دروس

خارج اصول؛ جلسه بیست و سوم؛ مقدمه نهم؛ تقدم امارات بر اصول عملیه

جلسه ۲۳ – PDF جلسه بیست و سوم  مقدمات – مقدمه نهم: تقدم امارات بر اصول عملیه – ملاک تقدیم امارات – قول دوم: ورود – محصل تقریب سوم – بررسی تقریب سوم – اشکال اول – اشکال دوم ۱۴۰۴/۰۷/۲۲ محصل تقریب سوم عرض کردیم برای ورود امارات بر اصول عملیه، سه تقریب ذکر شده است. تقریب اول و دوم مورد بررسی قرار گرفت. محصل تقریب سوم که دیروز بیان شد، این است که ما علم و یقین را که به عنوان غایت در ادلّه اصول عملیه ذکر شده‌اند به معنای احراز و کاشفیت می‌گیریم. لذا وقتی گفته می‌شود: «کُلُّ شَیْءٍ لَکَ حَلالٌ حَتَّی تَعْلَمَ أَنَّهُ حَرامٌ»، به این معنا است که هر چیزی برای تو حلال است، تا زمانی

تفسیر؛ جلسه هفتم؛ آیه ۶۱؛ تفسیر بخش‌های مختلف آیه

جلسه ۷ – PDF جلسه هفتم آیه ۶۱ – تفسیر بخش‌های مختلف آیه – بخش سوم: «اهبطوا مصراً» – ۱. احتمالات سه‌گانه در کلمه «اهبطوا» – ۲. احتمالات سه‌گانه در کلمه «مصراً» ۱۴۰۴/۰۷/۲۱ بخش سوم: «اهبطوا مصراً» عرض کردیم آیه ۶۱ سوره بقره مشتمل بر چند بخش است؛ بخش اول بر دو وجه سلبی و ایجابی بود. ما اجمالاً درباره این دو وجه مطالبی را عرض کردیم. بخش دوم که قسمتی از فرمایش حضرت موسی(ع) بود، توضیح داده شد. بخش سوم، ادامه همان سخن حضرت موسی است که فرمود: «اهْبِطُوا مِصْرًا» و در ادامه می‌فرماید: «فَإِنَّ لَكُمْ مَا سَأَلْتُمْ وَضُرِبَتْ عَلَيْهِمُ الذِّلَّةُ وَالْمَسْكَنَةُ وَبَاءُوا بِغَضَبٍ مِنَ اللَّهِ». بخش سوم عمدتاً جمله «اهْبِطُوا مِصْرًا» است؛ بقیه را هم می‌توانیم به عنوان

خارج فقه نکاح؛ جلسه چهاردهم؛ مسئله ۵؛ مقام اول؛ بررسی ثبوت خیار برای صغیره

جلسه ۱۴ – PDF جلسه چهاردهم مسئله ۵ – مقام اول: بررسی ثبوت خیار برای صغیره – ادله عدم ثبوت خیار – دلیل دوم: روایات – دسته سوم روایات – روایت دوم، سوم و چهارم  ۱۴۰۴/۰۷/۲۱ خلاصه جلسه گذشته بحث در ادله عدم ثبوت خیار یا به تعبیر دیگر لزوم عقد نکاحی است که جد یا پدر برای صغیره انجام داده‌اند؛ تا اینجا، اجماع و دو دسته از روایات مورد بررسی قرار گرفت. دسته سوم از روایات، روایات خاصه است؛ چند روایت در این دسته وجود دارد. روایت اول را در جلسه گذشته نقل کردیم. همانطور که گفتیم، روایت اسماعیل بن بزیع دلالت بر لزوم این نکاح دارد. روایت دوم روایت دوم، روایت علی بن یقطین است: «عَنْ عَلِيِّ بْنِ

