دروس

جلسه ۲۲ – PDF جلسه بیست و دوم مسئله ۵ – مقام دوم: بررسی ثبوت خیار برای صغیر – ادله اقوال – ادله قول اول – دلیل پنجم: روایات خاصه – روایت سوم – بررسی روایت اول  و دوم – اشکال – پاسخ محقق خویی و بررسی آن – روایت چهارم – جمع‌بندی روایات خاصه (دلیل پنجم)               ۱۴۰۴/۰۸/۱۸ خلاصه جلسه گذشته بحث در ادله لزوم عقد نکاحی است که توسط پدر یا جد برای صغیر واقع شده است؛ برای اثبات لزوم این نکاح، به چند دلیل تمسک شده است. در جلسه گذشته برخی از ادله ذکر شد؛ این دلایل عبارت بود از برخی عمومات و قواعد و نیز روایاتی که به صورت عام مشتمل بر مطالبی است که از آنها

جلسه ۳۶ – PDF جلسه سی و ششم مقدمات – مقدمه یازدهم: تقدم برخی از اصول عملیه بر برخی دیگر از اصول عملیه – جهت دوم: تقدم برخی از اصول عملیه شرعیه بر برخی دیگر از اصول عملیه شرعیه ۱۴۰۴/۰۸/۱۸       خلاصه جلسه گذشته مقدمه یازدهم، درباره تقدم برخی از اصول عملیه بر برخی دیگر از اصول عملیه است. عرض کردیم که در این مقدمه، دو جهت را مورد بحث قرار می‌دهیم. جهت اول، تقدم اصول عملیه شرعیه بر اصول عملیه عقلیه است. این جهت مورد رسیدگی قرار گرفت و وجه تقدم اصول عملیه شرعیه بر اصول عملیه عقلیه بیان شد. گفتیم این تقدم یا به لحاظ ملاک ورود است یا به لحاظ «حکومت» و هر دو وجه

جلسه ۱۳ – PDF جلسه سیزدهم مقدمات – ادله قاعده – مقدمه – مفاد قاعده – دلالت آیات بر عدل الهی در سه عرصه : ۱. عدالت در تکوین – ۲. عدالت در تشریع – ۳. عدالت در جزاء – ادله قاعده – دلیل اول: آیات – آیه اول – آیه دوم ۱۴۰۴/۰۸/۱۷                    ادله قاعده قبل از بررسی ادله قاعده، مقدماتی را بیان کردیم. شش مقدمه که به روشن شدن ابعاد مختلف این بحث کمک می‌کند، ذکر شد. آخرین مقدمه‌ای که بیان کردیم، مربوط به عرصه‌های حضور عدالت یا نفی ظلم بود؛ گفتیم در عرصه تکوین، در عرصه تشریع به عنوان فعل شارع، در عرصه استنباط و در عرصه اجرا، عدالت

جلسه ۲۱ – PDF جلسه بیست و یکم مسئله ۵ – مقام دوم: بررسی ثبوت خیار برای صغیر – ادله اقوال – ادله قول اول – دلیل اول: روایات  عامه – دلیل دوم: عمومات – دلیل سوم: روایات خاصه – روایت اول – روایت دوم – بررسی روایت اول و دوم                                    ۱۴۰۴/۰۸/۱۷ ادله اقوال بحث در لزوم یا عدم لزوم نکاحی است که توسط پدر یا جد برای صبی واقع شده است. عرض کردیم دو قول در مسئله وجود دارد؛ این اقوال اجمالاً ذکر شد و حالا باید ادله آنها را بررسی کنیم. ادله قول اول قول اول که قول به لزوم تزویج است و اینکه صبی بعد از بلوغ خیار ندارد و نمی‌تواند عقدی که توسط پدر یا جد

جلسه ۳۵ – PDF جلسه سی و پنجم مقدمات – مقدمه یازدهم: تقدم برخی از اصول عملیه بر برخی دیگر از اصول عملیه – جهت اول: تقدم اصول عملیه شرعیه بر اصول عملیه عقلیه  ۱۴۰۴/۰۸/۱۷       مقدمه یازدهم: تقدم برخی از اصول عملیه بر برخی دیگر تا اینجا، ده مقدمه از مقدمات مربوط به اصول عملیه را برشمردیم. پیش از پرداختن به بحث اصل برائت، ذکر مقدماتی کلی پیرامون اصول عملیه ضروری بود. یک مقدمه دیگر باقی مانده که إنشاالله آن‌ را نیز بیان خواهیم کرد و سپس به اصل برائت وارد خواهیم شد. مقدمه یازدهم، در باب تقدم برخی از اصول عملیه بر برخی دیگر از اصول عملیه است. در خود اصول شرعیه هم اصول محرِزه بر

