اجتهاد و تقلید

جلسه ۱۰۱ – PDF جلسه صد و يك شرایط مرجع تقلید (شرط هشتم: اجتهاد مطلق) ۱۳۹۰/۰۲/۲۴   خلاصه جلسه گذشته بحث در مورد مقتضای ادله جواز تقلید در رابطه با شرطیت اجتهاد مطلق بود. در مورد ادله لفظیه عرض کردیم که بر دو دسته هستند: یک دسته آیات هستند که مقتضای آیات در این رابطه بررسی شد و معلوم شد که آیات دلالت بر اعتبار اجتهاد مطلق ندارند. یک دسته روایات هستند که گفتیم چند روایت وجود دارد؛ روایت اول روایتی بود که از تفسیر منسوب به امام عسکری(ع) نقل شده بود که بیان شد دلالتی بر اعتبار اجتهاد مطلق ندارد. روایت دوم اما روایت دوم مقبوله عمرة بن حنظلة است که در بخشی از این روایت آمده «ینظران من

جلسه ۱۰۰ – PDF جلسه صد شرایط مرجع تقلید (شرط هشتم: اجتهاد مطلق) ۱۳۹۰/۰۲/۲۱   خلاصه جلسه گذشته بحث در شرطیت اجتهاد مطلق در مرجع تقلید و مفتی بود. بعد از مقدمه­ای که بیان شد، عرض کردیم ما در همه موارد گذشته ابتدا در جستجوی مقتضای ادله لفظیه و سیره عقلائیه بودیم و اگر چنانچه نسبت به شرط مورد بحث اطلاق داشت، آنگاه بدنبال این بودیم که آیا در برابر آن اطلاقات و سیره مقید و رادعی هست یا نه؟ اینجا هم بر طبق همین روش از مقتضای ادله جواز تقلید باید سخن بگوییم ابتدای سراغ ادله لفظیه رفتیم و در بدو امر مقتضای آیات را در این رابطه بررسی کردیم. آیه اول آیه نفر بود و عرض شد این

جلسه ۹۹ – PDF جلسه نود و نهم شرایط مرجع تقلید (شرط هشتم: اجتهاد مطلق) ۱۳۹۰/۰۲/۱۴   شرط هشتم: اجتهاد مطلق شرط هشتم از شروطی که برای مرجعیت ذکر شده، اجتهاد مطلق است. مرحوم سید در عروة یکی از شرایط مرجع تقلید را اجتهاد مطلق ذکر کرده و در ادامه شرایطی که قبل از آن ذکر کرده­اند این عبارت را بیان فرموده­اند «و کونه مجتهداً مطلقاً فلایجوز تقلید المتجزی». [۱] امام(ره) در تحریر الوسیلة فرموده­اند «یجب أن یکون المرجع للتقلید عالماً مجتهداً عادلاً ورعاً الی آخر الکلام» در این عبارت قید اطلاق ذکر نشده اما ظاهر عبارت «مجتهداً» این است که مجتهد مطلق باشد یعنی اگر مجتهد بدون هیچ وصف و قیدی بکار برود این ظهور در مجتهد مطلق دارد،

جلسه ۹۸ – PDF جلسه نود و هشتم شرایط مرجع تقلید (شرط هفتم: حریت) ۱۳۹۰/۰۲/۱۳   شرط هفتم: حریت شرط هفتم از شرایطی که مورد بحث قرار گرفته که آیا در مرجع تقلید این شرط معتبر است یا نه؛ حریت است. یعنی اینکه مرجع تقلید حر و آزاد باشد در مقابل مملوک بودن و عبد بودن. جمعی قائل شده­اند به اعتبار حریت در مرجع تقلید و مفتی از جمله شهید ثانی در شرح لمعه [۱] و همچنین خود شهید ثانی در مسالک [۲] این قول را به مشهور نسبت داده است. مرحوم سید هم در عروة در مورد شرایط مرجع تقلید این تعبیر را دارند «والحریة علی قولٍ» بلوغ و عقل و رجولیت و امثال اینها را ذکر می­کنند و

جلسه ۹۷ – PDF جلسه نود و هفتم شرایط مرجع تقلید (شرط ششم: رجولیت) ۱۳۹۰/۰۲/۱۲   خلاصه جلسه گذشته نتیجه مباحثی که تا اینجا در مورد اعتبار رجولیت در مرجع تقلید و مفتی مطرح کردیم این شد که در مقابل اطلاقات ادله لفظیه جواز تقلید و سیره عقلائیه مقید و رادعی وجود ندارد تا ما بخواهیم بوسیله آنها آن اطلاقات را مقیَّد کنیم یا رادعی در برابر سیره عقلائیه قرار بدهیم و در نتیجه بگوییم زن نمی­تواند مرجع تقلید بشود. سه دلیلی هم که قائلین به اعتبار رجولیت در مرجع تقلید و مفتی مبنی بر تقیید اطلاقات و ردع سیره عقلائیه بیان کردند، پاسخ داده شد و مشخص گردید اینها هم نمی­توانند مقید و رادع سیره محسوب شوند. نه روایات

