دروس

جلسه ۱۰ – PDF جلسه دهم مسئله ۴ – مقام دوم: بررسی اشتراط مصلحت – بررسی کلام سید – ادله عدم صحت – دلیل چهارم – وجه اشتراک ادله چهارگانه – حق در مسئله – بررسی اشکال آیت‌الله حکیم ۱۴۰۴/۰۷/۱۳ خلاصه جلسه گذشته عرض کردیم در مسئله پنجم عروه، مرحوم سید به مطلبی اشاره کرده که امام(ره) در مسئله چهار تحریر آن را بیان نکرده است. مطلب این است که اگر دو نفر از یک دختر خواستگاری کنند که یکی اصلح از دیگری باشد، اما جد یا پدر به خاطر میل و خواست قلبی خودشان غیر اصلح را مقدم کنند، فی صحته اشکالٌ. گفتیم دو قول در اینجا وجود دارد؛ یک عده با مرحوم سید موافق هستند و همانند ایشان

جلسه ۱۶ – PDF جلسه شانزدهم مقدمات – مقدمه نهم: تقدم امارات بر اصول عملیه – نظر محقق خراسانی درباره حکومت – نظر محقق نایینی درباره حکومت و اختلاف او با شیخ در دو موضع – ۵. جمع عرفی ۱۴۰۴/۰۷/۱۳ خلاصه جلسه گذشته عرض کردیم در مورد ملاک تقدیم اماره بر اصل، اقوال متعددی وجود دارد. برخی قائل به حکومت هستند، برخی ورود را ملاک تقدیم می‌دانند، برخی جمع عرفی که به دنبال تعارض بین امارات و اصول پیش می‌آید را ملاک تقدیم می‎دانند، برخی هم تفصیل داده‌اند و برخی هم قائل به تخصیص شده‌اند.عرض کردیم مناسب است ابتدائاً راجع به این مفاهیم یک توضیح اشارت ‌گونه داشته باشیم، بعد به بررسی اقوال بپردازیم. درباره تخصص، تخصیص، ورود، اجمالاً مطالبی

جلسه ۱۳۴ – PDF جلسه صد و سی و چهارم راز و نیاز نیکو و طلب با تمام وجود ۱۴۰۴/۰۷/۰۹   شرح رساله حقوق آخرین فراز از این فقره از رسالة الحقوق امام سجاد این است: «وَ حُسْن الْمُنَاجَاةِ لَهُ فِي نَفْسِهِ وَ الطَلَبٍ إِلَيْهِ فِي فِكَاكِ رَقَبَتِكَ الَّتِي أَحَاطَتْ بِهَا خَطِيئَتُكَ واستهلكتها ذنوبك و لا قوة الا بالله». می‌فرماید: و راز و نیاز نیکو با خداوند تبارک و تعالی. در حال نماز می‌گوید باید در دل، راز و نیاز نیکو با خداوند تبارک و تعالی داشته باشد، و از او درخواست کنید که جانت را رها کند؛ آن جانی که خطاها و گناهانت آن را احاطه کرده و به نابودی کشانده است.آخرین فراز در واقع یک نکته‌ای را می‌خواهد

جلسه ۵ – PDF جلسه پنجم مقدمات – ۳. مفهوم‌شناسی عدالت – ب. معنای اصطلاحی – عدالت در نظر فقها – بررسی اقوال پنج‌گانه – اشکالات تفسیر عدالت به ملکه – اشکال اول و بررسی آن – اشکال دوم و بررسی آن – نظر برگزیده ۱۴۰۴/۰۷/۱۲   خلاصه جلسه گذشته در مقدمه سوم راجع‌به مفهوم‌شناسی عدالت، هم از نظر لغوی و هم اصطلاحی بحث کردیم و اصطلاحات علوم و دانش‌های مختلف را اجمالاً بیان کردیم و نهایتاً چون به نوعی به بحث ما مرتبط است، عدالت را از نظر فقها بیان کردیم؛ این اقوال البته ارتباط کمی با بحث ما دارد و لذا در مسئله قاعده تأثیری ندارد؛ لکن در جلسه قبلی بعضی از آقایان گفتند که اگر این اقوال

