دروس

جلسه ۱۰ – PDF جلسه دهم مقدمات – مقدمه هشتم: فرق بین امارات و اصول عملیه – مبنای اول و دوم و سوم – تفاوت کلام شیخ انصاری و محقق نایینی در مبنای اول – اشکال محقق خویی به محقق نایینی ۱۴۰۴/۰۷/۰۵ مقدمه هشتم: فرق بین امارات و اصول عملیه مقدمه هشتم از مقدماتی که قبل از ورود به بحث از خود اصول عملیه مناسب است درباره آن سخن گفته شود، فرق بین اصول عملیه و امارات است. ما دو بحث داریم که بحث دوم به نوعی مرتبط با بحث اول است؛ یکی تفاوت بین امارات و اصول عملیه و دیگری تقدم امارات بر اصول عملیه است. اینکه می‌گوییم بحث دوم (که ما آن را در مقدمه بعدی یعنی مقدمه

جلسه ۹ – PDF جلسه نهم مقدمات – مقدمه هفتم: حصر مجاری اصول عملیه – دیدگاه سوم – شرح رساله حقوق – ۲. خشوع عملی – راههای تحصیل خشوع در نماز ۱۴۰۴/۰۷/۰۲ خلاصه جلسه گذشته در مقدمه هفتم، بحث پیرامون حصر اصول عملیه در چهار اصل بود. عرض کردیم یک دیدگاه که دیدگاه مرحوم آقای آخوند در کفایه است، این است که حصر اصول عملیه در این چهار اصل، استقرائی است؛ به این معنا که امکان کشف اصل عملی جدیدی به واسطه استقراء وجود دارد، آنچه که تا به حال استقراء شده. این چهار اصل و اصل طهارت است. منتها یک اشکالی مطرح کردند که چرا اصل طهارت در علم اصول مورد بحث قرار نمی‌گیرد؟ ایشان فرمودند که یا به

جلسه ۸ – PDF جلسه هشتم مقدمات – مقدمه ششم: مجاری اصول عملیه – بررسی کلام امام خمینی – مقدمه هفتم: حصر اصول عملیه – دیدگاه اول – بررسی دیدگاه اول – دیدگاه دوم ۱۴۰۴/۰۷/۰۱ خلاصه جلسه گذشته در مقدمه ششم، بحث از مجاری اصول عملیه بود. انظار مختلف را ذکر کردیم و اجمالاً به برخی از اشکالات بیان‌های سه‌گانه مرحوم شیخ و اتباع او اشاره کردیم. امام (رحمة الله علیه) یک بیان متفاوتی در مورد مجاری اصول عملیه ذکر کردند. محصل بیان امام این است بود که مکلف یا قطع به حکم واقعی فعلی پیدا می‌کند تفصیلاً یا اجمالاً، و یا چنین قطعی برای او حاصل نمی‌شود. اگر قطع پیدا کند، که داخل در مبحث قطع می‌شود. اما اگر

جلسه ۷ – PDF جلسه هفتم  مقدمات – مقدمه ششم: مجاری اصول عملیه – کلام امام خمینی  – تفاوت کلام امام با دیگران ۱۴۰۴/۰۶/۳۱   خلاصه جلسه گذشته در مقدمه ششم، سخن از مجاری اصول عملیه بود. عرض کردیم شیخ انصاری سه بیان در مورد مجاری اصول عملیه ذکر کرده‌اند. این سه بیان مورد اشکال قرار گرفته است. از جمله کسانی که به این بیان‌ها اشکال کرده، محقق خراسانی است. نمی‌خواهیم در این مسئله چندان متوقف بشویم. اما گفتیم مرحوم آقای خویی هم تقریباً یکی از همان مجاری که مرحوم شیخ اشاره کرده است، را ذکر کرده‌اند. طبیعتاً اشکالاتی که متوجه مرحوم شیخ است، به این بیان هم وارد می‌شود. کلام امام خمینی امام (رحمة الله علیه) در این باره

