آیات

سوال: پیروی از دستور پدر و مادر تا کجا واجب است پاسخ: آیات قرآن و روایت اهل بیت به پاره ای از شیوه های برخورد با والدین اشاره کرده اند. در اینجا برخی از آنها را یادآوری می‎کنیم: قرآن در سوره اسراء آیه ۲۳ و ۲۴ می فرماید: پروردگارت فرمان داده جز او را نبپرستید و به پدر و مادر نیکی کنید، هرگاه یکی از آنها یا هر دو آنها نزد تو به سن پیری رسیدند کمترین اهانت به آنها روا مدار و بر آنها فریاد مزن و به گفتار لطیف و سنجیده و بزرگوارانه با آنها سخن بگو. بالهای تواضع خویش را در برابرشان از محبت و لطف فرود آر و بگو: پروردگارا همان گونه که آنها مرا در

جلسه ۳۷ – PDF جلسه سی و هفتم  ادله کرامت ذاتی انسان – دلیل اول: آیات – بررسی تعارض بین آیات – بررسی پاسخ دیگر ۱۴۰۴/۰۲/۰۷ خلاصه جلسه گذشته ما اجمالاً به آیاتی که به حسب ظاهر معارض با آیات دال بر کرامت ذاتی انسان است، اشاره کردیم و گفتیم دو دسته آیات وجود دارد که محصل این دو دسته، این است که انسان بما هو انسان گویا کرامتی ندارد؛ چه آنهایی که در مقام مذمت و نکوهش انسان به صورت کلی هستند و چه آنهایی که به خصوص نسبت به افراد بی‌ایمان و کفار چنین اوصافی را به کار برده‌اند. بررسی تعارض بین آیات این تعارض و تهافت ظاهری باعث شده که جمعی به فکر توجیه و پاسخ باشند؛

جلسه ۳۶ – PDF جلسه سی و ششم  ادله کرامت ذاتی انسان – دلیل اول: آیات – آیات معارض – دسته اول – دسته دوم – بررسی تعارض ۱۴۰۴/۰۲/۰۶ آیات معارض عرض کردیم آیاتی از قرآن دلالت بر کرامت ذاتی انسان می‌کند؛ به این معنا که انسان به اموری تکریم شده و خداوند او را گرامی داشته و این اختصاص به انسان مسلمان و مؤمن ندارد، بلکه همه انسان‌ها را شامل می‌شود. در مقابل آن آیات، با برخی آیات مواجه می‌شویم که انسان را به شدت مورد نکوهش قرار داده و ملامت کرده است. بعضی از این آیات به مناسبت در بحث از مبانی کرامت ذاتی ذکر شده، اما آنچه که در این جلسه می‌خواهیم به آن بپردازیم، آیاتی است

جلسه ۳۶ – PDF جلسه سی و ششم  مسئله ۲ – ۳. بررسی ولایت پدر نسبت به بالغه رشیده باکره – قول اول: استقلال باکره – ادله استقلال باکره – دلیل پنجم – بررسی دلیل پنجم – اشکال اول تا چهارم – جمع‌بندی بررسی قول اول ۱۴۰۳/۱۰/۱۶   خلاصه جلسه گذشته تا اینجا چهار دلیل بر استقلال باکره در امر ازدواج ذکر شد؛ از این چهار دلیل، عمدتاً روایات و فی‌الجمله برخی آیات دلالت بر مدعا دارند؛ البته اصل هم از جهتی ممکن است مورد استناد قرار بگیرد؛ اما اجماع ثابت نشد. دلیل پنجم از دلیل پنجم با دو تعبیر یاد شده، یکی تعبیر «اعتبار» و دیگری «عقل». صاحب جواهر در ابتدای عبارتی، کلمه اعتبار به کار می‌برد و می‌فرماید:

جلسه ۲۱ – PDF جلسه بیست و یکم مسئله ۲ – ۳. بررسی ولایت پدر نسبت به بالغه رشیده باکره – قول اول: استقلال دختر – ادله استقلال دختر – دلیل سوم: روایات – روایت اول: صحیحه فضلا – بررسی روایت اول – بررسی سندی – بررسی دلالی – اشکال اول و بررسی آن – اشکال دوم ۱۴۰۳/۰۸/۲۰   خلاصه جلسه گذشته بحث در ادله قول اول یعنی استقلال باکره در امر ازدواج بود؛ چند طایفه از آیات به عنوان مستند این قول ذکر شده که مورد بررسی قرار گرفتند و نتیجه این شد که بعضی از این طوایف بر استقلال باکره دلالت دارند و برخی دلالت ندارند. البته ظاهر این آیات این است که اذن پدر حتی منضماً هم

