خارج اصول

جلسه ۱۳ – PDF جلسه سیزدهم نقد و بررسی وجوه تفاوت قاعده اصولی و فقهی بنا بر تعریف مختار ۱۳۸۸/۰۷/۲۷ نقد و بررسی وجوه تفاوت قاعده اصولی و فقهی بنا بر تعریف مختار بحث در تفاوت قاعده اصولی و قاعده فقهی بود، عرض شد که این تفاوتهایی که بین قواعد فقهیه و قواعد اصولیه ذکر شده هر کدام از جهتی ممکن است مورد اشکال باشد؛ اما باید ببینیم بر اساس تعریفی که ما از علم اصول ارائه داده ایم کدام یک از این تفاوتها را باید ب‍پذیریم؟ چون که ممکن است تفاوت وضابطه ای که برای قواعد اصولی و قواعد فقهی ذکر شده؛ اساسا با تعریفی که ما ارایه داده بودیم مغایرت داشته باشد. تعریف مختار این بود که علم

جلسه ۱۲ – PDF جلسه دوازدهم تفاوت قاعده اصولی با قاعده فقهی ۱۳۸۸/۰۷/۲۶ بحث ما در بيان تفاوت قواعد اصولي با قواعد فقهي بود، كه اين بحث از متفرعات بحث تعريف علم اصول است. عرض كرديم در مورد تفاوتهاي قواعد اصوليه و قواعد فقهيه وجوهي گفته شده؛ كه ديروز دو وجه از آنها را ذكر كرديم که امروز مروری بر آن دو وجه خواهیم داشت و سایر وجوه را نیز ذکر می­کنیم. وجه اول: شيخ انصاري(ره) يكي وجهي كه شيخ انصاري فرمودند: ضابطه مسئله اصولي آن است كه فايده و نتيجه آن مختص مجتهد است و براي مقلد بي­فايده است اما مساله فقهيه و قاعده فقهيه آن است: كه فايده و نتيجه آن مختص به مجتهد نيست، بلكه به نحو

جلسه ۱۱ – PDF جلسه یازدهم تعریف مختار از علم اصول ۱۳۸۸/۰۷/۲۵ تعریف مختار تا اینجا تقریبا همه تعاریفی که برای علم اصول شده بود ذکر گردید و اشکالاتی که به این تعاریف به نظر می رسید مطرح شد. البته در این بین تعاریف دیگری هم هست که از آنها صرف نظر می کنیم، اما آن تعریفی که به نظر ما حداقل از بسیاری از این اشکالات محفوظ است و این اشکالات در آن وجود ندارد، تعریفی است که می خواهیم ذکر کنیم و مختار هم همین است که علم اصول عبارت است از: «القواعد الغیر المشتملۀ علی الحکم الشرعی الفرعی التی یمکن ان تقع کبری استنتاج الحکم الکلی الفرعی الالهی او الوظیفۀ العملیۀ » قواعدی که مشتمل بر یک

جلسه ۱۰ – PDF جلسه ده تعریف شهید صدر و امام(ره) ۱۳۸۸/۰۷/۱۵ تعریف هفت: شهید صدر مرحوم شهید صدر در مورد تعلم اصول تعریفی دارند که به صورت خلاصه آنرا عرض می کنیم. ایشان می گوید علم اصول عبارت است از:« هو العلم بالعناصر المشترکۀ فی الاستدلال الفقهی خاصه التی یستعملها الفقیه کدلیل علی الجعل الشرعی الکلی» [۱] علم اصول عبارت است از علم به عناصر مشترک در استدلال فقهی که فقیه از آنها به عنوان یک دلیل بر جعل شرعی کلی استفاده می­کند. خصوصیات این تعریف ایشان چهار خصوصیت برای این تعریف ذکر می­کنند که با هریک از این خصوصیات بخشی از اغیار از دایره این تعریف خارج می شوند، آن چهار خصوصیت عبارتند از: خصوصیت اول اولین خصوصیت

