اصول عملیه است. در خود اصول شرعیه هم اصول محرِزه بر

جلسه ۱۳۸ – PDF جلسه صد و سی و هشتم حق اول – شرط لازم حج – امام سجاد(ع) و حج ۱۴۰۴/۰۸/۱۱ شرح رساله حقوق امروز بحث رساله حقوق را پی می‌گیریم و به حق الحج می‌پردازیم. البته در برخی نسخه‌ها حق این عبادت و در برخی دیگر پس از حق نماز به حق روزه پرداخته شده است. این کلام نورانی امام سجاد (علیه السلام) را خواندیم که در مورد حق حج فرمودند: « و حق الحج أن تَعْلَمَ أَنَّهُ وِفَادَةٌ إِلَى رَبِّكَ وَ فِرَارٌ الیه مِنْ ذُنُوبِكَ وَ فِيهِ قَبُولُ تَوْبَتِكَ وَ قَضَاءُ الْفَرِيضَةِ الَّتِي أَوْجَبَهَا اللَّهُ تَعَالَى عَلَيْكَ». در جلسه گذشته توضیح اجمالی درباره این فراز ارائه شد و اکنون به شرح مختصر هر یک از این عبارات

ثروتمندان فقیر، تهیدستان غنی چرا گاهی با وجود انباشت ثروت، احساس عمیق فقر و تهیدستی رهایمان نمی‌کند؟ این پرسش، دغدغه‌ای است که بسیاری از ما در زندگی مدرن با آن روبه‌رو هستیم؛ یک خلأ درونی که با هیچ دارایی مادی پر نمی‌شود. آیت الله سید مجتبی نورمفیدی در پاسخ به این دغدغه، کلید حل این معما را در گنجینه معارف اهل‌بیت(ع) می‌داند و با اشاره به وصیتی تکان‌دهنده از امام باقر(ع) به شاگرد برجسته‌شان، جابر بن یزید جعفی، می‌گوید: در کتاب گرانسنگ تحف‌العقول، کلامی از امام محمدباقر(ع) وجود دارد که شایسته است سرمشق زندگی امروز ما باشد. ایشان فرموده‌اند: «لَا فَقْرَ کَفَقْرِ الْقَلْبِ وَ لَا غِنَی کَغِنَی النَّفْسِ»؛ یعنی هیچ فقری همچون تهیدستی و نیازمندی قلب نیست و هیچ ثروتی

جلسه ۱۴ – PDF جلسه چهاردهم مقدمات – مقدمه هفتم: موضوع مالکیت فکری – سه پرسش – پرسش سوم: تعیین موضوع – احتمال چهارم و بررسی آن – احتمال پنجم و بررسی آن – احتمال ششم و بررسی آن – احتمال هفتم و بررسی آن ۱۴۰۴/۰۸/۰۷            خلاصه جلسه گذشته بحث پیرامون موضوع مالکیت معنوی یا فکری بود؛ بعد از آنکه معلوم شد مالکیت معنوی یا فکری دارای موضوع واحد است، آنگاه نوبت به این رسید که این موضوع واحد چیست. عرض کردیم تعیین موضوع بسیار اهمیت دارد، چون اساساً باید ببینیم در موضوع قابلیت ملکیت تصویر می‌شود یا نه؛ این یک پایه و اساس برای بحث از ادله این مسئله است. گفتیم اهم اموری که

جلسه ۳۴ – PDF جلسه سی و چهارم مقدمات – مقدمه دهم: تقسیم اصول عملیه به محرزه و غیر محرزه –  جمع بندی فرق بین اصول محرزه و غیر محرزه – بررسی احتمالات هفت گانه – بررسی احتمال پنجم – بررسی احتمال ششم – بررسی احتمال هفتم – حق در مسئله – شرح رساله حقوق – حق اول – شرط لازم حج – امام سجاد(ع) و حج ۱۴۰۴/۰۸/۰۷ ادامه بررسی احتمالات هفت گانه بحث در مورد احتمالات و وجوهی است که در تفاوت میان اصول محرزه و غیرمحرزه بیان شده است. البته این که آیا تمامی این موارد در کلمات محقق نائینی موجود است یا خیر، مطلب دیگری است. به هر حال چهار احتمال مورد بررسی قرار گرفت. بررسی احتمال پنجم

