امام خمینی

جلسه ۶۷ – PDF جلسه شصت و هفتم مسائل – مسئله سوم: عمل به عام قبل از فحص از مخصص – اشکال امام خمینی به محقق نایینی – ۲. اشکال حلی – مقدار و محدوده فحص   ۱۴۰۰/۱۰/۲۸ خلاصه جلسه گذشته عرض کردیم محقق نایینی در دفاع از استدلال به وجود علم اجمالی به مخصص برای عدم جواز عمل به عام قبل از فحص از مخصص فرمودند: علم اجمالی تارة از انضمام دو قضیه‏ای که طرفین تردید محسوب می‏شوند حاصل می‏شود، یعنی اصالت ندارد و اخری خود علم اجمالی اصالت دارد، به این معنا که معلوم بالاجمال عبارت از یک عنوانی است که در آن تردید بین اقل و اکثر وجود دارد. در قسم اول فرمودند: می‏توانیم قائل به انحلال

جلسه ۶۶ – PDF جلسه شصت و ششم  مسئله ۲۹ – تتمه: بررسی فقهی آواز زنان – مقدمه – تنقیح موضوع بحث ۱۴۰۰/۱۰/۲۷ خلاصه جلسه گذشته در ادامه مسأله ۲۹ به عنوان تتمه این بحث، رسیدیم به موضوع آوازخوانی یا خوانندگی زنان. مروری بر نظرات مراجع و بزرگان در برخی از مسائلی که مرتبط با این موضوع است داشتیم و به دنبال آن، جهاتی را که مؤثر در تعدد صور خوانندگی زنان است را ذکر کردیم. هفت جهت به عنوان جهاتی که ثبوتاً می‌تواند صور و اقسام گوناگونی را برای آوازخوانی زنان پدید بیاورد ذکر شد. آنچه اکنون مهم است، تنقیح موضوع بحث در این مقام است. ملاحظه فرمودید که آن هفت جهت، اقسام و صور گوناگونی را برای آوازخوانی

جلسه ۶۶ – PDF جلسه شصت و ششم مسائل – مسئله سوم: عمل به عام قبل از فحص از مخصص – کلام محقق نایینی – اشکال امام خمینی – ۱. اشکال نقضی ۱۴۰۰/۱۰/۲۷ خلاصه جلسه گذشته عرض کردیم محقق نایینی به مناسبت استدلال برخی برای عدم جواز عمل به عام قبل از فحص از مخصص به وجود علم اجمالی به تخصیص مطلبی را فرمودند و به نوعی از این استدلال دفاع کردند. دیروز عرض کردیم که استدلال این گروه چیست و پاسخ و اشکالی که برخی به این استدلال کردند را بیان کردیم. استدلال آنها این بود که ما یقین داریم که از میان عموماتی که در میان کتاب و سنت بیان شده یک تعدادی قطعا تخصیص خوردند و چون

جلسه ۶۵ – PDF جلسه شصت و پنجم مسئله ۲۹ – تتمه: بررسی فقهی آواز زنان – مروری بر نظرات – جهات مؤثر در تعدد صور آواز زنان ۱۴۰۰/۱۰/۲۶ تتمه: بررسی فقهی آواز زنان به مناسبت آنچه در ذیل مسأله ۲۹ درباره اسماع صوت المرأة الرجل الاجنبی بکیفیة مهیجة مطرح شد، وارد موضوع دیگری شدیم و آن هم بررسی حکم شرعی آوازخوانی زنان است. در مورد آوازخوانی زنان با اینکه یک عنوان کلی است، اما فروض و شقوق مختلفی قابل ذکر است. استفتائاتی که از مراجع عظام تقلید شده در موضوعات و فروض مختلف مطرح شده که پاسخ داده‌اند. مروری بر نظرات مراجع من یک مرور اجمالی بر این انظار و استفتائاتی که شده می‌کنم و بعد صور مختلفی که

