دروس

جلسه ۳ – PDF جلسه سوم معنای نکاح- نتیجه در معنای لغوی- ب) معنای شرعی ۱۳۹۷/۰۷/۰۸         خلاصه جلسه گذشته در مورد معنای لغوی نکاح عرض شد انظار و آراء اهل لغت مختلف است. گزارشی از آنچه لغویین درباره معنای نکاح گفته‎اند را ذکر کردیم. محصّل اقوال و انظار، این شد که یا لفظ نکاح حقیقت در معنای وطی است و در تزویج و غیر آن، مجازاً استعمال می‎شود؛ یا حقیقت در تزویج است و مجازاً در وطی استعمال می‎شود؛ یا در هر دو حقیقت است به نحو اشتراک و یا در هر دو مَجاز است و این لفظ برای معانی دیگر وضع شده که برخی گفته‎اند انضمام است و برخی دیگر گفته‎اند غلبه است. این محصّل

جلسه ۲ – PDF جلسه دوم معنای نکاح- الف) معنای لغوی ۱۳۹۷/۰۷/۰۷         كتاب النكاح و هو من المستحبّات الأكيدة، و ما ورد في الحثّ عليه و الذمّ على تركه ممّا لا يحصى كثرة، فعن مولانا الباقر(ع) قال: «قال رسول اللّه(ص): ما بني بناء في الإسلام أحبّ إلى اللّه عزّ و جلّ من التزويج»، و عن مولانا الصادق(ع): «ركعتان يصلّيهما المتزوّج أفضل من سبعين ركعة يصلّيها عزب». وجوه اهمیت بحث نکاح بحث در کتاب نکاح به دلایلی واجد اهمیت است. ۱. این موضوع و این باب، از ابواب مبتلابه است؛ یعنی کثیری از مردم بلکه جُلّ الناس به نوعی با مسأله نکاح درگیر هستند. بنابراین خودِ این موضوع و فروعاتی که در این باب مطرح می‎شود، از

جلسه ۱ – PDF جلسه اول تذکر اخلاقی(اطاعت و عبادت خدا با علم) ۱۳۹۷/۰۷/۰۴         اطاعت و عبادت خدا با علم امروز، روز اول سال تحصیلی جدید است و ما طبق معمول، ابتدا از باب تیمّن و تبرک، روایتی از وجود مقدس ائمه معصومین(ع) می‎خوانیم و إن شاء الله به سراغ بحث خواهیم رفت. روایت از امام صادق(ع) است که می‎فرماید: «إِذَا كَانَ‏ يَوْمُ‏ الْقِيَامَةِ بَعَثَ‏ اللَّهُ‏ عَزَّ وَ جَلَّ الْعَالِمَ وَ الْعَابِدَ فَإِذَا وَقَفَا بَيْنَ يَدَيِ اللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ قِيلَ لِلْعَابِدِ انْطَلِقْ إِلَى الْجَنَّةِ وَ قِيلَ لِلْعَالِمِ قِفْ تَشْفَعْ لِلنَّاسِ بِحُسْنِ تَأْدِيبِكَ لَهُم‏». امام صادق(ع) می‎فرماید: روز قیامت که فرا برسد، خداوند تبارک و تعالی هم علما و هم عُبّاد را برمی‎انگیزاند؛ عالم و عابد،

جلسه ۶۷ – PDF جلسه شصت و هفتم مسئله ۱۸- مقام دوم: حکم نظر به دست و صورت اجنبیة- ادله جواز نظر به وجه و کفین- دلیل دوم: روایات- طایفه نهم- تقریب استدلال – دو اشکال به طایفه نهم ۱۳۹۸/۱۱/۰۲           تقریب استدلال به طایفه نهم طایفه نهم از روایاتی که مورد استناد قرار گرفته برای جواز نظر به وجه و کفین، روایاتی است که در ذیل آیه ۳۱ سوره نور و در مقام تفسیر «ما ظهر منها» در این بخش از آیه که «لایبدین زینتهن الا ما ظهر منها» وارد شده است. ملاحظه فرمودید ما حدود شش روایت را خواندیم؛ لابه‌لای این روایات بعضا تقریب استدلال به این طایفه بیان شد اگر بخواهیم یک تقریب

جلسه ۶۶ – PDF جلسه شصت و ششم مسئله ۱۸- مقام دوم: حکم نظر به دست و صورت اجنبیة- ادله جواز نظر به وجه و کفین – دلیل دوم: روایات- طایفه نهم ۱۳۹۸/۱۱/۰۱         طایفه نهم طایفه نهم از روایات دال بر جواز نظر به وجه و کفین که قائلین به جواز به آن استدلال کرده‌اند، روایاتی است که در مقام تفسیر آیه «لایبدین زینتهن الا ما ظهر منها» وارد شده است. عرض کردیم طایفه هشتم روایاتی است که با قطع نظر از این آیه به طور کلی زینت‌های ظاهره زن را به وجه و کفین تفسیر می‌کند. طایفه نهم، تقریبا از نظر مضمون و محتوا مثل طایفه هشتم است، منتهی با این تفاوت که نوعا در

