دروس

جلسه ۵۶ – PDF جلسه پنجاه و ششم آیا نهی از شئ مقتضی فساد است یا خیر؟ مقام دوم: معاملات – جهت اول( جهت لفظی) – جهت دوم (جهت عقلی) ۱۳۹۹/۰۹/۳۰         مقام دوم: معاملات در مقام دوم نیز باید از دو جهت بحث کنیم: یکی از جهت لفظی و دیگری از جهت عقلی. جهت اول (جهت لفظی) در جهت اول بحث در این است که آیا از نظر لفظی (یعنی آنچه که خود نهی بر آن دلالت دارد) نهی متعلق به معامله به معنای حرمت تکلیفی مولوی است یا ظهور در ارشاد به فساد معامله دارد؟ مثلا «لاتبع ما لیس عندک» نهی از بیع نسبت به چیزی است که شخص مالک آن نیست، فرض هم این

جلسه ۱ – PDF جلسه اول مقدمه _ معنای اجمالی مصلحت _ عرصه های بحث از مصلحت: ۱. مصلحت در عرصه کلام ۱۳۹۹/۰۹/۲۹   مقدمه وقتی از قاعده مصلحت سخن می‌گوییم، قهرا توجه ما به اصطلاح متعارف رایج است و الا عنوان قاعده برای مصلحت شاید در گذشته نه چندان دور سابقه ای ندارد. با اینکه خود موضوع مصلحت از مسائل بسیار مهم از آغاز تاکنون بوده است. لذا ما به مصلحت می‌خواهیم به عنوان یک قاعده فقهی بپردازیم. ولی برای اینکه وارد این عرصه شویم، ناچاریم مسائل و مطالبی را درباره خود مصلحت، عنوان مصحلت، پیشینه و سوابق مصلحت در دانش های اسلامی در بین اهل سنت، در بین شیعیان و در ساحت های مختلف علمی داشته باشیم. طبیعتا

جلسه ۵۵ – PDF جلسه پنجاه و پنجم مسئله ۲۲- مستثنیات حرمت نظر و لمس –ادله استثناء – ادله عامه – دلیل پنجم: قاعده اهم و مهم و بررسی آن – دلیل خاص: روایت ابوحمزه ثمالی ۱۳۹۹/۰۹/۲۹         بحث در ادله استثناء معالجه از حرمت نظر و لمس بود. تا اینجا چند دلیل بر استثنا ذکر شد و حدود و ثغور دلالت این ادله مورد بررسی قرار گرفت. دلیل پنجم: قاعده اهم و مهم بر اساس این قاعده عقلی که بنای عقلا هم بر آن است، هر چیزی که اهم باشد بر مهم مقدم می‌شود. ترجیح اهم بر مهم به عنوان یک کبری، مورد ادراک حکم عقل است و این از مدرکات عقلیه است و سیره عملی

جلسه ۵۵ – PDF جلسه پنجاه و پنجم آیا نهی از شئ مقتضی فساد است یا خیر؟ مقام اول: عبادات – جهت دوم: جهت عقلی – کلام امام خمینی و بررسی آن ۱۳۹۹/۰۹/۲۹         خلاصه جلسه گذشته بحث در جهت دوم از مقام اول پیرامون اقتضاء نهی للفساد بود. عرض کردیم در جهت اول یعنی جهت لفظی و نیز در جهت دوم یعنی جهت عقلی، حق آن است که نهی از عبادت موجب فساد و مقتصی فساد نیست و به تعبیر دیگر دلالت بر فساد نمی‎کند. لکن امام خمینی در این مقام مطلبی دارند که مطلب ایشان را نقل می‏کنیم و مورد بررسی قرار می‎دهیم. کلام امام خمینی امام خمینی می‎فرماید: نهی از عبادت تارة نهی تحریمی

جلسه ۳۹ – PDF جلسه سی و نهم وجه تقدیم حق زبان ۱۳۹۹/۰۹/۲۶ شرح رسالة الحقوق امام سجاد(ع) بعد از آنکه حق نفس آدمی را بر خودش بیان می‌کند و مجرای آن را ادای حقوق اعضای هفت‌گانه قرار می‌دهد، شروع می‌کند به ذکر حقوق یک‌یک اعضا. قبلاً گفتیم و تأکیداً تکرار می‌کنیم که به طور کلی روح و نفس آدمی تأثیر بسیار زیادی بر اعضا و جوارح انسان دارد و بالعکس. رابطه بین روح و باطن آدمی با قوای مُلکی نفس به حدی است که اینها در هم تأثیر می‌گذارند. روح آدمی بر آن قوایی که انسان با آنها در عالم مُلک و ماده زندگی می‌کند، تأثیرگذارند. یعنی روح ناسالم خودش را در اعضای انسان و قوای مُلکی او نشان