جلسه ۹ – PDF جلسه نهم مسئله ۴ – مقام دوم: بررسی اشتراط مصلحت – بررسی کلام سید – اقوال – اشکال آیت‌الله حکیم به سید – ادله عدم صحت – دلیل اول، دوم و سوم ۱۴۰۴/۰۷/۱۲   خلاصه جلسه گذشته مسئله چهارم تحریر به پایان رسید؛ لکن مرحوم سید در ادامه این مسئله، مطلبی را فرموده که خوب است این مطلب هم بررسی شود. محصل بحث ما در مسئله چهارم تحریر این شد که علاوه بر عدم المفسدة، مصلحت هم لازم الرعایة است؛ یعنی ولیّ (پدر یا جد) اگر بخواهد دختر خودش را تزویج کند، صحت این تزویج و نفوذ آن و به تعبیر دیگر ولایت او منوط به رعایت مصلحت است، فضلاً عن عدم المفسدة. اگر ما گفتیم

جلسه ۱۵ – PDF جلسه پانزدهم مقدمات – مقدمه نهم: تقدم امارات بر اصول عملیه –  وجه تقدیم اماره بر اصل  – اقوال – تبیین مفاهیم پایه – ۱. تخصص ۲. تخصیص ۳. ورود ۴. حکومت – نظر شیخ انصاری درباره حکومت    ۱۴۰۴/۰۷/۱۲   وجه تقدیم اماره بر اصل موضوع مقدمه نهم، وجه تقدیم اماره بر اصل ملاک تقدیم اماره بر اصل بود. البته ابتدا در مورد این ادعا که «لا نزاع فی تقدیم الامارات علی الاصول»، شبهه‌ای نسبت به استصحاب مطرح کردیم. شبهه این بود که آیا امارات بر استصحاب مقدم هستند یا نه؟ این مورد بررسی قرار گرفت و پاسخ داده شد. حال پس از پذیرش اصل تقدیم امارات بر اصول عملیه، سخن در این است که

جلسه ۶ – PDF جلسه ششم  مقدمات – مقدمه پنجم: تعریف و مختصات مالکیت معنوی –تعریف برگزیده – مختصات مالکیت معنوی – ۱. در حقوق مالی – ۲. در حقوق معنوی – برخی مصادیق مالکیت معنوی – نیکویی اندیشه، زیبایی باطنی ۱۴۰۴/۰۷/۰۹   تعریف برگزیده در مقدمه پنجم از مقدمات بحث، سخن درباره تعریف مالکیت معنوی و مختصات آن بود. بخش اول را در جلسه گذشته بیان کردیم؛ محصل بخش اول که مربوط به تعریف مالکیت معنوی است، این شد که مالکیت معنوی عبارت از یک اضافه و نسبت خاص بین شخص پدیدآورنده اثر با خود اثر است که به موجب آن، شخص مذکور از تمامی حقوق مربوطه بهره‌مند می‌شود. عرض کردیم مالکیت که گاهی با عنوان حق مالکیت از

جلسه ۱۴ – PDF جلسه چهاردهم مقدمات – مقدمه نهم: تقدم امارات بر اصول عملیه – ادامه بررسی اشکال به تقدم اماره بر استصحاب – شرح رساله حقوق – راز و نیاز نیکو و طلب باتمام وجود ۱۴۰۴/۰۷/۰۹   خلاصه جلسه گذشته بحث درباره تقدم امارات بر اصول عملیه بود. مشهور این است که تقدم امارات بر اصول مورد اتفاق است و خلافی در آن نیست. اختلاف در وجه تقدیم اماره بر اصل است. عرض کردیم اشکالی نسبت به تقدم اماره بر استصحاب مطرح شده است که باید به آن رسیدگی شود. اشکال این بود که اگر یقین در اخبار «لا تنقض الیقین بالشک» به معنای یقین وجدانی باشد، در این صورت ما نمی‌توانیم اماره را بر استصحاب مقدم کنیم؛

