جلسه ۳۸ – PDF جلسه سی وهشتم مسئله ۷ – فرع اول – ادله عدم صحت نکاح سفیه بدون اذن ولی – شرایط صحت نکاح سفیه – شرط اول – دلیل اشتراط – شرط دوم – بررسی شرط دوم ۱۴۰۴/۱۰/۰۱ خلاصه جلسه گذشته بحث در حکم مسئله هفتم به پایان رسید؛ نتیجه این شد که نکاح سفیه مطلق، اعم از اینکه سفاهت او در امور مالی باشد یا امور غیر مالی، بدون اذن ولی صحیح نیست. اما نکاح کسی که در امور مالی سفیه است، لکن در امر نکاح و انتخاب همسر به رشد رسیده، بدون اذن ولی صحیح است. شرایط صحت نکاح سفیه شرط اول امام(ره) در ادامه، عبارتی دارد و میفرماید: «و تعیین المهر و المرأة
جلسه ۶۲ – PDF جلسه شصت و دوم اصل برائت – ادله برائت – دلیل دوم: روایات – روایت اول: حدیث رفع –بررسی دلالی حدیث رفع – جزء اول: رفع – مطلب سوم: رفع ظاهری یا واقعی؟ – بررسی اشکال محقق نایینی به شیخ – بررسی شواهد رفع ظاهری – بررسی شاهد اول و دوم و سوم ۱۴۰۴/۱۰/۰۱ خلاصه جلسه گذشته عرض کردیم که در مورد حدیث رفع اجزاء سهگانه میبایست مورد بررسی قرار گیرد. در بخش نخست، دربارهی واژه «رفع» سخن گفتیم و اشاره شد که درباره آن چندین جهت و مطلب باید مورد بررسی قرار بگیرد. مطلب نخست یا جهت اول، مربوط به معنای «رفع» است و اینکه آیا به معنای
جلسه ۶۱ – PDF جلسه شصت و یکم اصل برائت – ادله برائت – دلیل دوم: روایات – روایت اول: حدیث رفع –بررسی دلالی حدیث رفع – جزء اول: رفع – مطلب اول: معنای رفع – قول دوم و سوم – مطلب دوم: رفع تشریعی یا تکوینی؟ – مطلب سوم: رفع ظاهری یا واقعی؟ – شواهد رفع ظاهری – شاهد اول، دوم، سوم – کلام شیخ انصاری – اشکال محقق نایینی به اشکال شیخ انصاری ۱۴۰۴/۰۹/۳۰ خلاصه جلسه گذشته عرض شد برای فهم حدیث رفع، باید اجزای سهگانه این حدیث به دقت مورد بررسی قرار گیرد. کسانی که به این روایت استدلال نمودهاند، میگویند «رفع» ما لایعلمون یعنی آنچه را که انسان نمیداند (مِنَ
جلسه ۳۷ – PDF جلسه سی و هفتم مسئله ۷ – فرع اول – ادله عدم صحت نکاح سفیه بدون اذن ولی – دلیل دوم: روایات – طایفه دوم و بررسی آن – روایت دوم و بررسی آن – جمعبندی فرع اول – فروض سهگانه در فرع اول – دو ملاحظه در عبارت تحریر ۱۴۰۴/۰۹/۳۰ روایت دوم از طایفه سوم عرض کردیم به طوایفی از روایات استناد شده برای عدم صحت نکاح سفیه بدون اذن ولی؛ سه طایفه را ذکر کردیم. از طایفه سوم، یک روایت نقل شد. روایت دیگری از زراره از امام باقر(ع) نقل شده است: «عَنْ زُرَارَةَ عَنْ أَبِي جَعْفَرٍ(ع) قَالَ: إِذَا كَانَتِ الْمَرْأَةُ مَالِكَةً أَمْرَهَا تَبِيعُ وَ تَشْتَرِي وَ تُعْتِقُ وَ تَشْهَدُ وَ تُعْطِي
جلسه ۳۶ – PDF جلسه سی و ششم مسئله ۷ – فرع اول – ادله عدم صحت نکاح سفیه بدون اذن ولی – دلیل دوم: روایات – طایفه دوم و بررسی آن – اشکال اول و دوم و پاسخ آنها ۱۴۰۴/۰۹/۲۹ خلاصه جلسه گذشته بحث در دلیل دوم بر عدم صحت نکاح سفیه بدون اذن ولی بود. دلیل دوم، روایات است؛ عرض کردیم به چند طایفه از روایات میتوان استدلال کرد. طایفه اول، روایاتی است که به نحو عام از هرگونه تصرفات سفیه منع میکند. گفتیم به اطلاق این روایات میتوان استناد نمود و گفت نکاح هم