خارج اصول؛ جلسه بیست و دوم؛ مقدمات؛ مقدمه نهم؛ تقدم امارات بر اصول عملیه

جلسه ۲۲ – PDF جلسه بیست و دوم مقدمات – مقدمه نهم: تقدم امارات بر اصول عملیه –ملاک تقدیم امارات – قول دوم: ورود – تقریب سوم – مقدمه – توضیح مطلب ۱۴۰۴/۰۷/۲۱ خلاصه جلسه گذشته بحث در ملاک تقدیم امارات بر اصول عملیه بود. عرض کردیم یک قول در این مورد، قول به ورود است؛ یعنی امارات بر اصول عملیه وارد هستند. لکن در مورد چگونگی بیان ورود وجوه مختلفی می‌توان ذکر کرد. محقق نائینی سه تقریب برای ورود بیان کرده‎اند. دو تقریب را در گذشته نقل کردیم و اشکالاتی هم که متوجه این دو تقریب بود، بیان شد. ریشه این اختلاف عمدتاً به دو نکته مربوط می‌شود: ۱. در ادله اصول عملیه غایت ذکر شده، اما در ادله

قواعد فقهیه؛ جلسه هشتم؛ مقدمات؛ ۵. دو تفسیر از قاعده نفی ظلم

جلسه ۸ – PDF جلسه هشتم مقدمات – ۵. دو تفسیر از قاعده نفی ظلم – عدالت، مقدم بر امر و نهی الهی یا مؤخر از آن – نظر علامه طباطبایی ۱۴۰۴/۰۷/۲۰ ۵. دو تفسیر از قاعده نفی ظلم درباره پیشینه قاعده نفی ظلم، به نحو بسیار مختصر مطالبی را در دو سطح بیان کردیم؛ البته برای هر یک از این دو سطح می‌توانیم شواهد دیگری هم ذکر کنیم، اما به نظر می‌رسد که همین مقدار برای بحث ما کافی است. مقدمه پنجم درباره محتملات مربوط به قاعده نفی ظلم از حیث مفاد و معنا است. به عبارت دیگر، چند تفسیر یا تلقی می‌توانیم از قاعده نفی ظلم داشته باشیم. همانطور که قبلاً هم گفتم، ذکر این نکات و مطالب،

خارج اصول؛ جلسه بیست و یکم؛ مقدمه نهم؛ملاک تقدیم امارات

جلسه ۲۱ – PDF جلسه بیست و یکم مقدمات – مقدمه نهم: تقدم امارات بر اصول عملیه –ملاک تقدیم امارات – قول دوم: ورود – تقریب دوم – نکته – بررسی تقریب دوم – اشکال اول – اشکال دوم – اشکال سوم ۱۴۰۴/۰۷/۲۰          خلاصه جلسه گذشته بحث در ملاک تقدم امارات بر اصول عملیه بود. عرض کردیم اقوال مختلفی نسبت به این مطلب وجود دارد. قول اول، قول به تعارض و تخصیص بود که مورد بررسی قرار گرفت. قول دوم، قول به ورود است؛ به این معنا که امارات بر اصول عملیه وارد هستند، لکن ملاک ورود، به چند وجه تقریر شده است. سه تقریب برای ورود بیان کرده‌اند. هر سه تقریب را محقق نائینی متعرض

خارج فقه نکاح؛ جلسه سیزدهم؛ مسئله ۵؛ مقام اول: بررسی ثبوت خیار برای صغیره

جلسه ۱۳ – PDF جلسه سیزدهم مسئله ۵ – مقام اول: بررسی ثبوت خیار برای صغیره – ادله عدم ثبوت خیار – دلیل دوم: روایات – دسته دوم روایات – تقریب اول و دوم و بررسی آنها – دسته سوم روایات – روایت اول            ۱۴۰۴/۰۷/۲۰ خلاصه جلسه گذشته عرض کردیم برای عدم خیار نسبت به صغیره‌ای که توسط جد یا ولیّ خودش به تزویج مردی در آمده بعد البلوغ، چند دلیل ذکر شده است. دلیل اول اجماع بود که مورد خدشه قرار گرفت؛ دلیل دوم، روایات است. عرض کردیم سه دسته روایات در این مقام ذکر شده و مورد استدلال قرار گرفته است. دسته اول روایاتی است که یا باطلاقها یا بالاولویة دلالت بر نفی