جلسه ۶۵ – PDF جلسه شصت و پنجم مسئله ۱۸- مقام دوم: حکم نظر به دست و صورت اجنبیة- ادله جواز نظر به وجه و کفین – دلیل دوم: روایات- بررسی طایفه ششم و هفتم – طایفه هشتم و بررسی آن ۱۳۹۸/۱۰/۳۰           خلاصه جلسه گذشته عرض کردیم دو طایفه از روایات مورد استناد قرار گرفته برای جواز نظر به وجه و کفین. طایفه ششم روایاتی بود که دلالت بر جواز یا عدم جواز نظر به شعر برخی زنان می‌کند. در این روایات اساسا سؤال از وجه نشده؛ یعنی کأن آنچه مورد اشکال و شبهه بوده، نظر به شعر بوده و الا در نظر به وجه هیچ مشکلی برای نگاه کردن نبوده که مورد سؤال قرار

جلسه ۴۶ – PDF جلسه شصت و چهارم مسئله ۱۸- مقام دوم: حکم نظر به دست و صورت اجنبیة- ادله جواز نظر به وجه و کفین- دلیل دوم: روایات- طایفه ششم و هفتم و بررسی آنها ۱۳۹۸/۱۰/۲۹           ادامه روایات طائفه ششم عرض شد طوایفی از روایات مورد استدلال قرار گرفته برای جواز نظر به وجه و کفین. طایفه ششم روایاتی است که دلالت بر جواز نظر به شعر و امثال آن بخصوصه در مورد بعضی از زنان می‌کند. گفتیم این طایفه چند قسم است؛ یک قسم در مورد نظر به شعر نساء اهل تهامه و سواد و بادیه‌نشینان است؛ یک قسم درباره نظر به شعور نساء اهل ذمه، در یک قسم سؤال از شعر اخت

جلسه ۶۳ – PDF جلسه شصت و سوم مسئله ۱۸- مقام دوم: حکم نظر به دست و صورت اجنبیة- ادله جواز نظر به وجه و کفین- دلیل دوم: روایات- طایفه پنجم و بررسی آن- طایفه ششم و بررسی آن ۱۳۹۸/۱۰/۲۸           بحث در دلیل دوم جواز نظر به وجه و کفین بود. عرض کردیم به طوایفی از روایات استدلال شده و تا اینجا چهار طایفه را مورد بررسی قرار دادیم. در بین این طوایف عمدتا جواز نظر قابل اثبات نبود، اما بعضی از آنها دلالت بر مدعا داشتند.   طائفه پنجم: روایات دال بر لزوم کشف وجه مُحرمه طایفه پنجم روایاتی است که در مورد زن مُحرمه وارد شده مبنی بر این که در حال احرام

جلسه ۶۲ – PDF جلسه شصت و دوم مسئله ۱۸- مقام دوم: حکم نظر به دست و صورت اجنبیة- ادله جواز نظر به وجه و کفین- دلیل دوم: روایات- طایفه چهارم و بررسی آن ۱۳۹۸/۱۰/۲۰           طائفه چهارم بحث در روایاتی است که برای جواز نظر به وجه و کفین مورد استناد قرار گرفته است. تا اینجا سه طایفه از روایات ذکر شد و مشخص گردید که عمدتا اینها دلالت بر جواز نظر به وجه و کفین ندارند. تنها یک طایفه را بعید نیست که بگوییم دلالت بر جواز نظر دارد. اما طایفه چهارم روایاتی است که در مورد معالجه مریض وارد شده است؛ از جمله این روایت که به عنوان صحیحه ابی حمزه ثمالی معروف

جلسه ۶۱ – PDF جلسه شصت و یکم مسئله ۱۸- مقام دوم: حکم نظر به دست و صورت اجنبیة- ادله جواز نظر به وجه و کفین- دلیل دوم: روایات- طایفه دوم و سوم و بررسی آنها ۱۳۹۸/۱۰/۲۴           طائفه دوم: روایات دال بر جواز سماع صوت اجنبیه عرض کردیم به طوایفی از روایات برای جواز نظر به وجه و کفین استدلال شده است. طایفه اول مورد رسیدگی قرار گرفت و معلوم شد بر جواز نظر به وجه و کفین دلالت ندارند. طایفه دوم روایاتی است که دلالت بر جواز شنیدن صدای اجنبیه دارد. طبق برخی از روایات شنیدن صدای زن اجنبیه جایز است. یک بابی به همین عنوان در کتب روایی ـ مخصوصا وسائل ـ ذکر