جلسه ۵۴ – PDF جلسه پنجاه و چهارم مسئله ۲۲- مستثنیات حرمت نظر و لمس –ادله استثناء – ادله عامه –بررسی اشکال محقق خویی به دلیل چهارم ۱۳۹۹/۰۹/۲۶         خلاصه جلسه گذشته بحث درباره ادله عامه استثناء از حرمت نظر و لمس بود؛ اینکه چه مواردی از حرمت نظر و لمس استثنا شده است. گفتیم اولین موردی که در متن تحریر ذکر شده، مقام معالجه است. برای مقام معالجه دو دسته دلیل قابل ذکر است؛ یکی ادله عامه و دیگری ادله خاصه. البته این ادله را که ذکر می‌کنیم منحصر به مقام معالجه نیست؛ با توجه به عناوینی که ذکر شده، هر مورد و موضعی که این عناوین محقق شود، قهراً استثنا جریان پیدا می‌کند. به‌هرحال از

جلسه ۵۴ – PDF جلسه پنجاه و چهارم آیا نهی از شئ مقتضی فساد است یا خیر؟ مقام اول: عبادات – جهت دوم: جهت عقلی – بررسی کلام محقق خراسانی – اشکال محقق اصفهانی و محقق نایینی ۱۳۹۹/۰۹/۲۶         خلاصه جلسه گذشته بحث در جهت دوم از مقام اول در بحث از اقتضاء و کاشفیت نهی از عبادت نسبت به فساد بود. در جهت دوم بحث در این بود که آیا نهی از عبادت عقلا کاشفیت از فساد دارد یا خیر؟ کلام محقق خراسانی را ذکر کردیم. اکنون نوبت بررسی مطالب ایشان است. بررسی کلام محقق خراسانی درباره اصل مدعای ایشان بحثی نیست، یعنی از نظر عقل اگر نهی به عبادت متعلق شود اقتضاء فساد دارد، زیرا

جلسه ۵۳ – PDF جلسه پنجاه و سوم مسئله ۲۲- مستثنیات حرمت نظر و لمس –ادله استثناء – ادله عامه – نتیجه ادله سه‌گانه – دلیل چهارم و بررسی آن ۱۳۹۹/۰۹/۲۵         خلاصه جلسه گذشته عرض شد در مورد مستثنیات حرمت نظر و لمس دو دسته دلیل وجود دارد؛ یک دسته ادله عامه است که خودِ این ادله به چند دلیل تقسیم می‌شود. سه دلیل را ذکر کردیم؛ یکی روایات باب اضطرار بود. دوم، روایتی که صاحب جواهر به آن استدلال کردند. سوم، حدیث رفع بود. یک اشکالی مرحوم آقای خویی به روایات باب اضطرار کردند که البته به حسب اینکه موضوع دلیل دوم و سوم هم اضطرار است، قهراً اشکال ایشان، به استدلال به آن دو

جلسه ۵۳ – PDF جلسه پنجاه و سوم آیا نهی از شئ مقتضی فساد است یا خیر؟ مقام اول: عبادات – جهت دوم: جهت عقلی – کلام محقق خراسانی ۱۳۹۹/۰۹/۲۵         خلاصه جلسه گذشته در مسئله کاشفیت نهی از عبادت از فساد، عرض کردیم باید در دو مقام بحث کنیم، یکی مربوط به عبادات و دیگری مربوط به معاملات. در مقام اول هم گفتیم از دو جهت بحث صورت می‏گیرد، یکی از جهت لفظی و دیگری از جهت عقلی. بحث از جهت اول دیروز گذشت. جهت دوم: جهت عقلی بحث در این جهت این است که اگر عبادتی متعلق نهی واقع شد و حرمت پیدا کرد، آیا عقلا اقتضاء فساد دارد یا می‎تواند صحیح باشد؟ این موضوع

جلسه ۵۲ – PDF جلسه پنجاه و دوم مسئله ۲۲- مستثنیات حرمت نظر و لمس –ادله استثناء – ادله عامه – دلیل سوم: حدیث رفع – اشکال به دلیل اول، دوم و سوم – پاسخ اشکال ۱۳۹۹/۰۹/۲۴         خلاصه جلسه گذشته بحث در مستثنیات حرمت نظر و لمس بود. عرض کردیم به چند دلیل برای استثنا تمسک شده است. این ادله بر دو دسته هستند؛ ادله عامه و ادله خاصه. در دسته اول چند دلیل قابل ذکر است؛ دلیل اول روایات باب اضطرار بود که در این رابطه دو روایت را نقل کردیم. دلیل دوم روایتی بود که صاحب جواهر به آن استناد کرده و آن هم روایت «مَا غَلَبَ‏ اللَّهُ‏ عَلَيْهِ‏ فَاللَّهُ‏ أَوْلَى بِالْعُذْر» بود. درست

جلسه ۵۲ – PDF جلسه پنجاه و دوم آیا نهی از شئ مقتضی فساد است یا خیر؟مقام اول: عبادات – جهت اول: جهت لفظی ۱۳۹۹/۰۹/۲۴         خلاصه جلسه گذشته بحث در اشکالاتی بود که به کلام محقق خراسانی درباره اقسام نهی از حیث متعلق و اینکه کدام قسم داخل در محل نزاع و کدام خارج از محل نزاع هستند، وارد شده است. تا کنون چهار اشکال مهم مطرح شد و مورد بررسی قرار گرفت. ادامه اشکال پنجم این اشکال مربوط به بخشی از سخنان محقق خراسانی است که در قسم چهارم و پنجم فرمودند. ایشان وصف را به ملازم و مفارق تقسیم کردند و در بعضی از این اقسام قائل به این شدند که داخل در محل