جلسه ۵ – PDF جلسه پنجم مسئله ۴ – مقام اول: بررسی اشتراط عدم مفسده – بررسی احتمال عدم صحت نکاح حتی در فرض اجازه – بررسی احتمال عدم صحت – کلام محقق خویی و بررسی آن – نتیجه بحث در مقام اول ۱۴۰۴/۰۶/۳۱ خلاصه جلسه گذشته بحث در اشتراط ولایت پدر و جد به عدم المفسده در نکاح دختر بود. نتیجه این شد که ولایت پدر و جد مشروط به عدم مفسده است و چنانچه عقد آنها مشتمل بر مفسده باشد، نافذ نیست؛ لذا همانند عقد فضولی نیازمند اجازه لاحقه است. لکن مرحوم سید در عروه یک احتمالی را در اینجا مطرح کرده و آن اینکه اگر این عقد مشتمل بر مفسده باشد، حتی با اجازه لاحقه دختر بعد

جلسه ۲ – PDF جلسه دوم  مقدمات – ۳. مفهوم‌شناسی عدالت – الف. معنای لغوی – ب. معنای اصطلاحی – کلام شهید مطهری – عدالت از نظر فلاسفه – عدالت در نظر متکلمین – عدالت در نظر علمای اخلاق – کلام علامه طباطبایی ۱۴۰۴/۰۶/۳۰ خلاصه جلسه گذشته عرض کردیم ذکر مقدماتی برای بحث از قاعده لازم و ضروری است؛ دو مقدمه را در جلسه گذشته ذکر کردیم. یکی پیرامون اهمیت این قاعده که خیلی مختصر به آن پرداختیم؛ دیگری درباره عنوان قاعده و اینکه عنوان نفی ظلم و عدالت، آیا دو تعبیر از یک حقیقت هستند یا بین آنها تفاوت وجود دارد؟ عرض کردیم این بستگی دارد به اینکه ما بین عدالت و ظلم، حد وسط و حقیقت ثالثه‌ای قائل

جلسه ۴ – PDF جلسه چهارم مسئله ۴ – مقام اول: بررسی اشتراط عدم مفسده – ادله اشتراط – دلیل چهارم: لاضرر – بررسی دلیل چهارم – اشکال – پاسخ – مؤید: اصالة الفساد – بررسی احتمال عدم صحت نکاح حتی در فرض اجازه – مبنای احتمال عدم صحت ۱۴۰۴/۰۶/۳۰ دلیل چهارم: لاضرر بحث در ادله اشتراط عدم المفسدة در ثبوت ولایت پدر و جد نسبت به نکاح دختر بود؛ چند دلیل مورد بررسی قرار گرفت. دلیل اول، اجماع و دلیل دوم، روایات و دلیل سوم، انصراف اطلاقات بود که مورد بررسی قرار گرفت. دلیل چهارم، دلیل نفی ضرر است. لاضرر بر طبق مبنای مشهور هرگونه حکم ضرری را در شریعت نفی می‌کند و حاکم بر همه ادله است؛ یعنی

جلسه ۶ – PDF جلسه ششم مقدمات – مقدمه ششم: مجاری اصول عملیه – کلام محقق خراسانی – اشکال اول و دوم و سوم و بررسی آنها – کلام محقق خویی ۱۴۰۴/۰۶/۳۰ خلاصه جلسه گذشته مقدمه ششم درباره مجاری اصول عملیه بود. عرض کردیم اصولیین مجراهای متعددی برای اصول عملیه ذکر کردند. سه بیان از شیخ انصاری در جلسه گذشته نقل شد. اشکالاتی را مرحوم محقق خراسانی نسبت به این بیان‎ها مطرح کرده‌اند که سه اشکال حداقل اینجا قابل ذکر است. اشکال اول این بود که هم بیان اول و هم بیان دوم، منتقض به جایی است که شک بین وجوب یک شیء و حرمت شیء دیگر داشته باشیم. اینجا طبق بیان اول و بیان دوم مرحوم شیخ، مجرای برائت

جلسه ۱ – PDF جلسه اول مقدمات – ۱. اهمیت قاعده – ۲. عنوان قاعده ۱۴۰۴/۰۶/۲۹   مقدمات موضوعی که برای این مرحله از بحث قواعد فقهی انتخاب شده و عنوان قاعده‌ای که مدنظر است، قاعده نفی ظلم است. ما در سال‌های ابتدایی که بحث قواعد فقهی را شروع کردیم، به تفاوت‌های قاعده فقهی و قاعده اصولی و به تعبیر دیگر ضابطه قاعده فقهی پرداخته‌ایم، لذا وارد آن بخش نمی‌شویم؛ چون اگر بخواهیم به این مسئله بپردازیم، با توجه به اینکه نسبتاً مبسوط‌تر وارد مباحث می‌شویم، خیلی وقت گرفته می‌شود. بنابراین گمان می‌کنم که این بخش را به خود حضرات واگذار کنیم. حتماً در گذشته اجمالاً این موضوع را یا مطالعه کرده‌اید یا در درس‌ها مطرح شده که ضابطه قاعده