جلسه ۶۰ – PDF جلسه شصتم اصل برائت – ادله برائت – دلیل دوم: روایات – روایت اول: حدیث رفع –بررسی دلالی حدیث رفع – جزء اول: رفع – مطلب اول: معنای رفع – قول اول و بررسی آن – قول دوم ۱۴۰۴/۰۹/۲۹ خلاصه جلسه گذشته بررسی حدیث رفع از نظر سندی انجام شد و همانگونه که مشهور اشاره کردهاند، این روایت صحیح است و حتی اگر ادلۀ صحت این روایت نیز مورد مناقشه قرار گیرد، به دلیل عمل مشهور به آن، روایت را معتبر میدانیم، اگرچه ادلۀ صحت آن نیز تمام است. بررسی دلالی حدیث رفع اکنون نوبت به بحث از دلالت این روایت میرسد. آن فرازی از روایت که «رفع مالا
جلسه ۲۴ – PDF جلسه بیست و چهارم مقدمات – مقدمه هفتم: موضوع مالکیت فکری – بررسی امکان مالیت براساس دیدگاههای هفتگانه درباره مالکیت معنوی – بررسی امکان بر طبق دیدگاه دوم، سوم، چهارم، پنجم، ششم و هفتم – نتیجه بحث در مقام ثبوت ۱۴۰۴/۰۹/۲۶ خلاصه جلسه گذشته بحث در امکان مالیت موضوع مالکیت فکری یا معنوی بود. ما معنای مال و مالیت را بیان کردیم و گفتیم براساس تعریف مختار، مال عبارت از چیزی است که عقلا نسبت به آن رغبت داشته بانشد و حاضر باشند به ازاء آن ثمن و عوض بپردازند. این دو ویژگی موجب انطباق عنوان مال
جلسه ۵۹ – PDF جلسه پنجاه و نهم اصل برائت – ادله برائت – دلیل دوم: روایات – روایت اول: حدیث رفع – بررسی سند روایت – بررسی مناقشه اول، دوم، سوم و چهارم – شرح رساله حقوق – حق صوم – اهمیت صوم ۱۴۰۴/۰۹/۲۶ خلاصه جلسه گذشته در مورد سند حدیث رفع عرض کردیم، اگرچه مشهور این سند را صحیح میدانند، اما برخی به دلیل وجود احمد بن محمد بن یحیی العطار، آن را صحیح محسوب نکردهاند؛ زیرا به عقیده بعضی، این شخص مجهولالحال است. صاحب جواهر، مرحوم نراقی و مرحوم آقای خویی معتقدند که وی مجهول است. با این حال، در مقابل، بسیاری از معاصرین و غیرمعاصرین، سند این روایت را صحیح دانستهاند. دیروز بیان شد که
جلسه ۲۳ – PDF جلسه بیست و سوم مقدمات – مقدمه هفتم: موضوع مالکیت فکری – بررسی امکان مالیت براساس دیدگاههای هفتگانه درباره مالکیت معنوی – معنای مال و مالیت – بررسی امکان بر طبق دیدگاه اول – بررسی امکان بر طبق دیدگاه دوم ۱۴۰۴/۰۹/۲۵ خلاصه جلسه گذشته بعد از آنکه امکان مالکیت و نیز امکان حق بودن در مورد موضوع مالکیت معنوی یا فکری مورد بررسی قرار گرفت، نوبت به بحث درباره امکان مالیت در موضوع مالکیت فکری یا معنوی رسید. میخواهیم ببینیم آیا اساساً موضوع مالکیت فکری یا معنوی قابلیت