جلسه ۶۴ – PDF جلسه شصت و چهارم  مسئله ۲۹ – بررسی حرمت اسماع صوت مهیج –– ادله حرمت بررسی کلام محقق خویی – سه احتمال در عبارت تحریر ۱۴۰۰/۱۰/۲۵ ادامه بررسی کلام مرحوم حکیم تتمه‌ای از مسأله ۲۹ باقی مانده و بعد یک موضوعی که به مسأله ۲۹ مربوط می‌شود را متعرض خواهیم شد. کلمات صاحب جواهر و مرحوم آقای حکیم در مورد خضوع بالقول و اسماع صوتی که موجب تهییج سامع شود، بیان شد و مورد بررسی قرار گرفت. یک اشکالی متوجه صاحب جواهر بود و اشکالی هم متوجه مرحوم آقای حکیم شد. فقط یک نکته از کلام مرحوم آقای حکیم باقی مانده و آن اینکه ایشان حرمت اسماع چنین صوتی را مستند به ارتکاز متشرعه کردند؛ ایشان

جلسه ۶۳ – PDF جلسه شصت و سوم مسئله ۲۹ – بررسی حرمت اسماع صوت مهیج – ادله حرمت بررسی مقتضای تحقیق در آیه – پاسخ به دو اشکال – بررسی کلام صاحب جواهر و کلام مرحوم حکیم ۱۴۰۰/۱۰/۲۲ خلاصه جلسه گذشته ادله قائلین به عدم حرمت مکالمه مع الرجال بکیفیة مهیجة را ذکر کردیم و دو تقریب مبنی بر عدم دلالت آیه بر حرمت نیز بیان شد. در مقابل، گفتیم مقتضای تحقیق این است که آیه دلالت می‌کند بر حرمت خضوع در قول و مراد از خضوع در قول معنایی است که شامل هر سه مصداق مذکور در کلام امام(ره) می‌شود. بعد طمع را معنا کردیم و گفتیم تعلیلی که در آیه ذکر شده، شاهد بر عدم اختصاص این

جلسه ۶۲ – PDF جلسه شصت و دوم مسئله ۲۹ – بررسی حرمت اسماع صوت مهیج – ادله حرمت – بررسی دلیل اول (آیه) – مقتضای تحقیق در آیه ۱۴۰۰/۱۰/۲۱ خلاصه جلسه گذشته عرض شد در مورد تحریم سماع و اسماع صوت زن یا به تعبیر امام(ره) المکالمة مع الرجال بکیفیة مهیجة، عمدتاً به آیه «فلا تخضعن بالقول» استناد شده است. تقریب استدلال به این آیه بیان شد؛ اشکالی که به این آیه شده یا به تعبیر دیگر دیدگاه مخالفین هم مورد اشاره قرار گرفت. گفتند این آیه از اختصاصات زنان پیامبر(ص) است و لذا شامل غیر آنها نمی‌شود. کلام مرحوم صاحب جواهر هم ذکر شد و گفتیم باید این آیه مورد بررسی قرار گیرد که بالاخره آیا دلالت بر

جلسه ۶۱ – PDF جلسه شصت و یکم  مسئله ۲۹ – بررسی حرمت اسماع صوت مهیج – فرق عبارت تحریر و عروه – ادله حرمت دلیل اول: آیه – کلام مرحوم حکیم – دلیل دوم: ارتکاز متشرعه ۱۴۰۰/۱۰/۲۰  بررسی حرمت اسماع صوت مهیج از مسأله ۲۹ یک قسمت باقی مانده و آن این است که امام(ره) می‌فرماید: «نعم، یحرم علیها المکالمة مع الرجال بکیفیة مهیجة بترقیق القول و تلیین الکلام و تحسین الصوت فیطمع الذی فی قلبه مرض». این استدراک از حکمی است که در صدر مسأله بیان شده؛ یعنی جواز سماع صوت اجنبیه و جواز اسماع صوتها للاجانب. اینجا بحث سماع و اسماع نیست. کلام امام می‌فرماید: «یحرم علیها المکالمة مع الرجال»، بر زن حرام است مکالمه و تکلم

