حوزه_علميه

جلسه ۹۶ – PDF جلسه نود و ششم مسئله ۲۳- تتمه: بررسی مشروعیت الزام به حجاب در حکومت اسلامی – مقدمه دوم: هدف غایی حکومت اسلامی – ادله ۱۳۹۹/۱۲/۱۷         خلاصه جلسه گذشته عرض کردیم در مقدمه دوم که حکومت اسلامی تفاوت‌های ماهوی با حکومت‌های غیر اسلامی و غیر دینی دارد، یکی از جهات این تفاوت‌ها مربوط به اهداف این دو دسته حکومت است. هم از حیث اهداف غایی با همدیگر تفاوت دارند و هم از حیث اهداف میانی. البته اینکه در برخی از اهداف میانی این دو نوع حکومت اشتراکاتی وجود دارد، این قابل انکار نیست. ما به برخی از مستندات این ادعا اشاره کردیم؛ اگر چه تفصیل این بحث محتاج به زمان طولانی‌تر و بررسی‌های

جلسه ۹۶ – PDF جلسه نود و ششم مفهوم شرط – تنبیه سوم: بررسی تطابق منطوق و مفهوم در عموم –کلام شیخ انصاری در مورد مبانی اختلاف – دو دیدگاه ۱۳۹۹/۱۲/۱۷         تنبیه سوم تنبیه سوم که چه بسا می‎بایست قبل از تنبیه دوم و پس از تنبیه مربوط به تداخل اسباب و مسببات ذکر می‏شد را مقدم کردیم، به دلیل اینکه ورود در بحث تداخل اسباب و مسببات محتاج به جلسات متعدد و بیشتری است و در این مجال باقی‎ماند ه از جلسات درسی به سرانجام نمی‎رسد. لذا ما وارد این تنبیه می شویم. به حسب نظم منطقی بحث مسئله تداخل اسباب و مسببات باید به دنبال تنبیه دوم مطرح می‎شد زیرا بحث از تعدد شرط

جلسه ۹۵ – PDF جلسه نود و پنجم مسئله ۲۳- تتمه: بررسی مشروعیت الزام به حجاب در حکومت اسلامی – مقدمه دوم: هدف غایی حکومت اسلامی – ادله اهداف میانی حکومت ۱۳۹۹/۱۲/۱۶         خلاصه جلسه گذشته عرض کردیم به طور کلی بین حکومت دینی و الهی و حکومت‌های غیر دینی و غیر الهی تفاوت‌های جدی وجود دارد که مهم‌ترین آن مربوط به هدف غایی این دو نوع حکومت است؛ این تفاوت یک تفاوت جوهری و ماهوی است. بر این اساس عرض کردیم برای حکومت دینی دو دسته اهداف می‌توان در نظر گرفت؛ یکی هدف غایی و دیگری هدف میانی. هدف غایی حکومت دینی و حکومت اسلامی همان هدفی است که خداوند متعال از خلقت انسان در نظر

جلسه ۴۷ – PDF جلسه چهل و هفتم آثار اجتماعی غیبت ۱۳۹۹/۱۲/۱۳ خلاصه جلسه گذشته در ادامه بحث از رسالة الحقوق صحبت از حق اللسان بود؛ گفتیم یکی از مهم‌ترین حقوق زبان این است که با جلوگیری از بدگویی و بدزبانی گرامی داشته شود؛ زبان باید تکریم شود، اکرامه عن الخنا، از بدگویی و بدزبانی حفظ شود. یکی از بارزترین مصادیق بدزبانی، غیبت است. در باب غیبت یکی دو جلسه گذشته مطالبی را عرض کردیم؛ گفتیم آنچه که لازم است اینجا در این حد بگوییم بعد از بیان حقیقت غیبت و چهره باطنی آن، به برخی از مهم‌ترین آثار دنیوی و اخروی غیبت اشاره کنیم. گفتیم غیبت یک سری آثار دنیوی دارد؛ این آثار دنیوی تارة فردی است و اخری