جلسه ۵۸ – PDF جلسه پنجاه و هشتم اصل برائت – ادله برائت – دلیل دوم: روایات – روایت اول: حدیث رفع – بررسی سند روایت – اشکال محقق خویی – پاسخ ۱۴۰۴/۰۹/۲۵ دلیل دوم: روایات بحث در خصوص دلیل نخست بر قاعده برائت به پایان رسید. در این بخش، آیاتی چند از قرآن کریم مورد استشهاد و بررسی قرار گرفت و نتیجه این شد که میتوان از قرآن کریم برای اثبات قاعده برائت بهره برد. روایت اول: حدیث رفع مهمترین روایتی که بدان استناد شده و اغلب بزرگان به تفصیل درباره آن سخن گفتهاند، حدیث رفع میباشد. این حدیث به طرق و اشکال گوناگون نقل شده است. شاید نخستین
جلسه ۳۵ – PDF جلسه سی و پنجم مسئله ۷ – فرع اول – ادله عدم صحت نکاح سفیه بدون اذن ولی – دلیل اول و بررسی آن – اشکال اول، دوم، سوم، چهارم و پنجم – دلیل دوم: روایات – طایفه اول ۱۴۰۴/۰۹/۲۴ فرع اول عرض کردیم در مسئله هفتم دو فرع مورد تعرض واقع شده است؛ فرع اول در مورد نکاح سفیه مبذر است. بعد از اینکه معنای سفیه را شرح دادیم و معلوم شد که نه قید امور مالی و نه قید عدالت در سفاهت و رشد مطرح نیست، امام میفرماید: «لا یصح نکاحه الا باذن أبیه أو جده أو الحاکم
جلسه ۵۷ – PDF جلسه پنجاه و هفتم اصل برائت – ادله برائت – دلیل اول: کتاب – آیه چهارم – بررسی آیه چهارم – اشکال چهارم و بررسی آن – آیه پنجم و بررسی آن – دو نکته ۱۴۰۴/۰۹/۲۴ خلاصه جلسه گذشته بحث پیرامون استدلال به آیه ۱۴۵ سوره انعام بر برائت بود. تقریب استدلال به آیه ذکر شد. همچنین سه اشکالی که بر این استدلال وارد شده بود بیان گردید و پاسخهای آنها ارائه شد. نتیجه آن شد که آن سه اشکال بر استدلال به آیه وارد نیست. اشکال چهارم اشکال چهارم اشکالی است که مرحوم سید بر این استدلال وارد کردهاند. اشکال این است که آیه درصدد است تشریع یهود یا افتاء به غیر
جلسه ۳۴ – PDF جلسه سی و چهارم مسئله ۷ – معنای سفیه – احترازی بودن قید «مبذر» – بررسی اعتبار عدالت در معنای رشد – ادله عدم اعتبار عدالت – دلیل اول، دوم و سوم – یک قید در عبارت تحریر ۱۴۰۴/۰۹/۲۳ خلاصه جلسه گذشته عرض کردیم قبل از پرداختن به دو فرع مسئله هفتم، لازم است بررسی کوتاهی درباره معنای سفیه انجام دهیم. نتیجه بحث ما این شد که سفیه حقیقت شرعیه نیست بلکه بر همان معنای لغوی و عرفی باید حمل شود؛ لذا اختصاص به امور مالیه ندارد. هرگونه خفت عقل و عدم قدرت بر تشخیص مصالح و مفاسد، در هر شأنی از شئون و در هر مرتبهای که باشد، سفه
جلسه ۵۶ – PDF جلسه پنجاه و ششم اصل برائت – ادله برائت – دلیل اول: کتاب – آیه چهارم – بررسی آیه چهارم – اشکال اول، دوم، سوم و بررسی آنها ۱۴۰۴/۰۹/۲۳ خلاصه جلسه گذشته در بررسی ادلّه برائت، تاکنون به سه آیه استناد شده است. این سه آیه مورد بررسی قرار گرفت. آیات اول و سوم بر برائت دلالت دارند، لکن آیه دوم فاقد چنین دلالتی است. آیه چهارم آیه چهارم آیه ۱۴۵ سوره انعام میباشد، شیخ انصاری در کتاب رسائل به آن استناد نمودهاند. همچنین میرزای قمی در قوانین استدلال به این آیه را ذکر کرده و البته از سوی برخی بزرگان نیز مورد اشکال واقع شده است. آیه چنین است: «قُلْ لَا أَجِدُ فِي مَا أُوحِيَ