شرح رساله حقوق؛ جلسه صدو سی و پنجم؛ ارزش نماز اول وقت

جلسه ۱۳۵ – PDF جلسه صدو سی و پنجم اهمیت نماز اول وقت – آثار نماز اول وقت: ۱. منع از غفلت؛ ۲. راحتی در هنگام مرگ؛ ۳. زدودن اندوه؛ ۴. نجات از جهنم ۱۴۰۴/۰۷/۱۶ شرح رساله حقوق خلاصه جلسه گذشته امام سجاد(ع) فرمود: نماز دو حق به گردن شما دارد. بعد فرمودند: «اذا علمت ذلک کنت خلیقاً» بر تو سزاوار (شایسته) است که خضوع و خشوع قلبی و خضوع و خشوع جوارحی داشته باشید. سپس چگونگی خضوع قلبی و خضوع جوارحی را هم بیان کردند و نهایتاً فرمودند که انسان باید موقع نماز یکپارچه طلب و درخواست باشد. اینها را مفصل طی چندین جلسه توضیح دادیم. اهمیت نماز اول وقت نماز با همه عظمتش، هنگامی که اول وقت ادا

قواعد فقهیه؛ نفی ظلم؛ جلسه هفتم؛ مقدمات؛ ۴. پیشینه قاعده

جلسه ۷ – PDF جلسه هفتم مقدمات – ۴. پیشینه قاعده – سطح اول: اشاره به اصل قاعده – سطح دوم: استناد به قاعده                       ۱۴۰۴/۰۷/۱۹ خلاصه جلسه گذشته بحث در مقدمه چهارم درباره پیشینه قاعده نفی ظلم بود؛ عرض کردیم پیشینه قاعده را در دو سطح می‌توانیم در کتاب‌های فقهی و آثار فقها جستجو کنیم. یکی آنچه که بزرگان به صورت کلی درباره قاعده گفته‌اند؛ حالا یا تعبیر قاعده به کار برده‌اند یا تعبیر اصل؛ یعنی به صورت کلی از تأثیر اصل یا قاعده عدل در احکام شرعی سخن گفته‌اند. سطح دوم، به صورت جزئی در لابه‌لای فتاوای فقها قابل ردیابی است؛ یعنی در موارد متعدد می‌بینیم که فقها فتوای خودشان را مستند به مسئله عدالت و ظلم کرده‌اند.

خارج فقه نکاح؛ جلسه دوازدهم؛ مسئله ۵؛ مقام اول؛ بررسی ثبوت خیار برای صغیره

جلسه ۱۲ – PDF جلسه دوازدهم مسئله ۵ – مقام اول: بررسی ثبوت خیار برای صغیره – ادله عدم ثبوت خیار – دلیل اول: اجماع – بررسی دلیل اول – دلیل دوم: روایات – دسته اول روایات – بررسی دسته اول – دسته دوم روایات ۱۴۰۴/۰۷/۱۹ خلاصه جلسه گذشته بحث ما در مسئله پنجم تحریرالوسیله بود، عرض شد که باید بحث را در دو مقام دنبال کنیم؛ یکی راجع‌به صغیره و دیگری راجع‌به صغیر. پس مقام اول درباره ثبوت خیار فسخ برای صغیره‌ای است که توسط جد یا پدر به نکاح دیگری در آمده و این نکاح هم برای او مصلحت داشته است؛ «مع مراعاة ما يجب مراعاته»، اینها مفروغ عنه است؛ نکاح توسط کسی واقع شده که حق داشته

خارج اصول؛ جلسه بیستم؛ مقدمات؛ مقدمه نهم؛ تقدم امارات بر اصول عملیه

جلسه ۲۰ – PDF جلسه بیستم مقدمات – مقدمه نهم: تقدم امارات بر اصول عملیه –ملاک تقدیم امارات – قول دوم: ورود – تقریب اول و بررسی آن – تقریب دوم ۱۴۰۴/۰۷/۱۹     قول دوم: ورود تا اینجا درباره ملاک تقدیم امارات بر اصول، علی وجه التعارض و التخصیص سخن گفتیم و هم خود این ملاک را توضیح و آن را مورد بررسی قرار دادیم. نتیجه این شد که این وجه و این ملاک قابل قبول نیست. ملاک دیگری که برای تقدیم امارات بر اصول ذکر شده، ورود است. برخی معتقدند امارات بر اصول عملیه وارد هستند. گفتیم ورود به این معناست که دلیل وارد، موضوع دلیل مورود را مرتفع می‌کند، منتها این خروج بالتعبد است نه حقیقی و