جلسه ۵۱ – PDF جلسه پنجاه و یکم مسئله ۲۲- مستثنیات حرمت نظر و لمس – ادله استثناء – ادله عامه – دلیل اول: روایات اضطرار- اشکال محقق خویی ۱۳۹۹/۰۹/۲۳         ادله استثناء بعد از بیان اقوال و انظار درباره مستثنیات از حرمت نظر و لمس، و همچنین دسته‌بندی دیدگاه‌ها، نوبت به بررسی مستندات و ادله مستثنیات از حرمت نظر و لمس می‌رسد. عرض شد عناوینی که در کلمات فقها ذکر شده، مختلف است؛ بعضی به یک عنوان اکتفا کرده‌اند؛ برخی دو عنوان و بعضی بیشتر ذکر کرده‌اند. در عین حال برخی یک ملاک کلی ارائه داده‌اند و بقیه را مثال و مصداق برای آن دانسته‌اند. به‌هرحال تفاوت انظار را ملاحظه فرمودید. حالا می‌خواهیم ببینیم ادله چه

جلسه ۵۱ – PDF جلسه پنجاه و یکم آیا نهی از شئ مقتضی فساد است یا خیر؟ امر دهم: اقسام نهی به حسب متعلق – بررسی کلام محقق خراسانی – بررسی اشکال چهارم ۱۳۹۹/۰۹/۲۳         خلاصه جلسه گذشته عرض کردیم درباره کلام محقق خراسانی پیرامون اقسام نهی به حسب متعلق و دخول برخی از اقسام در محل نزاع و خروج بعضی از آنها از محل نزاع اشکالاتی مطرح شده، از جمله اشکالی که محقق نایینی مطرح کردند. اشکال محقق نایینی به محقق خراسانی را دیروز ذکر کردیم ایشان نسبت به سخن محقق خراسانی در قسم دوم یعنی جایی که نهی به جزء عبادت متعلق می‏شود، تأمل و ملاحظه‎ای داشتند. می‏خواهیم ببینیم آیا این اشکال به محقق خراسانی

جلسه ۲۲ – PDF جلسه بیست و دوم خاتمه – دو فرع و بررسی آنها ۱۳۹۹/۰۹/۲۲   خاتمه از بحث های مربوط به قاعده جب تنها دو فرع باقی مانده که این دو فرع را هم انشاءالله متعرض شویم، دیگر بحثی باقی نمی‌ماند. فرع اول فرع اول این است که اگر کافری در اثناء عبادت مسلمان شود، آیا این مشمول قاعده قرار می‌گیرد یا نه؟ مثالش در مورد ماه رمضان است که کسی کافر است اما از مفطرات چیزی برای او پیش نیامده. وسط روزه ماه مبارک رمضان مسلمان می‌شود. در اینجا بحث است که آیا قاعده جبّ شامل این مورد و این مجموع می‌شود یا نه؟ اقوال ۱. یک قول این است که قاعده جب نسبت به مجموع این

جلسه ۵۰ – PDF جلسه پنجاه مسئله ۲۲- مستثنیات حرمت نظر و لمس – اقوال و انظار در مورد ملاک استثناء – دسته‌بندی دیدگاه‌ها ۱۳۹۹/۰۹/۲۲         اقوال و انظار در ملاک استثناء در مسأله ۲۲ هم نظر امام(ره) را توضیح دادیم و هم کلام مرحوم سید را و تفاوت آن با متن تحریر اجمالاً مورد اشاره قرار گرفت و ملاحظاتی که در این مقام قابل ذکر است تا حدودی مورد بحث قرار گرفت. قبل از اینکه وارد مستندات این مسأله شویم، اشاره‌ای به اقوال و انظار فقها در این موضوع لازم است، از این جهت که می‌تواند راهگشای ما در بررسی ادله باشد. ملاحظه فرمودید در تحریر عمدتاً روی دو عنوان تکیه شده است؛ مقام المعالجة و

جلسه ۵۰ – PDF جلسه پنجاه آیا نهی از شئ مقتضی فساد است یا خیر؟ امر دهم: اقسام نهی به حسب متعلق – اشکالات کلام محقق خراسانی- اشکال دوم و سوم و چهارم ۱۳۹۹/۰۹/۲۲         خلاصه جلسه گذشته در بحث از اقسام نهی به حسب متعلق آن عرض کردیم محقق خراسانی ضمن اینکه پنج قسم برای نهی به این اعتبار ذکر کردند، فرمودند بعضی ازاین اقسام داخل محل نزاع و بعضی از محل نزاع خارج است. گفتیم اشکالاتی نسبت به این سخن محقق خراسانی وارد است. اشکال اول را دیروز عرض کردیم، و آن اینکه اساسا این بحث ارتباطی به مانحن فیه ندارد، زیرا اگر بحث از سرایت باشد، اینکه فساد جزء یا شرط یا وصف به