جلسه ۹۲ – PDF جلسه نود و دوم مسئله ۲۳- تتمه: بررسی مشروعیت الزام به حجاب در حکومت اسلامی – – مقدمه: حجاب، حکمی فردی یا اجتماعی – ادله فردی بودن حجاب – دلیل اول تا سوم و بررسی آنها ۱۳۹۹/۱۲/۱۱         خلاصه جلسه گذشته بحث در مقدمه‌ای بود که قبل از ورود به بررسی ادله مشروعیت الزام به حجاب در حکومت اسلامی لازم دیدیم متعرض شویم. آن مقدمه این بود که آیا اساساً حجاب یک امر فردی است یا اجتماعی؟ ما ادله و شواهد اجتماعی بودن حکم حجاب یا موضوع حجاب را در جلسه قبل ذکر کردیم؛ هم به وجدان تمسک کردیم، هم به شواهد قرآنی و هم به شواهد روایایی. عرض کردیم مجموع آیات و

جلسه ۹۲ – PDF جلسه نود و دوم تنبیه دوم: تعدد شرط و وحدت جزاء – اشکال محقق نایینی به محقق خراسانی و بررسی آن – کلام محقق اصفهانی و بررسی آن – بررسی کلام محقق خراسانی درباره احتمالات چهارگانه ۱۳۹۹/۱۲/۱۱         خلاصه جلسه گذشته بحث در تعدد شرط و وحدت جزاء بود. عرض کردیم در این فرض بنابر قول به مفهوم تعارض پیدا می‎شود. لذا بزرگان در صدد حل این تعارض بر آمدند. کلام محقق خراسانی مبنی بر پنج احتمال در این باره بیان کردیم. ایشان فرمودند که عرف مساعد با احتمال و وجه دوم است، لکن عقل مؤید بلکه معین احتمال چهارم است. باید این مطالب و این احتمالات و نیز آنچه محقق خراسانی در

جلسه ۹۱ – PDF جلسه نود و یکم مفهوم شرط – تنبیهات: تنبیه دوم: تعد شرط و وحدت جزاء – کلام محقق خراسانی ۱۳۹۹/۱۲/۱۱         تنبیه دوم: تعدد شرط و وحدت جزاء در تنبیه دوم بحث پیرامون تعدد شرط و وحدت جزاء است، اگر در جایی ببینیم جزاء واحد است اما شرط متعدد است، اگر قائل به مفهوم شویم،از آنجا که بین این دو قضیه تعارض پیش می‏آید جای این پرسش است که چه باید کنیم؟ قائل به مفهوم چگونه می‎خواهد این مسئله را حل کند؟ اگر کسی قائل به مفهوم نباشد، مشکلی برای او پیش نمی‎آید، اما اگر کسی قائل به مفهوم شد قهرا جای این سؤال و پرسش نسبت به او وجود دارد که چگونه

جلسه ۹۱ – PDF جلسه نود و یکم مسئله ۲۳- تتمه: بررسی مشروعیت الزام به حجاب در حکومت اسلامی – مقدمه: حجاب، حکمی فردی یا اجتماعی – ادله اجتماعی بودن حجاب ۱۳۹۹/۱۲/۱۰   خلاصه جلسه گذشته عرض شد قبل از ورود به بحث از ادله مشروعیت الزام به حجاب در حکومت اسلامی، لازم است مطلبی را به عنوان مقدمه مورد بررسی قرار دهیم و آن اینکه آیا اساساً حجاب یک امر فردی است یا اجتماعی؟ یک حکم فردی است یا اجتماعی؟ به تعبیر دیگر حق فردی است یا فردی نیست؟ جزء حریم خصوصی محسوب می‌‌شود یا نه؟ به هر حال تعابیر مختلفی از این مطلب که یک بحث و نزاع صغروی است، شده. ما ادعا کردیم حجاب یک امری است

جلسه ۴۶ – PDF جلسه چهل و ششم آثار دنیوی و اخروی غیبت: ۴. رسوایی – ۵. رضایت غیبت‌شونده، شرط پذیرش توبه – ۶. افنای حسنات  ۱۳۹۹/۱۲/۰۶ شرح رسالة الحقوق بحث درباره یکی از مهم‌ترین مصادیق بدزبانی و بدگویی یعنی غیبت بود. بعد از اینکه حقیقت غیبت و چهره واقعی و باطنی غیبت را ذکر کردیم، گفتیم یکی از مهم‌ترین مباحث در باب غیبت، بررسی یا ذکر برخی از آثار مهم غیبت است. آثار غیبت برخی دنیوی و برخی اخروی است؛ آثار دنیوی غیبت هم برخی فردی و برخی اجتماعی است. آثار دنیویِ فردی غیبت بر اساس روایات، مهم‌ترینش چندتاست؛ سه تا را عرض کردیم و گفتیم أدنی مرتبة الکفر دانسته شده است. دوم، دخول در ولایت شیطان و خروج