جلسه ۶۰ – PDF جلسه شصت مسئله ۱۸- مقام دوم: حکم نظر به دست و صورت اجنبیة- ادله جواز نظر به وجه و کفین – دلیل دوم: روایات- طایفه اول- روایت دوم و سوم و بررسی آن ۱۳۹۸/۱۰/۲۳           خلاصه جلسه گذشته عرض کردیم به چند دلیل برای جواز نظر به وجه و کفین از زن نامحرم استدلال شده است. دلیل اول سه آیه از آیات الهی بود که مورد بررسی قرار گرفت. دلیل دوم روایات بسیاری است که بر جواز نظر دلالت می‌کند. این روایات به طوایفی تقسیم می‌شود؛ طایفه اولی روایاتی است که در باب غسل میت وارد شده است. مرحوم نراقی این روایات را در مستند الشیعه نقل کرده است. روایت اول را

جلسه ۵۹ – PDF جلسه پنجاه و نهم مسئله ۱۸- مقام دوم: حکم نظر به دست و صورت اجنبیة- ادله جواز نظر به وجه و کفین دلیل اول:آیات- آیه سوم و بررسی آن- دلیل دوم: روایات- روایت اول و بررسی آن ۱۳۹۸/۱۰/۲۲           خلاصه جلسه گذشته بحث در ادله قول به جواز نظر به وجه و کفین بود. عرض کردیم به چند دلیل استناد شده برای استثناء وجه و کفین از حرمت نظر به اجنبیه. دلیل اول آیاتی از کتاب خداست؛ دو آیه و تقریب استدلال به این دو آیه ذکر شد و معلوم شد که این دو آیه به نوعی دلالت بر جواز دارد. آیه سوم آیه سوم که در ادامه آیه ۳۱ و بخشی

جلسه ۵۸ – PDF جلسه پنجاه و هشتم مسئله ۱۸- مقام دوم: حکم نظر به دست و صورت اجنبیة- ادله جواز نظر به وجه و کفین ۱۳۹۸/۱۰/۱۷           قول دوم: جواز نظر به وجه و کفین در مسأله هجدهم عرض کردیم نسبت به نظر به وجه و کفین از مرأه اجنبیه سه قول وجود دارد؛ هر سه قول را امام در متن تحریر ذکر کرده‌اند. قول اول که به تفصیل مورد بررسی قرار گرفت، عدم جواز نظر به وجه و کفین بود. همه ادله‌ای که در این مقام ذکر شده مورد بررسی قرار گرفت. قول دوم، قول به جواز نظر به وجه و کفین است. قائلین به این قول هم ادله بسیاری بر جواز نظر ذکر

جلسه ۵۷ – PDF جلسه پنجاه و هفتم مسئله ۱۸- مقام دوم: حکم نظر به دست و صورت اجنبیة- دلیل عقلی و بررسی آن – سیره و بررسی آن ۱۳۹۸/۱۰/۱۶           دلیل عقلی بعد از بررسی آیات و روایات و اجماع، نوبت به دلیل عقلی می‌رسد که برخی بر حرمت نظر به وجه و کفین اقامه کرده‌اند. برای این دلیل دو تقریب ارائه شده است. تقریب اول با ملاک لزوم دفع ضرر محتمل یا مظنون است و تقریب دوم با ملاک لزوم دفع مفسده است. تقریب اول مقدمه اول: کشف وجه و کفین و نظر به وجه و کفین مضاری دارد هم برای ناظر و هم منظور الیها. این ضررها اگر مظنون نباشد محتمل هست. بیننده

جلسه ۵۶ – PDF جلسه پنجاه و ششم مسئله ۱۸- مقام دوم: حکم نظر به دست و صورت اجنبیة- دلیل شانزدهم و بررسی آن – اجماع و بررسی آن ۱۳۹۸/۱۰/۱۵           درباره شهادت سردار قاسم سلیمانی قبل از شروع بحث لازم می‎دانم چند دقیقه‌ای راجع به شهادت سردار و فرمانده مخلص و محبوب مقاومت، شهید سلیمانی مطالبی عرض کنم؛ به عنوان وظیفه‌ای که بر خودم احساس می‌کنم. البته مطالب زیاد مطرح شده و پیام‌ها و بیانیه‌ها داده شده است؛ اما شاید اگر مطلبی گفته نشود، حداقل ما خودمان از این جهت احساس غبن می‌کنیم. واقع مطلب این است که خون این شهید آثار خودش را در دنیا و در عالم اسلام و ایران نشان داده است.