مالکیت معنوی؛ جلسه هشتم؛ مقدمات؛ پیشینه مالکیت معنوی

جلسه ۸ – PDF جلسه هشتم مقدمات – مقدمه ششم: پیشینه مالکیت معنوی – دو شاخه اصلی مالکیت معنوی – ۱. پیشینه مالکیت ادبی و هنری ۱۴۰۴/۰۷/۱۶ دو شاخه اصلی مالکیت معنوی مقدمه ششم درباره پیشینه و تاریخچه مالکیت معنوی است؛ لکن ابتداءً اشاره‌ای مختصر به سیر تطور مالکیت و تاریخچه آن داشتیم. در مورد مالکیت معنوی یا فکری، باید عرض کنیم مالکیت معنوی دو شاخه اصلی دارد که هر یک از اینها پیشینه اختصاصی خودش را دارد. یکی مالکیت ادبی و هنری، و دیگری هم مالکیت صنعتی؛ این دو، شاخه‌های اصلی مالکیت معنوی هستند. ۱. پیشینه مالکیت ادبی و هنری سابقه مالکیت ادبی و هنری بسیار بیش از مالکیت صنعتی است؛ منظور از مالکیت ادبی و هنری، همان حق

خارج اصول؛جلسه نوزدهم؛مقدمات؛مقدمه نهم؛تقدم امارات بر اصول عملیه

جلسه ۱۹ – PDF جلسه نوزدهم مقدمات – مقدمه نهم: تقدم امارات بر اصول عملیه –ملاک تقدیم امارات بر اصول عملیه – ادامه بررسی قول اول – شرح رساله حقوق – اهمیت نماز اول وقت و آثار آن؛ ۱. منع از غفلت. ۲.راحتی در هنگام مرگ. ۳.زدودن اندوه. ۴.نجات از جهنم            ۱۴۰۴/۰۷/۱۶ خلاصه جلسه گذشته بحث در اقوال مختلف پیرامون ملاک تقدیم امارات بر اصول عملیه بود. عرض کردیم قول اول، تعارض و تخصیص است؛ بدین معنا که امارات و اصول عملیه با هم متعارض هستند، لکن ادله اصول عملیه به واسطه ادله امارات تخصیص می‌خورد. وجه تعارض و تخصیص و همچنین اشکالاتی که نسبت به این قول و مبنا مطرح شده، بیان گردید. تا

تفسیر – جلسه ششم – آیه ۶۱ – تفسیر بخش‌های مختلف آیه – بخش دوم: «قال أتسبدلون الذی هو ادنی بالذی هو خیر» – وجه ادنی بودن اطعمه دیگر – وجه اول و بررسی آن – وجه دوم و بررسی آن – وجه سوم و بررسی آن – وجه چهارم

جلسه ۶ – PDF جلسه ششم  آیه ۶۱ – تفسیر بخش‌های مختلف آیه – بخش دوم: «قال أتسبدلون الذی هو ادنی بالذی هو خیر» – وجه ادنی بودن اطعمه دیگر – وجه اول و بررسی آن – وجه دوم و بررسی آن – وجه سوم و بررسی آن – وجه چهارم ۱۴۰۴/۰۷/۱۵ بخش دوم: «قَالَ أَتَسْتَبْدِلُونَ الَّذِي هُوَ أَدْنَى بِالَّذِي هُوَ خَيْرٌ» عرض کردیم آیه متضمن چند بخش است؛ بخش اول را که مشتمل بر یک وجه سلبی و یک وجه ایجابی بود، توضیح دادیم و تفسیر کردیم. بخش دوم، فرموده موسی است: «قَالَ أَتَسْتَبْدِلُونَ الَّذِي هُوَ أَدْنَى بِالَّذِي هُوَ خَيْرٌ»؛ البته قول حضرت موسی ادامه دارد و ما به عنوان بخش بعدی متعرض آن خواهیم شد که فرمود: «اهْبِطُوا