جلسه ۳۳ – PDF جلسه سی و سوم مقدمات – مقدمه دهم: تقسیم اصول عملیه به محرزه و غیر محرزه –  جمع بندی فرق بین اصول محرزه و غیر محرزه – احتمالات هفت گانه –احتمال پنجم –  احتمال ششم – احتمال هفتم – بررسی احتمال اول – بررسی احتمال دوم –  بررسی احتمال سوم – بررسی احتمال چهارم ۱۴۰۴/۰۸/۰۶      ادامه بحث از احتمالات هفت گانه عرض کردیم به طور کلّی در مورد معنای اصول محرزه و غیرمحرزه و تعریف و تفسیر این دو دسته از اصول، چندین احتمال وجود دارد. این احتمالات، بعضا از عبارات مؤسس این بحث یعنی محقق نایینی استفاده شده و گاهی نیز در کلمات ایشان یافت نمی‌شود و حتی عبارات ایشان مساعد بعضی از

جلسه ۲۰ – PDF جلسه بیستم مسئله ۵ – مقام اول: بررسی ثبوت خیار برای صغیره –  ادله ثبوت خیار (روایات معارض) – روایت چهارم – وجه جمع بین این روایت و روایات دال بر لزوم – نظر محقق خویی – نظر برگزیده درباره تعارض – مقام دوم: بررسی ثبوت خیار برای صغیر – اقوال  ۱۴۰۴/۰۸/۰۵ خلاصه جلسه گذشته بحث در روایات معارض با روایات دال بر لزوم نکاحی است که توسط جد یا پدر برای صغیره انجام شده است. تا اینجا سه روایت را نقل کردیم و مورد بررسی قرار دادیم؛ برخی از روایات در دلالت بر عدم لزوم مشکل دارد. برخی که دلالت بر عدم لزوم دارد، مثل صحیحه محمد بن مسلم، به ناچار راه جمع در مورد

جلسه ۱۹ – PDF جلسه نوزدهم مسئله ۵ – مقام اول: بررسی ثبوت خیار برای صغیره –  ادله ثبوت خیار (روایات معارض) – روایت سوم – وجوه جمع بین روایت سوم و روایات دال بر لزوم – وجه سوم و بررسی آن – وجه چهارم و بررسی آن – وجه پنجم و بررسی آن             ۱۴۰۴/۰۸/۰۴     خلاصه جلسه گذشته بحث در روایت سوم از روایات معارض با روایات دال بر لزوم عقد نکاحی است که پدر یا جد، دختر یا نوه‌اش را در دوران قبل از بلوغ به تزویج مردی در آورده است. یکی از این روایات، روایت محمد بن مسلم است؛ گفتیم این روایت دلالت بر عدم لزوم عقد نکاح دارد، چون به صراحت می‌گوید: «وَ لَكِنْ لَهُمَا الْخِيَارُ

جلسه ۱۱ – PDF جلسه یازدهم مقدمات – ۶ . عرصه‌های چهارگانه حضور عدالت – ۱. عرصه تکوین – ۲. عرصه تشریع – ۳. عرصه استنباط – ۴. عرصه اجرا   ۱۴۰۴/۰۸/۰۳ مقدمه ششم: عرصه‌های چهارگانه حضور عدالت یکی دیگر از مقدمات مربوط به این قاعده، عرصه‌های امکانی یا احتمالی یا واقعی حضور عدالت و نفی ظلم در این عرصه‌ها است. عدالت و نفی ظلم در چهار عرصه تکوین، تشریع و جعل، استنباط و اجرای احکام شرعی قابل بررسی است. اینکه ما عدالت و نفی ظلم را در این عرصه‌های چهارگانه اجمالاً بشناسیم تا معلوم شود آنچه که محل بحث و نزاع در این قاعده است، کدام یک از این عرصه‌ها است. لذا اشاره‌ اجمالی به این عرصه‌های چهارگانه خواهیم داشت