جلسه ۶۰ – PDF جلسه شصتم  مسئله ۲۹ – ادله تقیید جواز سماع – قید عدم تلذذ و ریبه – دلیل دوم: روایات – دلیل سوم – دلیل چهارم: آیات – نتیجه کلی بحث ۱۴۰۰/۱۰/۱۲ خلاصه جلسه گذشته بحث در تقیید ادله جواز سماع و اسماع به قید تلذذ و ریبه و خوف فتنه بود. عرض کردیم تعابیر فقها در مورد این قید متفاوت است؛ اشاره‌ای به تفاوت عبارت تحریر و عروه هم داشتیم. اما عمده این است که دلیل بر این تقیید چیست و چرا جواز مقید شده به قید عدم لذت. نوع فقها بین سماع و اسماع در مسأله تقیید فرق نگذاشته‌اند، و همچنین در مسأله لذت و ریبه؛ اما اگر بخواهیم موضوع را دقیق‌تر بررسی کنیم، باید

جلسه ۵۹ – PDF جلسه پنجاه و نهم مسئله ۲۹ – ادله جواز سماع – تقیید جواز به قید عدم لذت و ریبه و خوف فتنه تفاوت عبارت تحریر و عروه – ادله تقیید – دلیل اول: اجماع و بررسی آن ۱۴۰۰/۱۰/۱۱ تقیید جواز به قید عدم لذت و ریبه و خوف فتنه عرض شد در مسأله ۲۹ دو موضوع که به نوعی به هم پیوستگی دارند مطرح شده است؛ یکی سماع صوت الاجنبیة و دیگری اسماع صوتها للاجانب. البته در متن تحریر، امام(ره) این دو را از هم تفکیک کرده‌اند و در مقام استدلال ادله‌ اینها به هم پیوستگی دارد؛ لذا ما در مقام استدلال، دلیل سماع صوت الاجنبیة را از جواز اسماع صوتها للاجانب جدا نکردیم؛ ادله را

جلسه ۵۸ – PDF جلسه پنجاه و هشتم مسئله ۲۹ – ادله جواز سماع – دلیل دوم روایات: طایفه اول تا چهارم و بررسی آنها – دلیل سوم: سیره معصومین(ع) – دلیل چهارم: سیره متصل به زمان معصوم(ع)  ۱۴۰۰/۱۰/۰۸ خلاصه جلسه گذشته عرض شد برای جواز سماع و استماع صوت زن توسط مرد نامحرم و نیز سخن گفتن زن با مرد نامحرم و اسماع صوتها للاجانب، ادله‌ای اقامه شده است. دلیل اول دو طایفه از آیات بود که در هر طایفه چند آیه وجود دارد که به آنها اشاره کردیم؛ نتیجه این شد که از آیات می‌توانیم استفاده کنیم سماع و اسماع جایز است. دلیل دوم: روایات در بین روایات هم طوایفی وجود دارد که دلالت بر جواز می‌کند. طایفه

جلسه ۵۷ – PDF جلسه پنجاه و هفتم مسئله ۲۹ – ادله جواز سماع – دلیل اول: آیات ۱۴۰۰/۱۰/۰۷ خلاصه جلسه گذشته در مورد شنیدن صدای زن توسط مرد نامحرم و سخن گفتن زن با مرد نامحرم دو دیدگاه وجود دارد؛ یک دیدگاه قائل به عدم جواز است که ادله این دیدگاه مورد بررسی قرار گرفت و در همه آنها خدشه وارد شد. در مقابل، برخی قائل به جواز هستند و چه‌بسا مشهور بین متأخرین هم جواز شنیدن صدای زن توسط مرد نامحرم است و هم جواز سخن گفتن زن با مرد نامحرم. این عده هم بر مدعای خودشان ادله‌ای اقامه کرده‌اند مِن الکتاب و السنة و السیرة. دلیل اول: آیات به چند آیه از قرآن برای جواز استناد شده