مالکیت معنوی؛ جلسه هفتم؛ مقدمات؛ پیشینه مالکیت معنوی

جلسه ۷ – PDF جلسه هفتم  مقدمات – مقدمه ششم: پیشینه مالکیت معنوی – اشاره: سیر تطور مالکیت – دو دیدگاه درباره مالکیت – نظر برگزیده – اشکال – پاسخ ۱۴۰۴/۰۷/۱۵ مقدمه ششم: پیشینه مالکیت معنوی مقدمه ششم درباره پیشینه حق مالکیت معنوی یا مالکیت معنوی است؛ اینکه مالکیت معنوی از چه زمانی به رسمیت شناخته شده و چه سیری را داشته است. این مطلب به ما کمک می‌کند تا با فهم بهتر موضوع، به زوایای مختلف آن توجه لازم را پیدا کنیم. لکن قبل از اینکه به تاریخچه مالکیت معنوی بپردازیم، مناسب است به موضوع مالکیت و سیر تطور مالکیت اشاره‌ای داشته باشیم. اشاره: سیر تطور مالکیت در اینکه مالکیت از آغاز زندگی بشر به شکل کنونی نبوده، تردیدی

خارج اصول – جلسه هجدهم – مقدمات – مقدمه نهم: تقدم امارات بر اصول عملیه –ملاک تقدیم امارات بر اصول عملیه – بررسی قول اول (تعارض و تخصیص) – اشکال به قول اول – بررسی اشکال – اشکال اول – اشکال دوم – خلاصه بحث

جلسه ۱۸ – PDF جلسه هجدهم مقدمات – مقدمه نهم: تقدم امارات بر اصول عملیه –ملاک تقدیم امارات بر اصول عملیه – بررسی قول اول (تعارض و تخصیص) – اشکال به قول اول – بررسی اشکال – اشکال اول – اشکال دوم – خلاصه بحث ۱۴۰۴/۰۷/۱۵   خلاصه جلسه گذشته بحث در ملاک تقدیم امارات بر اصول عملیه بود. عرض کردیم دیدگاه‌ها و اقوال مختلفی در این باره وجود دارد. قول اول، قول به تعارض بین امارات و اصول عملیه و تخصیص ادله اصول به ادله امارات است. این دیدگاه را طبق تشریح صاحب ریاض و به بیان ایشان نقل کردیم و اشکالی که متوجه این دیدگاه شده بود ذکر گردید. اشکال این بود که تعارض در جایی محقق می‌شود

تفسیر – جلسه پنجم – آیه ۶۱ – تفسیر بخش‌های مختلف آیه – بخش اول – دیدگاه دوم – وجه ایجابی – شواهد ناپسندی وجه ایجابی کلام بنی‌اسرائیل

جلسه ۵ – PDF جلسه پنجم آیه ۶۱ – تفسیر بخش‌های مختلف آیه – بخش اول – دیدگاه دوم – وجه ایجابی – شواهد ناپسندی وجه ایجابی کلام بنی‌اسرائیل ۱۴۰۴/۰۷/۱۴ وجه ایجابی بخش اول در بحث تفسیری آیه ۶۱ عرض کردیم این آیه مشتمل بر بخش‌های متعددی است؛ بخش اول این بود: «وَإِذْ قُلْتُمْ يَا مُوسَى لَنْ نَصْبِرَ عَلَى طَعَامٍ وَاحِدٍ». در بخش اول یک درخواست سلبی است و یک درخواست ایجابی؛ اینکه گفتند «لن نصبر علی طعام واحد»، وجه سلبی درخواست آنها بود. از این قسمت که گفتند «فَادْعُ لَنَا رَبَّكَ يُخْرِجْ لَنَا مِمَّا تُنْبِتُ الْأَرْضُ مِنْ بَقْلِهَا وَقِثَّائِهَا وَفُومِهَا وَعَدَسِهَا وَبَصَلِهَا»، وجه ایجابی است. ما درباره مجموع این درخواست عرض کردیم، این درخواست معصیت‌آمیز بود؛ نه یک درخواست