جلسه ۹ – PDF جلسه نهم تعریف محقق عراقی و آیت الله خویی از علم اصول ۱۳۸۸/۰۷/۱۹ تعریف پنجم: تعریف محقق عراقی تا اینجا چهار تعریف برای علم اصول و اشكالات آنها بيان شد. تعریف پنجم تعریف مرحوم عراقی است که فرموده­اند علم اصول عبارت است از: « القواعد الخاصه الواقعه فی طریق استکشاف الوظایف الکلیه العملیه شرعیه کانت ام عقلیه» [۱] علم اصول عبارت از قواعد خاصی است که در طریق کشف وظایف کلی عملی واقع می­شوند اعم از اینکه شرعی باشند یا عقلی. تفاوت این تعریف با تعریفات گذشته تفاوت این تعریف با تعریفاتی که قبلا ذکر شد روشن است اولا اینکه ایشان به جای کلمه استنباط، استکشاف ذکر کرده اند، آن هم استشکاف وظایف کلی و سخن

جلسه ۸ – PDF جلسه هشتم تعریف سوم و چهارم برای علم اصول ۱۳۸۸/۰۷/۱۸ اشكال دوم محقق اصفهانی بر تعریف مرحوم آخوند اشکال دوم مرحوم محقق اصفهانی به آقای آخوند (ره) این است که در این تعریفی که شما ذکر کرده اید دو خصوصیت برای قواعد اصولی برشمرده­اید که این دو خصوصیت یا جامعی بین آن دو وجود ندارد یا جامعی بین آن دو وجود دارد؟ که اگر جامعی بین این دو خصوصیت وجود دارد شما در مقام تعریف باید آن جامع را ذکر کنید و اگر به قدر جامعی بین آن دوخصوصيت قائل نیستید باید ملتزم بشوید به اینکه بر هر یک از این دو خصوصیت غرضی حاکم است چون نمی­شود در مسائل یک علم دو خصوصیت وجود داشته

جلسه ۷ – PDF جلسه هفتم اشکالات مرحوم آخوند بر کلام محقق اصفهانی ۱۳۸۸/۰۷/۱۵ اشکالات محقق اصفهانی بر تعریف آخوند(ره) تعریف مشهور از علم اصول بیان شد و اشکال مرحوم آخوند به این تعریف و تغییراتی که ایشان در این تعریف دادند توضیح داده شد. مرحوم محقق اصفهانی به کلام مرحوم آخوند دو اشکال می­کنند: اشکال اول خلاصه اشکال مرحوم کمپانی به آقای آخوند این است که علی رغم اینکه شما تلاش کردید که با اضافه کردن قید انتهی الیه فی مقام العمل خروج اصول عملیه جاری در شبهات حکمیه و ظن انسدادی بنا بر حکومت را از دایره مسائل علم اصول حل کنید اما مع ذلک هنوز بسیاری از مسائل مهم علم اصول از دایره این علم خارج می­مانند.

جلسه ۶ – PDF جلسه ششم تعریف مرحوم آخوند ۱۳۸۸/۰۷/۱۴ اساس اشکال مرحوم آخوند به تعریف مشهور بحث در تعریف مشهور از علم اصول بود، عرض کردیم مرحوم آقای آخوند به تعریف مشهور اشکالاتی وارد کردند که اساس فرمایش مرحوم آخوند یک اشکال است و آن اینکه بعضی از مسائل اصلی علم اصول طبق تعریف مشهور از دایره علم اصول خارج می‌شود و به دو نمونه از اینها اشاره کردند یکی مسئله ظن انسدادی بناء بر حکومت و دیگری اصول عملیه جاری در شبهات حکمیه. چگونگی خروج ظن انسدادی بنا بر حکومت طبق تفسیر دوم از دایره تعریف مشهور اما بیان چگونگی خروج ظن انسدادی بنابر حکومت از تعریف مشهور: معنای ظن انسدادی بنابر حکومت این است که عقل با