جلسه ۱۸ – PDF جلسه هیجدهم مسئله ۵ – مقام اول: بررسی ثبوت خیار برای صغیره –  ادله ثبوت خیار (روایات معارض) – روایت سوم – وجوه جمع بین روایت سوم و روایات دال بر لزوم – وجه اول و بررسی آن – وجه دوم و بررسی آن ۱۴۰۴/۰۸/۰۳ خلاصه جلسه گذشته بحث در ادله عدم ثبوت خیار برای صغیره بود؛ به این بیان که اگر صغیره در دوران صغر توسط ولیّ به تزویج دیگری در آید، آیا بعد البلوغ حق فسخ این عقد را دارد یا نه؛ به عبارت دیگر آیا این عقد لازم است یا خیر؟ از مجموع ادله لزوم عقد نکاح صغیره توسط أب یا جد، به برخی روایاتی که سنداً و دلالتاً تمام هستند، می‌توانیم استناد

جلسه ۳۰ – PDF جلسه سی ام مقدمات – مقدمه دهم: تقسیم اصول عملیه به محرزه و غیر محرزه –کلام محقق نایینی ویژگی های علم تکوینی – ویژگی اول و دوم و سوم و چهارم – تطبیق ویژگی های چهارگانه بر امارات و اصول عملیه                        ۱۴۰۴/۰۸/۰۳ خلاصه جلسه گذشته بحث در مقدمۀ دهم بود، مقدمۀ دهم از مقدمات بحث اصول عملیه، پیرامون تقسیم اصول عملیه به اصول محرزه و غیر محرزه است. عرض نمودیم این تقسیم برای نخستین بار توسط محقق نائینی صورت گرفته و اصطلاح اصول محرزه و غیر محرزه از ابتکارات آن محقق است. کلام محقق نایینی پیش از آنکه به هرگونه تفسیری از این دو قسم

جلسه ۱۲ – PDF جلسه دوازدهم مقدمات – مقدمه هفتم: موضوع مالکیت معنوی – سه پرسش – پرسش دوم: وحدت یا تعدد موضوع؟ – وجه پرسش – دیدگاه‌های سه‌گانه – دیدگاه اول و بررسی آن – دیدگاه دوم و بررسی آن – دیدگاه سوم (نظر برگزیده) ۱۴۰۴/۰۷/۳۰   خلاصه جلسه گذشته مقدمه هفتم از مقدماتی که به مسئله مالکیت معنوی مربوط است، پیرامون موضوع مالکیت معنوی است. عرض کردیم سه پرسش در این مقام مطرح است؛ پرسش اول اینکه آیا موضوع مالکیت معنوی قدیمی است یا جدید؟ به این پرسش پاسخ دادیم. پرسش دوم: وحدت یا تعدد موضوع؟ پرسش دوم این است که موضوع مالکیت معنوی، واحد است یا متعدد؟ وجه پرسش وجه اینکه این پرسش مطرح می‌شود، این است

جلسه ۲۹ – PDF جلسه بیست و نهم مقدمات – مقدمه دهم: تقسیم اصول عملیه به محرزه و غیر محرزه – پیشینه – ثمره بحث – شرح رساله حقوق –  حق حج – اهمیت حج در قرآن و روایات ۱۴۰۴/۰۷/۳۰                  مقدمه دهم: تقسیم اصول عملیه به محرزه و غیر محرزه مقدمه‌ی دهم، پیرامون تقسیم اصول عملیه به اصول محرزه و اصول غیر محرزه است. البته از اصول محرزه، گاهی به اصول تنزیلیه نیز تعبیر شده است. اکنون درصددیم تا بررسی کنیم که این دو دسته از اصول چه تفاوتی با یکدیگر دارند و آیا اساساً تعبیر احراز در مورد اصول عملیه صحیح است یا خیر و اگر چنین است، این تعبیر به چه معناست؟ آیا احرازی که در