خارج اصول – جلسه هفدهم – مقدمات – مقدمه نهم: تقدم امارات بر اصول عملیه –تقدیم قطع بر اصول عملیه ملاک تقدیم امارات بر اصول عملیه – قول اول: تعارض – بررسی قول اول

جلسه ۱۷ – PDF جلسه هفدهم مقدمات – مقدمه نهم: تقدم امارات بر اصول عملیه –تقدیم قطع بر اصول عملیه ملاک تقدیم امارات بر اصول عملیه – قول اول: تعارض – بررسی قول اول ۱۴۰۴/۰۷/۱۴   تقدیم قطع بر اصول عملیه بعد از بیان مفاهیمی که اقوال مختلف بر آنها استوار است، اکنون به بررسی این اقوال می‌پردازیم. درباره تخصص، تخصیص، ورود، حکومت، جمع عرفی یا قرینیت عرفیه به طور مختصر مطالبی را عرض کردیم. اکنون بحث در این است که امارات بر اصول عملیه به چه ملاکی مقدم می‌شوند؟ تقدیم قطع بر اصول عملیه روشن است. لذا بحثی درباره ملاک تقدیم قطع بر اصول عملیه نیست. اختلاف در مورد ملاک تقدیم امارات است. اینکه می‌گوییم در مورد قطع و

خارج فقه – جلسه یازدهم – مسئله ۵ – توضیح مسئله – کلام سید – تفاوت‌های عبارت عروه و تحریر -دو احتمال در معنای خیار – احتمال اول – احتمال دوم – معنای خیار در مسئله – دو مقام در مسئله

جلسه ۱۱ – PDF جلسه یازدهم مسئله ۵ – توضیح مسئله – کلام سید – تفاوت‌های عبارت عروه و تحریر -دو احتمال در معنای خیار – احتمال اول – احتمال دوم – معنای خیار در مسئله – دو مقام در مسئله ۱۴۰۴/۰۷/۱۴   مسئله پنجم مسئله ۵: «إذا وقع العقد من الأب أو الجد عن الصغير أو الصغيرة مع مراعاة ما يجب مراعاته لا خيار لهما بعد بلوغهما بل هو لازم عليهما». توضیح مسئله در مسئله پنجم سخن از لزوم یا عدم لزوم عقدی است که توسط جد یا پدر برای صغیر یا صغیره واقع می‌شود؛ بعد از آنکه در مسائل گذشته، اصل ولایت جد و پدر نسبت به دختر و پسر مورد بررسی قرار گرفت و پس از آنکه

قواعد فقهیه – جلسه ششم – مقدمات – ۳. مفهوم‌شناسی عدالت – جمع‌بندی مقدمه سوم – بازگشت دو معنا به یک معنا – تناسب قاعده با یک معنا – مقدمه چهارم: پیشینه قاعده

جلسه ۶ – PDF جلسه ششم مقدمات – ۳. مفهوم‌شناسی عدالت – جمع‌بندی مقدمه سوم – بازگشت دو معنا به یک معنا – تناسب قاعده با یک معنا – مقدمه چهارم: پیشینه قاعده ۱۴۰۴/۰۷/۱۳ جمع‌بندی مقدمه سوم در مقدمه سوم که پیرامون مفهوم‌شناسی واژه عدالت مطالبی را عرض کردیم، یک مطلب باقی مانده که شاید مرتبط‌ترین بخش این مقدمه با بحث ما همین باشد. این مطلب در واقع یک جمع‌بندی از مقدمه سوم و تلاشی است برای ایجاد تناسب و توافق بین معانی مختلف لغوی یا معانی اصطلاحی و مفاد قاعده. محصل آنچه در معنای لغوی گفته شد، این است که لغویین اجمالاً سه معنا را برای عدالت ذکر کرده‌اند؛ یا به معنای توازن و موازنه و تعادل است، یا