جلسه ۱۳۸ – PDF جلسه صد و سی و هشتم حق اول – شرط لازم حج – امام سجاد(ع) و حج ۱۴۰۴/۰۸/۱۱ شرح رساله حقوق امروز بحث رساله حقوق را پی می‌گیریم و به حق الحج می‌پردازیم. البته در برخی نسخه‌ها حق این عبادت و در برخی دیگر پس از حق نماز به حق روزه پرداخته شده است. این کلام نورانی امام سجاد (علیه السلام) را خواندیم که در مورد حق حج فرمودند: « و حق الحج أن تَعْلَمَ أَنَّهُ وِفَادَةٌ إِلَى رَبِّكَ وَ فِرَارٌ الیه مِنْ ذُنُوبِكَ وَ فِيهِ قَبُولُ تَوْبَتِكَ وَ قَضَاءُ الْفَرِيضَةِ الَّتِي أَوْجَبَهَا اللَّهُ تَعَالَى عَلَيْكَ». در جلسه گذشته توضیح اجمالی درباره این فراز ارائه شد و اکنون به شرح مختصر هر یک از این عبارات

جلسه ۱۴ – PDF جلسه چهاردهم مقدمات – مقدمه هفتم: موضوع مالکیت فکری – سه پرسش – پرسش سوم: تعیین موضوع – احتمال چهارم و بررسی آن – احتمال پنجم و بررسی آن – احتمال ششم و بررسی آن – احتمال هفتم و بررسی آن ۱۴۰۴/۰۸/۰۷            خلاصه جلسه گذشته بحث پیرامون موضوع مالکیت معنوی یا فکری بود؛ بعد از آنکه معلوم شد مالکیت معنوی یا فکری دارای موضوع واحد است، آنگاه نوبت به این رسید که این موضوع واحد چیست. عرض کردیم تعیین موضوع بسیار اهمیت دارد، چون اساساً باید ببینیم در موضوع قابلیت ملکیت تصویر می‌شود یا نه؛ این یک پایه و اساس برای بحث از ادله این مسئله است. گفتیم اهم اموری که

جلسه ۳۴ – PDF جلسه سی و چهارم مقدمات – مقدمه دهم: تقسیم اصول عملیه به محرزه و غیر محرزه –  جمع بندی فرق بین اصول محرزه و غیر محرزه – بررسی احتمالات هفت گانه – بررسی احتمال پنجم – بررسی احتمال ششم – بررسی احتمال هفتم – حق در مسئله – شرح رساله حقوق – حق اول – شرط لازم حج – امام سجاد(ع) و حج ۱۴۰۴/۰۸/۰۷ ادامه بررسی احتمالات هفت گانه بحث در مورد احتمالات و وجوهی است که در تفاوت میان اصول محرزه و غیرمحرزه بیان شده است. البته این که آیا تمامی این موارد در کلمات محقق نائینی موجود است یا خیر، مطلب دیگری است. به هر حال چهار احتمال مورد بررسی قرار گرفت. بررسی احتمال پنجم

جلسه ۱۳۷- PDF جلسه صد و سی و هفتم حق حج – توضیح اجمالی – اهمیت حج در قرآن و روایات ۱۴۰۴/۰۸/۳۰ شرح رساله حقوق پیش از این، حق الله، سپس حق الانسان علی نفسه (حق انسان بر خویشتن)، پس از آن حق انسان بر اعضای بدنش که چند عضو مهم را برشمردند و سپس حق برخی از افعال و اعمال و برخی از عبادات را بیان کردیم. حق نماز را توضیح دادیم. حق حج حق بعدی که در کلمات امام سجاد علیه‌السلام به آن پرداخته شده، حق صوم است. البته در برخی نسخه‌ها «حق حج» ذکر شده است. حق حج، به عنوان یک عبادت بسیار مهم، در برخی نسخه‌ها اصلاً وجود ندارد و در برخی نسخه‌ها این حق پس