جلسه ۵۶ – PDF جلسه پنجاه و ششم  مسئله ۲۹ – پیوند دو موضوع مسأله ۲۹ – ادله حرمت سماع – دلیل دوم: طایفه چهارم و بررسی آن طایفه پنجم و بررسی آن – طایفه ششم و بررسی آن – نتیجه ۱۴۰۰/۱۰/۰۶ خلاصه جلسه گذشته بحث در ادله عدم جواز سماع و استماع صوت زن نامحرم بود و همچنین عدم جواز اسماع زن صدایش را به نامحرم؛ اینکه شنیدن صدای زن نامحرم طبق نظر برخی حرام است، سخن گفتن و تکلم زن با مرد نامحرم هم حرام است. تا اینجا برخی ادله را ذکر کردیم؛ سخن در روایات بود. گفتیم چند طایفه از روایات مورد استناد قرار گرفته است؛ سه طایفه را ذکر کردیم و معلوم شد هیچ کدام از

جلسه ۵۵ – PDF جلسه پنجاه و پنجم مسئله ۲۹ –ادله حرمت سماع – دلیل دوم: بررسی طایفه دوم ۱۴۰۰/۱۰/۰۶ خلاصه جلسه گذشته بحث در ادله عدم جواز شنیدن صدای زن توسط مرد نامحرم بود و همچنین عدم جواز سخن گفتن و تکلم زن نامحرم با مرد اجنبی. عرض کردیم ادله‌ای برای عدم جواز اقامه شده است؛ دلیل اول ادعای اتفاق یا اجماع یا شهرت قویه در مسأله بود که معلوم شد چنین شهرتی نیست و قول مقابل هم مشهور است. علاوه بر این، متعلق اجماع یا ادعای اجماع و اتفاق حرمت شنیدن صدای زن نیست بلکه ادعا شده صوت المرأة عورة مجمع علیه یا متفق علیه یا مشهور است. این را بررسی کردیم و در آن خدشه کردیم. دلیل

جلسه ۵۴ – PDF جلسه پنجاه و چهارم مسئله ۲۹ – پیوند دو موضوع مسأله ۲۹ – ادله حرمت سماع – دلیل اول و بررسی آن -دلیل دوم: طایفه اول روایات و بررسی آن – طایفه دوم ۱۴۰۰/۱۰/۰۴ پیوند دو موضوع مسأله ۲۹ عرض شد در مسأله ۲۹ تحریر و نیز ۳۹ عروه، دو موضوع مطرح است که البته این دو موضوع در عبارات و کلمات فقها تفکیک نشده و به نحو مستقل مورد بررسی قرار نگرفته است. یکی سماع صوت الاجنبیة و دیگری اسماع صوتها للاجانب؛ البته هر کدام هم قید خودشان را دارند. این دو موضوع در بررسی‌ها و ذکر استدلال‌ها از هم تفکیک نشده است؛ اینطور نیست که یکبار مثلاً برای سماع صوت الاجنبیة مستقلاً دلیل ذکر

جلسه ۵۳ – PDF جلسه پنجاه و سوم مسئله ۲۹ – شرح مسأله – دو موضوع در مسأله ۲۹ – تفاوت‌های تحریر و عروه در این مسأله اقوال ۱۴۰۰/۱۰/۰۱ مسأله ۲۹ مسأله ۲۹: «الأقوى جواز سماع صوت الأجنبية ما لم يكن تلذذ و ريبة»، می‌فرماید: اقوی آن است که شنیدن صدای زن نامحرم مادامی که همراه با لذت و ریبه نباشد جایز است. «و كذا يجوز لها إسماع صوتها للأجانب إذا لم يكن خوف فتنة»، همچنین اسماع صوت زن، یعنی سخن گفتن در برابر نامحرمان که قهراً آنها صدای او را می‌شنوند، به شرط اینکه خوف فتنه در آن نباشد، جایز است. «و إن كان الأحوط الترك في غير مقام الضرورة»، اگرچه احتیاط مستحب آن است که در غیر مقام