جلسه ۳۳ – PDF جلسه سی و سوم مسئله ۷ – معنای سفیه – نظر برگزیده – شواهد ۱۴۰۴/۰۹/۲۲ خلاصه جلسه گذشته مسئله هفتم درباره سفیه است که مشتمل بر دو فرع است: یکی اینکه آیا نکاح سفیه بدون اذن پدر یا جد صحیح است یا نه؛ دیگر اینکه اگر بدون اذن نکاح کند، چه حکمی دارد. لکن قبل از اینکه به این دو فرع رسیدگی کنیم، گفتیم لازم است درباره معنای سفیه بررسی مختصری انجام بدهیم. همانطور که اشاره شد، سفیه به حسب معنای لغوی اختصاص به مسائل مالی ندارد بلکه هر کسی که به تعبیر برخی دچار خفت عقل باشد (لذا به همین جهت با مجنون متفاوت است) اعم از اینکه در امور مالی باشد یا غیرمالی، سفیه
جلسه ۵۵ – PDF جلسه پنجاه و پنجم اصل برائت – ادله برائت – دلیل اول: کتاب – آیه سوم – بررسی آیه سوم – اشکال دوم – احتمالات در آیه – بررسی اشکال دوم – موید استدلال به آیه سوم ۱۴۰۴/۰۹/۲۲ خلاصه جلسه گذشته بحث در دلالت آیه ۱۱۵ سوره توبه بر برائت بود، تقریب استدلال به این آیه ذکر شد. آیه چنین است: «وَمَا كَانَ اللَّـهُ لِيُضِلَّ قَوْمًا بَعْدَ إِذْ هَدَاهُمْ حَتَّى يُبَيِّنَ لَهُم مَّا يَتَّقُونَ». عرض شد «ما کان الله» بر اساس نظر مستدِل، به سنت پایدار الهی اشاره دارد، نه به زمان گذشته. «لِيُضِلَّهُمْ» به معنای «لِيُعَذِّبَهُمْ» است و «مَا يَتَّقُونَ» نیز به معنای اوامر و نواهی الهی میباشد. بنابراین، معنای آیه این است که
جلسه ۲۲ – PDF جلسه بیست و دوم مقدمات – مقدمه هفتم: موضوع مالکیت فکری – تفاوت حق از منظر فقهی و منظر حقوقی – مقایسه میان آنها – بررسی امکان مالیت براساس دیدگاههای هفتگانه درباره مالکیت معنوی ۱۴۰۴/۰۹/۱۹ مقایسه میان حق از منظر فقهی و منظر حقوقی عرض کردیم اصطلاح حق نزد فقها با مصطلح از این واژه نزد حقوقدانان تفاوت دارد؛ علیرغم اختلافی که میان فقها وجود دارد و اختلافی که بین حقوقدانان هست، اگر بخواهیم بین معنای فقهی حق و معنای حقوقی آن مقایسهای کنیم، تفاوتهای جدی بین اینها مشاهده میشود. مهمترین این تفاوتها آن است که از دیدگاه حقوقی، حق به نوعی تعریف شده که شامل ملک هم میشود؛ یعنی چهبسا بتوانیم ملکیت را
جلسه ۵۴ – PDF جلسه پنجاه و چهارم اصل برائت – ادله برائت – دلیل اول: کتاب – آیه سوم – بررسی آیه سوم – اشکال اول و پاسخ آن – اشکال دوم – شرح رساله حقوق – حق صوم – بیان اجمالی ۱۴۰۴/۰۹/۱۹ آیه سوم آیه سوم که برای اثبات اصل برائت مورد استناد قرار گرفته است، آیه: « وَمَا کَانَ اللَّهُ لِیُضِلَّ قَوْمًا بَعْدَ إِذْ هَدَاهُمْ حَتَّى یُبَیِّنَ لَهُمْ مَا یَتَّقُونَ إِنَّ اللَّهَ بِکُلِّ شَیْءٍ عَلِیمٌ» . معنای این آیه آن است که: «هرگز خداوند متعال قومی را پس از آنکه هدایتشان نمود، گمراه نخواهد کرد، مگر آنکه آنچه را که موجب تقوای ایشان است برایشان بیان کرده باشد؛ زیرا