جلسه ۱۳ – PDF جلسه سیزدهم مقدمات – مقدمه هفتم: موضوع مالکیت فکری – سه پرسش – پرسش سوم: چیستی موضوع مالکیت معنوی – مقدمه – ۱. اقسام کلی موضوع – ۲. اهمیت تعیین موضوع – احتمالات هفت‌گانه در موضوع –  احتمال اول: عین جزئی خارجی – بررسی احتمال اول – احتمال دوم: عین کلی خارجی – بررسی احتمال دوم – احتمال سوم: فعل پدید آورنده – بررسی احتمال سوم    ۱۴۰۴/۰۸/۰۶                                                خلاصه جلسه گذشته بحث در موضوع مالکیت معنوی یا فکری بود؛ عرض کردیم سه پرسش در مورد موضوع مالکیت معنوی مطرح است. یکی اینکه آیا موضوع

جلسه ۳۳ – PDF جلسه سی و سوم مقدمات – مقدمه دهم: تقسیم اصول عملیه به محرزه و غیر محرزه –  جمع بندی فرق بین اصول محرزه و غیر محرزه – احتمالات هفت گانه –احتمال پنجم –  احتمال ششم – احتمال هفتم – بررسی احتمال اول – بررسی احتمال دوم –  بررسی احتمال سوم – بررسی احتمال چهارم ۱۴۰۴/۰۸/۰۶      ادامه بحث از احتمالات هفت گانه عرض کردیم به طور کلّی در مورد معنای اصول محرزه و غیرمحرزه و تعریف و تفسیر این دو دسته از اصول، چندین احتمال وجود دارد. این احتمالات، بعضا از عبارات مؤسس این بحث یعنی محقق نایینی استفاده شده و گاهی نیز در کلمات ایشان یافت نمی‌شود و حتی عبارات ایشان مساعد بعضی از

جلسه ۲۰ – PDF جلسه بیستم مسئله ۵ – مقام اول: بررسی ثبوت خیار برای صغیره –  ادله ثبوت خیار (روایات معارض) – روایت چهارم – وجه جمع بین این روایت و روایات دال بر لزوم – نظر محقق خویی – نظر برگزیده درباره تعارض – مقام دوم: بررسی ثبوت خیار برای صغیر – اقوال  ۱۴۰۴/۰۸/۰۵ خلاصه جلسه گذشته بحث در روایات معارض با روایات دال بر لزوم نکاحی است که توسط جد یا پدر برای صغیره انجام شده است. تا اینجا سه روایت را نقل کردیم و مورد بررسی قرار دادیم؛ برخی از روایات در دلالت بر عدم لزوم مشکل دارد. برخی که دلالت بر عدم لزوم دارد، مثل صحیحه محمد بن مسلم، به ناچار راه جمع در مورد

جلسه ۳۲ – PDF جلسه سی و دوم مقدمات – مقدمه دهم: تقسیم اصول عملیه به محرزه و غیر محرزه – ابهامات و چالشهای موجود در کلام محقق نایینی – محورهای اصلی ابهام در کلام محقق نایینی–  فرق بین اصول محرزه و غیر محرزه – احتمالات هفت گانه    ۱۴۰۴/۰۸/۰۵       خلاصه جلسه گذشته بحث، در اصول محرزه و تفاوت آن با اصول غیر محرزه بود. کلام محقق نائینی را نقل کردیم و پیچیدگی‌ها و ابهاماتی که در این کلام وجود دارد، بیان شد. گفتیم هم عبارات خود محقق نائینی در کتاب‌هایشان مختلف است، هم آنچه که در فوائد الاصول بیان شده و آنچه که در اجود التقریرات آمده متفاوت است، هم تفسیرهایی که از این سخنان به

جلسه ۱۲ – PDF جلسه دوازدهم مقدمات – ۶ . عرصه‌های چهارگانه حضور عدالت – محل نزاع – الف. عرصه استنباط – ب. عرصه اجرا    ۱۴۰۴/۰۸/۰۴ محل نزاع درباره عرصه‌های حضور عنصر عدالت یا نفی ظلم مطالبی را بیان کردیم؛ گفتیم اجمالاً چهار عرصه در این مورد وجود دارد. این چهار عرصه می‌تواند به عنوان بسترهایی برای تأثیر عدالت در نظر گرفته شود. دو عرصه تکوین و تشریع از موضوع بحث ما خارج هستند؛ هرچند خروج از موضوع بحث به معنای عدم حضور عدالت در این دو عرصه نیست؛ ولی دو عرصه می‌تواند محل گفتگو باشد؛ یکی عرصه استنباط و دیگری عرصه اجرا. تا اینجا و در جلسه گذشته، یک مرحله از پاکسازی را نسبت به موضوع بحث انجام