جلسه ۵ – PDF جلسه پنجم تعریف مشهور از علم اصول ۱۳۸۸/۰۷/۱۳ نظر شهید صدر در باب تقسیم مباحث علم اصول در تقسیم بندی مباحث اصول، مباحث اصولی را به شش مبحث تقسیم کردیم که عبارت بود از ۱) مبادی عمومی علم اصول ۲) مباحث الفاظ ۳) مباحث استلزامات عقلیه ۴) مباحث حجج و امارات ۵) مباحث اصول عملیه و ۶)خاتمه که در تعارض ادله بود. شهید صدر در باب تقسیم علم اصول یک نظر دیگری دارند که به طور خلاصه نظر ایشان را عرض می کنیم ایشان ضمن ایراد اشکالاتی به تقسیم رائجی که درمباحث اصولی است می فرماید که مسائل اصولی در واقع از ادله مشترکه استدلال و استنباط فقهی بحث می کند و این مسائل هم از

جلسه ۴ – PDF جلسه چهارم مبادی و مسائل علم اصول ۱۳۸۸/۰۷/۱۲ تتمه: ادوار تشریع و اجتهاد از دیدگاه اهل سنت یک تتمه ­ ای از بحث دیروز باقی مانده است که آن را مختصر عرض می کنیم و ادامه بحث را دنبال می‌کنیم از دیدگاه اهل سنت عرض کردیم که ادوار تشریع و اجتهاد چهار دوره است: دوره اول،دوره تاسیس بود که مربوط به دوره نبوت است. دوره دوم، دوره نضج و کمال است، که مربوط به دوره صحابه و تابعین از سال یازدهم هجرت تا نیمه قرن چهارم می­باشد ویژگی­های دوره سوم این دوره که دوره جمود و تقلید است از نیمه قرن چهار تا قرن دوازدهم امتداد پیدا کرد علت اینکه این دوره به عنوان دوره جمود

جلسه ۳ – PDF جلسه سوم دو مکتب مهم اصولی معاصر ۱۳۸۸/۰۷/۱۱ ویژگی­های دوره چهارم ما در جلسه گذشته عرض کردیم که ادوار علم اصول را در نزد شیعه می­توان به چهار دوره تقسیم کرد و ویژگی­های سه دوره آنرا بیان کردیم، منتهی یک تتمه­ای از بحث گذشته باقی مانده و آن ویژگی­های دوره چهارم است. قصدمان این است که خلاصه­ای از ویژگی­های دوره چهارم را عرض کنیم و سپس یک خلاصه­ای از ادوار اجتهاد و علم اصول در نزد اهل سنت و ان شاءالله وارد مباحث اصلی علم اصول بشویم. ما عرض کردیم که دوره­ی چهارم علم اصول، با ظهور علامه مجدد وحید بهبهانی پدیدار شد، یعنی بعد از آن که یک قرن اخباری­ها بر مراکز علمی تشیع سیطره

دانلود-جلسه دوم-PDF جلسه دوم ادوار چهارگانه علم اصول ۱۳۸۸/۰۷/۰۸ تشیع پایه ­گذار علم اصول دیروز عرض کردیم که با مجموعه­ی قرائن و شواهدی که در دست است می­توان تقریباً با اطمینان گفت که علم اصول در دامن اهل بیت و اصحاب ائمه (ع) و بعدهم عالمان مکتب اهل بیت (ع) متولد، رشد و نمو پیدا کرد، البته اگر چه اهل سنت و اخباریین این عقیده را دارند که علم اصول به وسیله­ی عامه و اهل سنت ابتدائاً پیدا شدو همچنین دسته­ای از علمای شیعه از جمله­ی آن­ها مرحوم شهید صدر است. مرحوم شهید صدر معتقد است به هر حال علم اصول ابتداءاً به وسیله اهل سنت تکوّن پیدا کرد اگر چه خود ایشان هم معتقد است که بذر فکر اصولی