جلسه ۳ – PDF جلسه سوم  مسئله ۴ – مقام اول: بررسی اشتراط عدم مفسده – ادله اشتراط – دلیل دوم: روایات – بررسی روایت دوم – روایت سوم و بررسی آن – دلیل سوم: انصراف اطلاقات ۱۴۰۴/۰۶/۲۹   خلاصه جلسه گذشته بحث در ادله اشتراط عدم المفسدة در ولایت پدر و جد نسبت به دختر در امر نکاح بود؛ عرض کردیم چند دلیل در این مقام ذکر شده است. دلیل اول، اجماع بود که مورد بررسی قرار گرفت؛ دلیل دوم، روایات است. دو روایت را نقل کردیم؛ روایت اول، روایت ابوحمزه ثمالی بود؛ روایت دوم، روایت فضل بن عبدالمک بود. مضمون این روایت آن است که اگر جد نوه‌اش را در حال حیات پدر به زوجیت کسی دربیاورد و

جلسه ۵ – PDF جلسه پنجم  مقدمات – مقدمه ششم: مجاری اصول عملیه – کلام شیخ انصاری – بیان اول – بیان دوم – بیان سوم – کلام محقق خراسانی ۱۴۰۴/۰۶/۲۹   مقدمه ششم: مجاری اصول عملیه در ابتدای بحث از اصول عملیه، مقدماتی را می‌بایست ذکر می‌کردیم. تا کنون پنج مقدمه ذکر شد. مقدمه ششم درباره مجاری اصول عملیه است و اینکه این اصول در چه مجراهایی جریان پیدا می‌کنند؟ آیا اینها ضابطه‌مند است یا بدون ضابطه و آیا می‌توانیم جاهایی که این اصول عملیه در آن جاری می‌شود را تحت قاعده و ضابطه در بیاوریم؟ در اینباره مرحوم شیخ انصاری سه بیان ذکر کرده است. مرحوم آخوند به ایشان اشکال کرده است. شاگردان مرحوم آقای آخوند و شاگردان

جلسه ۴ – PDF جلسه چهارم مقدمات – مقدمه پنجم: تطبیق ضابطه مسئله اصولی بر اصول عملیه – شرح رسالة الحقوق – مروری بر مباحث گذشته – مؤلفه های خضوع قلبی   ۱۴۰۴/۰۶/۲۶     مقدمه پنجم: تطبیق ضابطه مسئله اصولی بر اصول عملیه تا اینجا چهار مقدمه از مقدمات بحث اصول عملیه را ذکر کردیم. مقدمه پنجم این است که آیا بحث اصول عملیه از مسائل علم اصول محسوب می‌شود یا خیر؟ این بحثی است که در گذشته تقریبا درباره همه مسائل مطرح کردیم به صورت کلی، که آیا از مسائل علم اصول محسوب می‌شوند یا خیر؟ ۱. برخی از بحث‌هایی که تحت عنوان مباحث الفاظ مطرح شد، مثل اینکه صیغه امر ظهور در وجوب دارد یا خیر؟ نهی

جلسه ۳ – PDF جلسه سوم  مقدمات – مقدمه سوم: مقایسه اجمالی اصول عملیه در میان شیعه و اهل سنت – مقدمه چهارم: خاستگاه اصول عملیه ۱۴۰۴/۰۶/۲۵ خلاصه جلسه گذشته در ابتدای بحث از اصول عملیه عرض کردیم، لازم است مقدماتی را متعرض شویم. مقدمه اول در این باره بود که اصطلاح اصل عملی از ابتدای دوره فقاهت و اجتهاد مورد استفاده قرار نگرفته بود، ولی بعدها به مرور این اصطلاح در دایره ادبیات فقیهان و اصولیین وارد شد. مقدمه دوم درباره پیشینه اصول عملیه و ادوار سه‌گانه این اصول بود. ما سه دوره و سه مرحله برای اصول عملیه ذکر کردیم و به نحو اجمالی، سیر تطور اصول عملیه را بیان نمودیم. معلوم شد که بین مرحله اول اصول