جلسه ۹۶ – PDF جلسه نود و ششم شرایط مرجع تقلید (شرط ششم: رجولیت) ۱۳۹۰/۰۲/۱۱   خلاصه جلسه گذشته نتیجه دلیل اول بر اعتبار رجولیت در مرجع تقلید و مفتی این شد که در بین روایات، روایتی که بتواند مقید اطلاقات ادله لفظیه جواز تقلید و یا رادع سیره عقلائیه باشد وجود ندارد. باید دید آیا باقی از ادله می­تواند مقید اطلاقات و یا رادع سیره عقلاء باشد یا نه؟ دلیل دوم: اولویت قطعیه دلیل دوم اولویت قطعیه­ای است که از اعتبار رجولیت در مورد امام جماعت استفاده می­شود. در مورد امام جماعت گفته­اند حتماً باید امام جماعت مرد باشد البته این غیر از امامت نساء برای نساء است که مقوله جدایی است، در نماز جماعت زن نمی­تواند امام جماعت

جلسه ۹۵ – PDF جلسه نود و پنجم شرایط مرجع تقلید (شرط ششم: رجولیت) ۱۳۹۲/۰۲/۱۰   خلاصه جلسه گذشته در مورد روایت اول عرض شد که دو اشکال مطرح شده است. اشکال اول را مرحوم آقای فاضل پاسخ دادند و ما در پاسخ به ایشان گفتیم اشکال اول که محقق اصفهانی و مرحوم آقای خوئی فرمودند وارد است. بررسی اشکال دوم اما اشکال دومی که این بزرگوارن مطرح کردند به نظر می­رسد این اشکال هم وارد است چه روایت را مختص به باب قضاء ندانیم که به دلالت منطوقی بخواهد اعتبار رجولیت را در افتاء اثبات کند و چه آن را مختص به باب قضاء بدانیم که به دلالت مفهومی از راه اولویت یا ملازمه بخواهد آن را اثبات کند.

جلسه ۹۴ – PDF جلسه نود و چهارم  شرایط مرجع تقلید (شرط ششم: رجولیت) ۱۳۹۰/۰۲/۰۷   خلاصه جلسه گذشته استدلال به حسنه ابی خدیجة مبنی بر اعتبار رجولیت در مفتی و مرجع تقلید ذکر شد، کسانی که به این روایت استدلال کردند هم بنا بر احتمال عدم اختصاص روایت به باب قضاء و هم بنابر احتمال اختصاص روایت به باب قضاء (به بیان ما و گرنه در استدلال­ها اینگونه ذکر نشده است) خواستند اعتبار مرد بودن را در مرجع تقلید ثابت بکنند. گفتیم از یک طریق به دلالت منطوقی و از طریق دیگر به دلالت مفهومی این را استفاده کرده­اند. بررسی روایت اول در مورد این روایت هم اشکالات سندی شده و هم اشکال دلالی. اشکال سندی اما در مورد

جلسه ۹۳ – PDF جلسه نود و سوم شرایط مرجع تقلید (ادامه تنبیه-شرط ششم: رجولیت) ۱۳۹۰/۰۲/۰۶   خلاصه جلسه گذشته ما در مورد مذاق شارع گفتیم یک مسئله و مطلبی وجود دارد که باید آن را بیان کنیم، بهرحال اساس دلیل و مستند مذاق شارع چگونه برای ما حکم شرعی را اثبات می­کند؟ گفتیم که از دو جهت باید این مسئله بررسی و اشکالات آن بر­طرف بشود، مطلب اول در مورد اصل مذاق شارع بود، اما بحث دوم باقی مانده که در مورد منصب مرجعیت است. اشکالی در اینجا مطرح شد و آن اینکه بهرحال مرجع تقلید و فقیه جامع الشرایط صرفاً فتوا می­دهد و اِخبار از حکم خدا می­کند و اصلاً انشاء در کارش نیست. شارع فقط فتاوای او

جلسه ۹۲ – PDF جلسه نود دوم شرایط مرجع تقلید (تنبیه در مورد مذاق شارع) ۱۳۹۰/۰۲/۰۵   قبل از اینکه به بیان شرط ششم از شرایط مرجع تقلید بپردازیم یک تنبیهی را لازم است در اینجا متذکر بشویم که در واقع این تنبیه متضمن بیان مطلبی است که به تحکیم دلیلی که در گذشته به آن استناد شده و در آینده نیز مورد استناد خواهد بود، منجر می­شود. به عبارت دیگر این تنبیه در مقام پاسخ به دو توهم و دو اشکال در رابطه­ی با دلیل مذاق شارع است. تنبیه در مورد مذاق شارع ما در بین ادله­ای که برای بعضی از شرایط مرجع تقلید ذکر کردیم، به مسئله مذاق شارع اشاره کردیم. شاید یکی از ادله­ای که تقریباً در