جلسه ۱ – PDF جلسه اول مقدمات بحث اصول ۱۳۸۸/۰۷/۰۷ ویژگی­های درس خارج اصول بنا است که ان­شاءالله به حول و قوّه الهی و عنایات حضرت بقیّة الله روحی له الفداء یک بحث اصول را از ابتداء شروع کنیم که این بحث دارای ویژگی­هایی است:  ويژگي اول  بحث اصول به طور خاصی وسیع و گسترده شده در حالی­که بعضی از بحث­هائی که در درس­های خارج اصول مطرح می­شوند ثمره عملی ندارند جز این­که تطویل بوده و باعث از بین رفتن فرصت­ها و عمر است لذا بعضی از بحث­هائی که در علم اصول به نظر می­رسد خیلی ضروری نباشد وارد آن­ها نخواهیم شد. می­دانید یک دوره خاج اصول از پنج، شش سال طول می­کشد تا پانزده سال؛ واقعاً پانزده سال برای

جلسه ۱۱۱ – PDF جلسه صد و يازدهم بررسی وجه نهم(راه حل محقق نائینی(ره)) ۱۱/۰۳/۱۳۹۰ اشکالات مربوط به اصول محرزه و تنزیلیه اشکالات مربوط به بخش اول کلام محقق نائینی که مربوط به راه حل ایشان نسبت به موارد طرق و امارات بود بیان شد اما بخش دوم کلام ایشان مربوط به اصول محرزه و تنزیلیه بود ایشان برای موارد اصول محرزه و تنزیلیه راه حل دیگری ارائه داده­اند نسبت به این بخش از کلام ایشان هم اشکالاتی شده که مهمترین آن­ها یک اشکال است که عرض می­کنیم، همان اشکالی(اشکال پنجم) که در بخش اول به محقق نائینی در مورد طرق و امارات وارد شد اینجا هم همین اشکال وارد است و مهمترین اشکال هم همین اشکال است. اشکال اول

جلسه ۱۱۰ – PDF جلسه صد و دهم اشکالات راه حل نهم: (راه حل محقق نائینی(ره)) ۱۰/۰۳/۱۳۹۰ خلاصه جلسه گذشته عرض کردیم اشکالاتی که به محقق نائینی وارد است در سه بخش و سه موردی که خود ایشان تفکیک کردند، وجود دارد. ما در بخش اول دو اشکال را مطرح کردیم، دو اشکالی که محقق عراقی به مرحوم نائینی وارد کرده بودند. اشکال سوم اشکال سوم مربوط به بخش اول کلام محقق نائینی است که راه حلی برای رفع محذور تنافی بین حکم واقعی و ظاهری در موارد طرق و امارات ارائه داده­اند. محقق نائینی فرمودند در موارد طرق و امارات حکم تکلیفی ظاهری وجود ندارد تا بخواهد مشکله اجتماع حکم واقعی و ظاهری مطرح بشود بلکه در این موارد

جلسه ۱۰۹ – PDF جلسه صد و نهم بررسی وجه نهم(راه حل محقق نائینی(ره)) ۰۹/۰۳/۱۳۹۰ تفاوت راه حل مرحوم نائینی در دو تقریر وجه نهم از وجوه جمع بین حکم واقعی و ظاهری که توسط محقق نائینی ارائه شده بود را ذکر کردیم و حالا نوبت می­رسد به بررسی این راه حل، لکن قبل از اینکه این وجه را بررسی کنیم به نکته­ای اشاره می­کنیم که سابقاً هم به آن اشاره کرده بودیم و آن این است که آنچه ما از کلام محقق نائینی در جمع بین حکم واقعی و ظاهری بیان کردیم بر اساس تقریرات مرحوم کاظمی در فوائد الاصول بود و عرض شد تقریر کلام مرحوم نائینی در اجود التقریرات با آنچه که در فوائد الاصول تقریر شده