جلسه ۱۳ – PDF جلسه سیزدهم مقدمات – مقدمه نهم: تقدم امارات بر اصول عملیه – اشکال در تقدم اماره بر استصحاب – پاسخ امام خمینی ۱۴۰۴/۰۷/۰۸   مقدمه نهم: تقدم امارات بر اصول عملیه مقدمه نهم درباره تقدم امارات بر اصول عملیه است. اغلب می‌گویند در مورد تقدیم امارات بر اصول تردیدی نیست؛ همه معتقدند امارات بر اصول عملی مقدم است. لکن در ملاک این تقدم و وجه تقدیم امارات بر اصول اختلاف است. اقوال مختلفی در این باره ذکر می‌کنند. لکن قبل از اینکه ما سراغ وجوه تقدیم امارات بر اصول عملیه برویم و اقوال را ذکر کنیم، در مورد اصل تقدیم امارات بر اصول، یک شبهه‌ای در مورداستصحاب مطرح است که مناسب است آن را مطرح کنیم.

جلسه ۸ – PDF جلسه هشتم مسئله ۴ – مقام دوم: بررسی اشتراط مصلحت – ادله اشتراط مصلحت – دلیل دوم و بررسی آن – دلیل سوم و بررسی آن – دلیل چهارم و بررسی آن – نتیجه بحث در مقام دوم ۱۴۰۴/۰۷/۰۷   خلاصه جلسه گذشته بحث در ادله اشتراط مصلحت در نفوذ عقد جد و پدر برای دختر بود؛ عرض کردیم به چند دلیل تمسک شده برای اینکه ولایت پدر و جد مشروط به رعایت مصلحت است؛ بدین معنا که اگر مصلحت رعایت نشود، اساساً ولایت ساقط است. دلیل اول را ذکر کردیم و معلوم شد دلیل اول چندان وافی به مقصود نیست. دلیل دوم: انصراف مطلقات دلیل دوم با ملاحظه اطلاقات ادله نکاح است؛ یعنی کاری به

جلسه ۱۲ – PDF جلسه دوازدهم مقدمات – مقدمه هشتم: فرق بین امارات و اصول عملیه – حق در مسئله ۱۴۰۴/۰۷/۰۷ خلاصه جلسه گذشته بحث در مقدمه هشتم و درباره تفاوت امارات و اصول عملیه بود. عرض کردیم سه مبنا و سه طریق مشهور در فرق بین امارات و اصول عملیه وجود دارد. اجمالاً این سه مبنا که مشهورتر بود را ذکر کردیم و به نحو اجمال هم آن‌ها را مورد بررسی قرار دادیم. اینکه گفتیم سه مبنا، اشاره به مبانی مشهور دارد، والا ممکن است تفاوت‌های بیشتری را بتوان تصویر کرد. مثل اینکه مبنای اول خود متضمن دیدگاه‌های فرعی‌تری هم هست. چون در اینکه چه چیزی مجعول است، مبانی مختلف است. مرحوم شیخ می‌فرماید آنچه در باب اماره مجعول

جلسه ۴ – PDF جلسه چهارم مقدمات – ۳. مفهوم‌شناسی عدالت – ب. معنای اصطلاحی – عدالت در نظر فقها – اقوال پنج‌گانه ۱۴۰۴/۰۷/۰۶ خلاصه جلسه گذشته بحث ما در مفهوم‌شناسی عدالت کمی به درازا کشید و البته با اینکه شاید پرداختن به معنا یا معانی عدالت در فقه و نزد فقها تأثیر مستقیمی در بحث ما از قاعده نفی ظلم نداشته باشد، اما اجمالاً مناسب است که حدود و ثغور تعرض فقها به این موضوع را در یک بیان بسیار اجمالی ارائه و ذکر کنیم تا حداقل نسبت بحث از قاعده نفی ظلم با آنچه که در دانش فقه از آن بحث می‌شود، برای ما معلوم گردد. عرض کردیم فقیهان به طور کلی در مورد معنای عدالت از این

جلسه ۷ – PDF جلسه هفتم مسئله ۴ – مقام دوم: بررسی اشتراط مصلحت – ادله اشتراط مصلحت – دلیل اول – بررسی دلیل اول – اشکال دوم، سوم و چهارم ۱۴۰۴/۰۷/۰۶ خلاصه جلسه گذشته بحث در اشتراط مصلحت و اعتبار آن در ولایت پدر و جد در امر تزویج دختر بود؛ عرض کردیم برای اثبات این اشتراط به دلایلی تمسک شده است. دلیل اول را در جلسه گذشته ذکر کردیم؛ محصل دلیل اول این بود که با توجه به اعتبار این شرط در تصرفات مالی ولیّ و اینکه هرگونه تصرف او در اموال فرزند منوط به رعایت مصلحت است و نیز الغاء خصوصیت از اموال یا اولویت نکاح نسبت به اموال، نتیجه‌ اشتراط مصلحت در ولایت پدر و جد