جلسه ۸۹ – PDF جلسه هشتاد و نهم مسئله ۲۳- تتمه: بررسی مشروعیت الزام به حجاب در حکومت اسلامی – جهات مربوط به تنقیح موضوع بحث – مقدمه: حجاب، حکمی فردی یا اجتماعی ۱۳۹۹/۱۲/۰۶         خلاصه جلسه گذشته عرض کردیم قبل از ورود به بحث، نکات و جهاتی را برای روشن شدن موضوع بحث و پرهیز از ورود به مباحثی که می‌تواند رهزن باشد و بحث را از چهارچوب فنی خودش خارج کند، لازم است تذکر دهیم. هفت نکته و جهت را متعرض شدیم. به نظر رسید که سه نکته دیگر هم باید به آن نکات و جهات ضمیمه شود و مجموعاً این جهات دهگانه در ادامه مسیر به ما می‌تواند کمک کند. جهت هشتم جهت هشتم

جلسه ۸۹ – PDF جلسه هشتاد و نهم مفهوم شرط – تنبیهات: تنبیه اول – اشکال درباره التزام به سنخ الحکم – بررسی پاسخ ششم (محقق اصفهانی) – پاسخ هفتم (بعض بزرگان) – حق در مسئله ۱۳۹۹/۱۲/۰۶         خلاصه جلسه گذشته عرض کردیم پاسخ‎هایی که به اشکال مربوط به التزام به سنخ الحکم داده شده تا اینجا همه به نوعی مبتلا به اشکال است. محقق اصفهانی ابتدائا و ضمن بیان دو احتمال درباره معنای سنخ الحکم، هر دو را ابطال می‏کند و ناصحیح می‏داند، یعنی یکی را می‏گوید: اساسا معقول نیست و دیگری را می‏فرماید هر چند معقول و صحیح است اما در ما نحن فیه فایده‏ای بر آن مترتب نمی‏شود. آنگاه فرمودند: منظور از حکم در

جلسه ۸۸ – PDF جلسه هشتاد و هشتم مفهوم شرط – تنبیهات: تنبیه اول – اشکال درباره التزام به سنخ الحکم – بررسی پاسخ پنجم (امام خمینی) – پاسخ ششم (محقق اصفهانی) و بررسی آن ۱۳۹۹/۱۲/۰۵         خلاصه جلسه گذشته بحث در پاسخ به اشکالی بود که در تنبیه اول مطرح شد. اشکال مربوط به التزام به سنخ الحکم در باب مفهوم است. تا کنون پنج پاسخ بیان شد، پاسخ پنجم پاسخی است که امام خمینی به این اشکال دادند. محصل پاسخ امام خمینی این بود که درست است که به حسب ظاهر قضیه شرطیه، هیئت مقید به قید و معلق بر شرط شده، لکن عرف از این قضیه می‏فهمد که بین ماده و شرط، علقه و

جلسه ۸۸ – PDF جلسه هشتاد و هشتم مسئله ۲۳- تتمه: بررسی مشروعیت الزام به حجاب در حکومت اسلامی جهات لازم در تنقیح موضوع بحث ۱۳۹۹/۱۲/۰۵         جهات لازم در تنقیح موضوع بحث بحث در مشروعیت الزام به حجاب در حکومت اسلامی است. عنوان بحث را در جلسه قبل تشریح کردیم و وجه انتخاب این عنوان را بیان کردیم. مطلب دیگری که قبل از ورود به اصل بحث لازم است مورد اشاره قرار گیرد، جهاتی است که تبیین آنها به تنقیح موضوع بحث کمک می‌کند و در نتیجه ورود به یک سری مباحث غیر لازم را کنترل می‌کند. این جهات بسیار در موضوع بحث ما تعیین کننده است؛ چون برخی از این ادله یا ادعاها مبتنی بر