جلسه ۱۰۸ – PDF جلسه صد و هشتم وجه نهم(راه حل محقق نائینی(ره)) ۰۸/۰۳/۱۳۹۰ خلاصه جلسه گذشته بحث در کلام محقق نائینی و راه حلی که ایشان برای حل مشکله اجتماع حکم واقعی و ظاهری ارائه کرده­اند بود، عرض کردیم ایشان برای موارد طرق و امارات یک راه حل ارائه داده­اند، برای موارد اصول محرزه و تنزیلیه راه حل دیگری ارائه داده­اند و در مورد اصول غیر محرزه هم راه حل سومی ارائه کرده­اند، بحث در قسم اخیر بود، ایشان فرمودند: حل این مشکل در موارد اصول غیر محرزه سخت­تر است، وجه مشکل­تر بودن هم در جلسه گذشته بیان شد، منتهی برای حل این معضل ایشان مقدمه­ای را ذکر کردند و فرمودند برای اینکه بتوانیم این مشکل را حل کنیم

جلسه ۱۰۷ – PDF جلسه صد و هفتم وجه نهم(راه حل محقق نائینی(ره)) ۰۷/۰۳/۱۳۹۰ خلاصه جلسه گذشته بحث در راه حل محقق نائینی برای حل مشکله اجتماع حکم واقعی و ظاهری بود، عرض کردیم به نظر محقق نائینی موارد حکم ظاهری مختلف است و بر این اساس راه حل مشکله اجتماع حکم واقعی و ظاهری هم به حسب این موارد متفاوت است، ایشان فرمودند در موارد طرق و امارات اساساً حکمی به نام حکم ظاهری وجود ندارد تا بخواهد محذور اجتماع حکمین پیش بیاید، توضیح اینکه حکم تکلیفی ظاهری در موارد امارات و طرق جعل نشده و اینکه چه چیزی جعل شده در جلسه قبل گذشت. راه حل مرحوم نائینی در موارد اصول محرزه یا اصول تنزیلیه محقق نائینی می­فرماید

جلسه ۱۰۶ – PDF جلسه صد و ششم وجه نهم(راه حل محقق نائینی(ره)) ۰۴/۰۳/۱۳۹۰ وجه نهم: راه حل محقق نائینی(ره) وجه نهم از وجوه جمع بین حکم واقعی و ظاهری راه حلی است که مرحوم محقق نائینی ارائه داده­اند ، البته راه حل ایشان بر طبق آنچه که مقرِّر ایشان(مرحوم کاظمی) در فوائد الاصول بیان کرده با آنچه که مرحوم آقای خویی در اجود التقریرات ذکر کرده اختلاف دارد؛ یعنی اینطور نیست که وجه نهم که به عنوان راه حل مرحوم نائینی بیان می­شود هیچ اختلافی در آن نباشد، عرض کردیم مرحوم کاظمی در فوائد الاصول این وجه را به یک نحو تقریر کرده و مرحوم آقای خویی در اجود التقریرات به نحو دیگری تقریر کرده است حالا ما بر

جلسه ۱۰۵ – PDF جلسه صد و پنجم وجه هشتم(راه حل مرحوم سید فشارکی) ۱۳۹۰/۰۳/۰۲ بحث ما در مورد وجه هشتم از وجوه جمع بین حکم واقعی و ظاهری بود ما این وجه را که مرحوم سید فشارکی بیان کرده¬اند به همراه دو اشکال که از طرف محقق نائینی و محقق اصفهانی وارد شده بود بیان کردیم، البته اشکال اول را نپذیرفتیم و اشکال دوم که مربوط به محقق اصفهانی بود به نظر ما وارد است. اشکال سوم(اشکال امام(ره) به مرحوم فشارکی) امام(ره) در باب اخذ قصد قربت در مأمورٌ به مبنایی دارند که بر اساس آن مبنا به مرحوم فشارکی اشکال کرده¬اند، بحثی است در مورد امر که آیا می¬توان قصد قربت و قصد امتثال امر را در متعلق