جلسه ۵۲ – PDF جلسه پنجاه و دوم مسئله ۲۸ – جواز نظر به زنی که قصد ازدواج با او دارد – مطلب چهارم: جواز تکرار نظر و دلیل آن مطلب پنجم: جواز نظر به مردی که قصد ازدواج با او دارد و دلیل آن ۱۴۰۰/۰۹/۳۰ مطلب چهارم: تکرار نظر عرض کردیم در مسأله ۲۸ تحریر امام(ره) متعرض چهار مطلب شده‌اند. سه مطلب را تا اینجا توضیح دادیم و مورد بررسی قرار گرفت. مطلب چهارم درباره تکرار نظر است؛ می‌فرماید: «و یجوز تکرار النظر إذا لم یحصل الاطلاع علیها بالنظرة الاولی»، اگر با نگاه کردن اول اطلاع بر وضع آن زن پیدا نشود، یعنی مقصود حاصل نشود، می‌تواند نظر را تکرار کند. نظیر همین را مرحوم سید هم فرموده‌اند؛ ایشان

جلسه ۵۱ – PDF جلسه پنجاه و یکم  مسئله ۲۸ – جواز نظر به زنی که قصد ازدواج با او دارد – مطلب سوم: محدوده جواز نظر ادله جواز نظر به تمام بدن – کلام صاحب جواهر: مطلب دوم و سوم و بررسی آن – دیدگاه دوم و سوم و بررسی آنها ۱۴۰۰/۰۹/۲۴ خلاصه جلسه گذشته بحث در این بود که آیا کسی که قصد ازدواج با زنی دارد، به همه بدن او می‌تواند نگاه کند یا به بعضی از مواضع. به تفصیل درباره جواز نظر به تمام البدن الا العورة سخن گفتیم و دلایل این قول را بیان کردیم. لذا آنچه که در این رابطه گفته شده مبنی بر اختصاص جواز نظر به وجه و کفین، یا اختصاص جواز

جلسه ۵۰ – PDF جلسه پنجاهم  مسئله ۲۸ – جواز نظر به زنی که قصد ازدواج با او دارد – مطلب سوم: محدوده جواز نظر ادله جواز نظر به تمام بدن – دلیل دوم: تعلیل مذکور در روایات – کلام صاحب جواهر: مطلب اول و بررسی آن ۱۴۰۰/۰۹/۲۳ خلاصه جلسه گذشته بحث در محدوده جواز نظر به زنی است که قصد ازدواج با او دارد. نظر مرحوم سید و امام(ره) این است که موضع جواز نظر تمام البدن الا العورة است. گفتیم مهم‌ترین دلیل جواز نظر به تمام الجسد الا العورة، اطلاقات روایات این باب است. چهار اشکال متوجه این دلیل بود که هر چهار اشکال را متعرض شدیم و نتیجه این شد که این اشکالات وارد نیست. یعنی مقتضای

جلسه ۴۹ – PDF جلسه چهل و نهم مسئله ۲۸ – جواز نظر به زنی که قصد ازدواج با او دارد – مطلب سوم: محدوده جواز نظر ادله جواز نظر به تمام بدن – دلیل اول: اطلاق روایات – اشکال دوم و سوم و بررسی آنها – پاسخ دوم و سوم به اشکال سوم و بررسی آنها – اشکال چهارم و بررسی آن ۱۴۰۰/۰۹/۲۲ خلاصه جلسه گذشته بحث در محدوده جواز نظر برای کسی است که قصد ازدواج با زنی دارد. عرض کردیم امام(ره) در تحریر و مرحوم سید در عروه قائل به جواز نظر به تمام البدن الا العورة شده‌اند. دلیل این فتوا و مستند این نظر، اطلاقاتی است که در روایات مربوطه وجود دارد؛ لکن اشکالاتی نسبت به