جلسه ۱۱ – PDF جلسه یازدهم مقدمات – مقدمه هشتم: فرق بین امارات و اصول عملیه – بررسی مبنای اول و دوم و سوم      ۱۴۰۴/۰۷/۰۶ خلاصه جلسه گذشته بحث در فرق بین امارات و اصول عملیه بود. عرض کردیم سه مبنا و سه روش و طریق در بیان فرق بین امارات و اصول مشهورتر است. این سه مبنا و سه طریقه را در جلسه گذشته عرض کردیم. مبنا و طریقه اول که از کلمات شیخ انصاری و محقق نائینی استفاده می‌شود، این بود که فرق بین امارات و اصول در ناحیه مجعول است. یعنی مجعول در امارات، طریقیت و کاشفیت و علمیت است، در حالیکه مجعول در اصول عملیه، لزوم جری عملی یا تنزیل اصل، منزله علم در جری

جلسه ۱۳۳ – PDF جلسه صد و سی و سوم  ۲. خشوع عملی – راههای تحصیل خشوع در نماز ۱۴۰۴/۰۷/۰۲ شرح رساله حقوق عرض کردیم امام سجاد علیه السلام در بیان حق نماز فرمودند که دو حق برای شما ثابت است و در ادامه فرمود: « فإذا علمت ذلك كنت خليقا أن تقوم فيها مقام الذليـل ؛ الراغـب ؛ الراهـب ؛ الخائـف ؛ الراجى ؛ المسكين ؛ المتضرع ؛ المعظـم مـن قام بين يديــــه بالسكون والإطراق ؛ و خشــوع الاطراف و لين الجناح ؛ و حسن المناجاة له فى نفسه و الطلب إليه فى فكاك رقبتك التى احاطت به خطيئتك و استهلكتها ذنوبك ؛ و لا قوة الا بالله». حال که این مطلب را دانستی، بدان که بر تو لازم

جلسه ۳ – PDF جلسه سوم مقدمات – ۳. مفهوم‌شناسی عدالت – ب. معنای اصطلاحی – ضابطه اشتراط عدالت در فقه – عدالت در نظر فقها – دسته اول – دسته دوم – نظر برگزیده ۱۴۰۴/۰۷/۰۵ خلاصه جلسه گذشته بحث ما در مقدمه سوم پیرامون مفهوم‌شناسی واژه عدالت بود؛ عرض کردیم عدالت از نظر لغت به چه معناست و در اصطلاح، با توجه به کاربرد این واژه در دانش‌های مختلف، معانی نسبتاً متفاوتی در علم کلام، فلسفه، فقه، ممکن است داشته باشد. اجمالاً به معنای عدالت نزد فلاسفه و متکلمین اشاره داشتیم؛ اما عمده این است که عدالت نزد فقها به چه معناست. در این باره طبیعتاً بیشتر باید بحث کنیم. ضابطه اشتراط عدالت در فقه اشتراط به عدالت در

جلسه ۶ – PDF جلسه ششم مسئله ۴ – مقام دوم: بررسی اشتراط مصلحت – ادله اشتراط مصلحت – دلیل اول – بررسی دلیل اول – اشکال اول – پاسخ – اشکال دوم – پاسخ ۱۴۰۴/۰۷/۰۵ خلاصه جلسه گذشته در مسئله چهارم، دو مطلب مطرح شد؛ یکی اشتراط ولایت پدر و جد و صحت تزویج دختر توسط أب و جد به عدم المفسدة؛ دیگری هم اشتراط آن به مصلحت. گفتیم این دو مطلب در دو مقام بررسی می‌شود؛ مقام اول به پایان رسید. نتیجه بحث در مقام اول این شد که ولایت پدر مشروط به عدم المفسدة است؛ دلایلی بر این اشتراط دلالت می‌کند. این دلایل ذکر شد و بعضی از آنها مورد قبول واقع شد و برخی را هم