جلسه ۵۵ – PDF جلسه پنجاه و پنجم مسئله ۱۸- مقام دوم: حکم نظر به دست و صورت اجنبیة- بررسی دلیل دوازدهم- دلیل سیزدهم، چهاردهم، پانزدهم و بررسی آنها ۱۳۹۸/۱۰/۱۱           خلاصه جلسه گذشته در دلیل دوازدهم روایت حماد بن عثمان مورد استناد قرار گرفت؛ تقریب استدلال به این روایت بیان شد. عرض کردیم اشکالاتی متوجه این روایت شده است؛ اشکال اول متوجه سند این روایت بود. اشکال دوم این بود که مضمون این روایت با بعضی از مبانی کلامی ما سازگاری ندارد. دو ـ سه مورد که در متن روایت ذکر شده و به نظر می‌رسد با مقام عصمت پیامبر(ص) و همچنین شأن آن بزرگوار تناسب ندارد، بیان گردید و توجیهاتی برای آن ذکر شد

جلسه ۵۴ – PDF جلسه پنجاه و چهارم مسئله ۱۸- مقام دوم: حکم نظر به دست و صورت اجنبیة- دلیل یازدهم و بررسی آن- دلیل دوازدهم و بررسی آن ۱۳۹۸/۱۰/۱۰           تا اینجا ده دلیل بر عدم جواز نظر به وجه و کفین زن نامحرم ذکر شد و مورد بررسی قرار گرفت. معلوم شد که هیچ یک از این ادله، حرمت نظر به وجه و کفین را اثبات نمی‌کند. دلیل یازدهم دلیل یازدهم روایت خثعمیه است که به مناسبتی قبلا آن را نقل کردیم. «ان الخثعمیة أتت رسول الله بمنی فی حجة الوداع تستفتیه و کان الفضل بن عباس ردیف رسول الله فاخذ ینظر الیها و تنظر الیه، فصرف رسول الله وجه الفضل عنها و قال

جلسه ۵۳ – PDF جلسه پنجاه و سوم مسئله ۱۸- مقام دوم: حکم نظر به دست و صورت اجنبیة- دلیل دهم و بررسی آن ۱۳۸۹/۱۰/۰۹           خلاصه جلسه گذشته تا اینجا نُه دلیل از آیات و روایات بر عدم جواز نظر به وجه و کفین ذکر کردیم. البته در واقع تا اینجا دو دلیل ذکر شد، یکی آیات و دیگری روایات. از آیات تقریبا چهار ـ پنج آیه ذکر شد و از روایات هم به طوایفی استناد شد. دلیل دهم: روایات دال بر لزوم تنقب از جمله روایات (که طبق ترتیبی که بیان شده، دهمین دلیل می‌شود)، روایتی است که در آن امر به تنقّب شده است؛ یعنی نقاب زدن. در صحیحه محمد بن حسن صفار

جلسه ۵۲ – PDF جلسه پنجاه و دوم مسئله ۱۸- مقام دوم: حکم نظر به دست و صورت اجنبیة- بررسی دلیل هفتم – دلیل هشتم و بررسی آن- دلیل نهم و بررسی آن ۱۳۹۸/۱۰/۰۸         خلاصه جلسه گذشته دلیل هفتم بر عدم جواز نظر به وجه و کفین از اجنبیه، روایاتی است که دال بر منع از نظر الی الاجنبیه مطلقا هستند. سه روایت را خواندیم؛ یکی روایاتی که نظر را به عنوان زنای چشم معرفی کرده‌اند؛ دوم روایاتی که نظر را سهمی از سهام ابلیس قلمداد کرده‌اند؛ سوم روایاتی که نظر را موجب کاشته شدن بذر شهوت در دل آدمی دانسته‌اند. مجموع این روایات همه دلالت می‌کند بر اینکه نظر به اجنبیه جایز نیست و اطلاق

جلسه ۵۱ – PDF جلسه پنجاه و یکم مسئله ۱۸- مقام دوم: حکم نظر به دست و صورت اجنبیة- دلیل پنجم و بررسی آن- دلیل ششم و بررسی آن- دلیل هفتم ۱۳۹۸/۱۰/۰۷         بحث در ادله عدم جواز نظر به وجه و کفین من المرأة الاجنبیة بود. تا اینجا چهار دلیل ذکر شد که البته این چهار دلیل همه از آیات بودند.   دلیل پنجم دلیل پنجم هم آیه ۶۰ سوره نور است: «وَالْقَوَاعِدُ مِنَ النِّسَاءِ اللَّاتِي لَا يَرْجُونَ نِكَاحًا فَلَيْسَ عَلَيْهِنَّ جُنَاحٌ أَن يَضَعْنَ ثِيَابَهُنَّ غَيْرَ مُتَبَرِّجَاتٍ بِزِينَةٍ وَأَن يَسْتَعْفِفْنَ خَيْرٌ لَّهُنَّ وَاللَّـهُ سَمِيعٌ عَلِيمٌ». معنای آیه این است که زنانی که سنّ و سالی از آنها گذشته و به اصطلاح پیرزن شده‌اند و دیگر امیدی