جلسه ۱۹ – PDF جلسه نوزدهم مسئله ۵ – مقام اول: بررسی ثبوت خیار برای صغیره –  ادله ثبوت خیار (روایات معارض) – روایت سوم – وجوه جمع بین روایت سوم و روایات دال بر لزوم – وجه سوم و بررسی آن – وجه چهارم و بررسی آن – وجه پنجم و بررسی آن             ۱۴۰۴/۰۸/۰۴     خلاصه جلسه گذشته بحث در روایت سوم از روایات معارض با روایات دال بر لزوم عقد نکاحی است که پدر یا جد، دختر یا نوه‌اش را در دوران قبل از بلوغ به تزویج مردی در آورده است. یکی از این روایات، روایت محمد بن مسلم است؛ گفتیم این روایت دلالت بر عدم لزوم عقد نکاح دارد، چون به صراحت می‌گوید: «وَ لَكِنْ لَهُمَا الْخِيَارُ

جلسه ۳۱ – PDF جلسه سی و یکم  مقدمات – مقدمه دهم: تقسیم اصول عملیه به محرزه و غیر محرزه – ابهامات و چالشهای موجود در کلام محقق نایینی – اول: اختلاف در مجعول اصول محرزه – دوم: معنای جری عملی ۱۴۰۴/۰۸/۰۴      ابهامات و چالش‎های موجود در کلام محقق نایینی بحث در مقدمۀ دهم از مقدمات اصول عملیه بود. این مقدمه پیرامون تقسیم اصول عملیه به اصول محرزه و غیر محرزه منعقد شده است. چون این تقسیم و این اصطلاح از ابداعات محقق نائینی است، کلام ایشان را دیروز بیان کردیم؛ اما گفتیم این کلام هم خودش گرفتار ابهام و اجمال است، هم با مطالبی که مقررین بیان کرده‌اند با یکدیگر تفاوت دارد، هم خود مرحوم نائینی در

جلسه ۱۱ – PDF جلسه یازدهم مقدمات – ۶ . عرصه‌های چهارگانه حضور عدالت – ۱. عرصه تکوین – ۲. عرصه تشریع – ۳. عرصه استنباط – ۴. عرصه اجرا   ۱۴۰۴/۰۸/۰۳ مقدمه ششم: عرصه‌های چهارگانه حضور عدالت یکی دیگر از مقدمات مربوط به این قاعده، عرصه‌های امکانی یا احتمالی یا واقعی حضور عدالت و نفی ظلم در این عرصه‌ها است. عدالت و نفی ظلم در چهار عرصه تکوین، تشریع و جعل، استنباط و اجرای احکام شرعی قابل بررسی است. اینکه ما عدالت و نفی ظلم را در این عرصه‌های چهارگانه اجمالاً بشناسیم تا معلوم شود آنچه که محل بحث و نزاع در این قاعده است، کدام یک از این عرصه‌ها است. لذا اشاره‌ اجمالی به این عرصه‌های چهارگانه خواهیم داشت

جلسه ۱۸ – PDF جلسه هیجدهم مسئله ۵ – مقام اول: بررسی ثبوت خیار برای صغیره –  ادله ثبوت خیار (روایات معارض) – روایت سوم – وجوه جمع بین روایت سوم و روایات دال بر لزوم – وجه اول و بررسی آن – وجه دوم و بررسی آن ۱۴۰۴/۰۸/۰۳ خلاصه جلسه گذشته بحث در ادله عدم ثبوت خیار برای صغیره بود؛ به این بیان که اگر صغیره در دوران صغر توسط ولیّ به تزویج دیگری در آید، آیا بعد البلوغ حق فسخ این عقد را دارد یا نه؛ به عبارت دیگر آیا این عقد لازم است یا خیر؟ از مجموع ادله لزوم عقد نکاح صغیره توسط أب یا جد، به برخی روایاتی که سنداً و دلالتاً تمام هستند، می‌توانیم استناد