جلسه ۸۷ – PDF جلسه هشتاد و هفتم مفهوم شرط – تنبیهات: تنبیه اول – اشکال درباره التزام به سنخ الحکم – پاسخ چهارم (محقق خویی) و بررسی آن – پاسخ پنجم (امام خمینی) ۱۳۹۹/۱۱/۰۴         پاسخ چهارم (محقق خویی) عرض کردیم در پاسخ به اشکالی که در تنبیه اول مطرح شده، بزرگان پاسخ هایی را ذکر کرده‎اند که تا کنون پاسخ شیخ انصاری، محقق خراسانی و محقق نایینی را مطرح کردیم و مورد بررسی قرار دادیم. محقق خویی بر اساس مبنایی که در باب حقیقت انشاء دارند و نیز با استمداد از مطلبی که محقق ایروانی در بحث بیع فضولی ذکر کردند، پاسخی می‎دهند که مشکل را حل کنند. ما هم باید مبنای ایشان را در

جلسه ۸۶ – PDF جلسه هشتاد و ششم مسئله ۲۳- مقام دوم: پوشش مردان– جهت دوم: ادله لزوم پوشش در فرض علم به تعمد نساء بر نظر و بررسی آن ۱۳۹۹/۱۲/۰۳         خلاصه جلسه گذشته در جهت دوم از بحث مربوط به پوشش مردان سخن در این بود که اگر علم به تعمد النساء فی النظر باشد آیا پوشش واجب می‌شود یا نه. عرض کردیم مرحوم سید و برخی بر این عقیده هستند که در این فرض پوشش واجب می‌شود؛ دو دلیل در این رابطه اقامه شده است. دلیل اول این بود که پوشش واجب می‌شود به این دلیل که اگر خود را نپوشاند اعانه بر اثم محقق می‌شود و اعانه بر اثم هم حرام است. این

جلسه ۸۶ – PDF جلسه هشتاد و ششم مفهوم شرط – تنبیهات: تنبیه اول – اشکال درباره التزام به سنخ الحکم – بررسی پاسخ اول و دوم (شیخ انصاری و محقق خراسانی) – پاسخ سوم (محقق نایینی) و بررسی آن ۱۳۹۹/۱۲/۰۳         خلاصه جلسه گذشته بحث در اشکالی بود که در تنبیه اول مطرح شد. اصل اشکال این بود که اگر منظور از حکم در بحث مفهوم، سنخ الحکم باشد، از آنجا که سنخ الحکم مجعول نبوده، این بحث که آیا عند انتفاء شرط، حکم نیز منتفی می‏شود یا خیر، وجهی ندارد. زیرا سنخ الحکم مجعول نبود و آنچه که مجعول بود، شخص الحکم بوده و شخص الحکم نیز بدون تردید با انتفاء شرط منتفی می‏شود. پاسخ

جلسه ۱۳ – PDF جلسه سیزدهم پیشینه مصلحت در فقه اهل‌سنت ۱۳۹۹/۱۲/۰۲   خلاصه جلسه گذشته در بحث از حضور غیر مستقیم مصلحت در فقه اهل‌سنت گفتیم عناوینی که به عنوان منابع استنباط و کشف حکم شرعی در برخی از فِرق اهل‌سنت وجود دارد، واجد عنصر مصلحت یا متضمن این حقیقت هستند و پیوندی با مصلحت دارند. حضور مستقیم در قالب مصالح مرسله در حدی که لازم بود تبیین شد؛ اما برخی از امور به عنوان منابع برای استنباط حکم شرعی ذکر شده که یک توضیح اجمالی در این مقام و پیرامون این عناوین و منابع ذکر می‌کنیم؛ البته بحث اعتبار و سندیت و حجیت اینها را در جای خودش بررسی خواهیم کرد. استصلاح اولین مورد از این عناوین که

جلسه ۸۵ – PDF جلسه هشتاد و پنجم مفهوم شرط – تنبیهات: تنبیه اول – اشکال درباره التزام به سنخ الحکم – پاسخ دوم ( محقق خراسانی) ۱۳۹۹/۱۲/۰۲         خلاصه جلسه گذشته در تنبیه اول اشکالی مطرح شد و پاسخ شیخ انصاری به آن بیان گردید. اشکال این بود که اگر در بحث مفهوم سخن از سنخ الحکم باشد و منظور از انتفاء عند الانتفاء، انتفاء سنخ الحکم عند انتفاء الشرط باشد، سنخ الحکم مجعول نبوده تا بخواهیم عند انتفاء الشرط انتفاء آن را نتیجه بگیریم، اگر هم منظور شخص الحکم باشد، بدون تردید با انتفاء شرط، شخص الحکم نیز منتفی می‏شود. این یک اشکال مهمی است که در باب مفهوم و تفسیر انتفاء الحکم عند انتفاء