جلسه ۲۰ – PDF جلسه بیست  مسئله ۲ – ۳. بررسی ولایت پدر نسبت به بالغه رشیده باکره – قول اول: استقلال دختر – ادله استقلال دختر – دلیل دوم: آیات – طایفه سوم: آیه دوم – اشکال کاشف اللثام – پاسخ صاحب جواهر و بررسی آن – پاسخ صاحب جواهر و بررسی آن – طایفه چهارم – آیه اول و دوم – اشکال کاشف اللثام و بررسی آن – طایفه پنجم و بررسی آن ۱۴۰۳/۰۸/۱۹   خلاصه جلسه گذشته عرض کردیم برای استقلال باکره رشیده در امر ازدواج به چند دلیل تمسک شده است؛ دلیل اول آیاتی از قرآن بود. عرض کردیم در قرآن چند طایفه از آیات می‌تواند مورد استدلال قرار بگیرد؛ طایفه اول و دوم، و یک

جلسه ۲۲ – PDF جلسه بیست و دوم ۵. حجیت خبر واحد – بررسی ادله عدم حجیت خبر واحد – بررسی دلیل اول – بررسی اشکال سوم به دلیل اول – پاسخ دوم به اشکال سوم ۱۴۰۳/۰۸/۰۱   خلاصه جلسه گذشته بحث در اشکال سومی بود که محقق خراسانی به دلیل اول از ادله عدم حجیت خبر واحد ایراد کرده بودند. محصل اشکال سوم این بود که ادله حجیت خبر واحد نسبت به آن دو آیه، مخصص محسوب می شوند، این ادله تخصیص می زنند دو آیه «وَلَا تَقْفُ مَا لَيْسَ لَكَ بِهِ عِلْمٌ» و آیه «إِنَّ الظَّنَّ لَا يُغْنِي مِنَ الْحَقِّ شَيْئًا». عرض کردیم نسبت به این اشکال پاسخ هایی مطرح شده است. یک پاسخ را در دو جلسه

جلسه ۲۱ – PDF جلسه بیست و یکم  ۵. حجیت خبر واحد – بررسی ادله عدم حجیت خبر واحد – بررسی دلیل اول – بررسی اشکال سوم به دلیل اول – بررسی پاسخ اول ۱۴۰۳/۰۷/۳۰   خلاصه جلسه گذشته بحث در اشکالاتی بود که محقق خراسانی به ادله عدم حجیت خبر واحد کرده اند. چهار دلیل بر عدم حجیت اقامه شد، دلیل اول آیاتی از قرآن بود که محقق خراسانی سه اشکال به استدلال به این آیات ایراد کردند. اشکال اول و اشکال دوم محقق خراسانی پاسخ داده شد. اشکال سوم محقق خراسانی این بود که این آیات به ادله حجیت خبر واحد تخصیص خورده، یعنی «وَلَا تَقْفُ مَا لَيْسَ لَكَ بِهِ عِلْمٌ» و آیه «إِنَّ الظَّنَّ لَا يُغْنِي مِنَ

جلسه ۵ – PDF جلسه پنجم مسئله ۲ – ۲. بررسی ولایت پدر بر بالغه رشیده ثیبه – معنای ثیبه و باکره- کلام محقق خویی – دلیل اول، دوم و سوم – بررسی دلیل اول   ۱۴۰۳/۰۷/۰۷   خلاصه جلسه گذشته بحث درباره معنای ثیب و باکره بود؛ ما اقوال لغویین و انظار فقها را در این رابطه مطرح کردیم. معلوم شد همه این اقوال و انظار در چهار دسته قابل گنجاندن است؛ هم آنچه که در کتاب‌های لغت بیان شده و هم آنچه در کتب فقهی مطرح شده است. این چهار دسته عبارتند از: ۱.ثیب یا ثیبه به کسی می‌گویند که پرده بکارت در او زائل شده به هر دلیلی، چه ارادی و چه غیر ارادی، چه به دخول و

جلسه ۷۱ – PDF جلسه هفتاد و یکم اولیاء عقد – مسئله ۱ – ولایت پدر و جد بر گروه‌های سه‌گانه – ۲. مجنون و مجنونه – ادله ولایت – دلیل سوم: روایات – دسته دوم – روایت اول، دوم، سوم و بررسی آن – تقریب استدلال – بررسی دسته دوم روایات – اشکال اول، دوم، سوم و بررسی آنها          ۱۴۰۳/۰۲/۲۹                خلاصه جلسه گذشته بحث در ادله ولایت پدر بر مجنون و مجنونه بود؛ عرض کردیم به چند دلیل بر این مدعا تمسک شده است. دلیل اول، اجماع بود؛ دلیل دوم برخی آیات و دلیل سوم روایات. عرض کردیم روایات هم چند دسته‌اند؛ حداقل سه دسته از روایات مورد

جلسه ۶۹ – PDF جلسه شصت و نهم اولیاء عقد – مسئله ۱ – ولایت پدر و جد بر گروه‌های سه‌گانه – ۲. مجنون و مجنونه – ادله ولایت – دلیل دوم: آیات – آیه اول، دوم، سوم و بررسی آنها – دلیل سوم: روایات – دسته اول        ۱۴۰۳/۰۲/۲۳                  خلاصه جلسه گذشته بحث در گروه دوم از اشخاصی است که تحت ولایت پدر و جد قرار دارند؛ یعنی مجنون و مجنونه. ادله این مدعا باید مورد بررسی قرار بگیرد؛ دلیل اول اجماع بود. عرض کردیم اجماع نسبت به مجنونی که جنون او متصل به زمان بلوغ است، قابل قبول است اما در مورد مجنونی که جنون او منفصل از زمان

جلسه ۱۰۴ – PDF جلسه صد و چهارم  تجری – مباحث اصلی تجری – مقام اول: تجری –  مسئله دوم: حرمت شرعی تجری دلیل هفتم و بررسی آن – شرح رساله حقوق – حق دست – توضیح اجمالی   ۱۴۰۲/۰۲/۲۷   دلیل هفتم در مسئله دوم یعنی حرمت شرعی تجری تا کنون شش دلیل ذکر کردیم و مورد بررسی قرار دادیم. آخرین دلیل از ادله حرمت شرعی تجری ادله نقلی است که باید ببینیم که آیا دلالت بر حرمت شرعی تجری دارد یا خیر؟ به بعضی آیات و روایات استناد شده که انسانها بواسطه مقاصد و نیاتشان عقاب و عذاب می‎شوند. دو سه نمونه از این ادله نقلیه را ذکر می‎کنیم. ابتدا چند آیه می‎گوییم و بعد می رویم سراغ

جلسه ۹ – PDF جلسه نهم ادله عدم ولایت بر غیر – دلیل هشتم: آیات – اصل یا اماره بودن قاعده – ثمره اصل یا اماره بودن قاعده – نسبت سایر ولایات با عدم ولایت بر غیر ۱۴۰۱/۰۸/۱۵ دلیل هشتم: آیات دلیل هشتم بر قاعده عدم ولایت بر غیر، برخی از آیات قرآن است. به این چند آیه برای اثبات انحصار حکم در خداوند تبارک و تعالی و عدم آن برای غیر خدا، استدلال شده است. آیه اول: «إِنِ الْحُكْمُ إِلَّا لِلَّهِ يَقُصُّ الْحَقَّ وَهُوَ خَيْرُ الْفَاصِلِينَ» ؛ انحصار حکم را در خداوند تبارک و تعالی می‌رساند. البته باید برای حکم یک معنای عام و جامعی تصویر کنیم یا حداقل آن را به معنای قدرت، سیطره و تصرف بدانیم. اگر

جلسه ۵۷ – PDF جلسه پنجاه و هفتم مسئله ۲۹ – ادله جواز سماع – دلیل اول: آیات ۱۴۰۰/۱۰/۰۷ خلاصه جلسه گذشته در مورد شنیدن صدای زن توسط مرد نامحرم و سخن گفتن زن با مرد نامحرم دو دیدگاه وجود دارد؛ یک دیدگاه قائل به عدم جواز است که ادله این دیدگاه مورد بررسی قرار گرفت و در همه آنها خدشه وارد شد. در مقابل، برخی قائل به جواز هستند و چه‌بسا مشهور بین متأخرین هم جواز شنیدن صدای زن توسط مرد نامحرم است و هم جواز سخن گفتن زن با مرد نامحرم. این عده هم بر مدعای خودشان ادله‌ای اقامه کرده‌اند مِن الکتاب و السنة و السیرة. دلیل اول: آیات به چند آیه از قرآن برای جواز استناد شده