دروس

جلسه ۸۴ – PDF جلسه هشتاد و چهارم مقدمه واجب- مباحث مقدماتی- مقدمات مفوته ۱۳۹۶/۰۱/۲۶ مقدمات مفوته به مناسبت بحث از واجب معلق و در ذیل آن، بحثی به عنوان مقدمات مفوته در کتب و دروس اصولی توسط بعضی از اعلام مطرح شده است. منظور از مقدمات مفوته، مقدماتی است که اگر قبل از زمان ذی المقدمه اتیان نشوند موجب تفویت ذی المقدمه می شوند. معنای این اصطلاح از نام خود آن مشخص است، یعنی مقدماتی که اگر قبل از موعد واجب اتیان نشوند ذی المقدمه از بین می رود. علت این که بحث از مقدمات مفوته در ذیل عنوان واجب معلق مطرح می شود این است که غرض اصلی صاحب فصول از ابداع واجب معلق تصحیح وجوب مقدمات مفوته

جلسه ۸۳ – PDF جلسه هشتاد و سوم مقدمه واجب- مباحث مقدماتی- واجب معلق ومنجز ۱۳۹۶/۰۱/۲۱ اشکال محقق خراسانی به صاحب فصول اشکالی که از طرف ایشان به صاحب فصول ایراد شده مربوط به این بخش از کلام صاحب فصول است که فرموده: واجب معلق واجبی است که معلق بر امر غیر مقدور می¬شود. اگر خاطرتان باشد تعریفی که صاحب فصول از واجب معلق ارائه دادند عبارت از این بود که واجب معلق واجبی است که در آن تعلیق بر یک امر غیر مقدور مثل زمان وجود داشته باشد و اگر وجوب متعلق شود به چیزی که مشروط شده یا معلق شده باشد بر امری که مقدور مکلف و تحت قدرت و اختیار مکلف نیست، واجب معلق نامیده می شود.

جلسه ۸۲ – PDF جلسه هشتاد و دوم مقدمه واجب- مباحث مقدماتی- واجب معلق ومنجز ۱۳۹۶/۰۱/۲۰ بررسی وقوع واجب معلق- حق در مسئله بحث در این بود که مواردی به عنوان نقض بر قائلین به استحاله واجب معلق ذکر شده است که قابلیت نقض ندارند. لذا واجب معلق ممکن است. اما این که آیا این موارد از مصادیق واجب معلق است یا خیرباید بررسی شود. یعنی بعد از این که اصل امکان واجب معلق را پذیرفتیم بالاخره این قسم از اقسام واجب محسوب می شود یا نه؟ برای این منظور ابتدا باید آن چه موجب گردیده که صاحب فصول به این قسم ملتزم شود مورد توجه قرار بگیرد. قبلا نیز اشاره شد که در فقه مواردی داریم که یا به

جلسه ۸۱ – PDF جلسه هشتاد و یکم مقدمه واجب- مباحث مقدماتی- واجب معلق ومنجز ۱۳۹۶/۰۱/۱۹ خلاصه جلسه گذشته همانطور که در جلسه قبل بیان شد سه قسم از واجبات به عنوان نقض بر قول به استحاله واجب معلق و قول به انکار واجب معلق از ناحیه کسانی که واجب معلق را محال نمی دانند وارد شده است. اول: واجبات تدریجی مقید به زمان معین. دوم: واجبات تدریجی غیر مقید به زمان معین. سوم: واجباتی که نیاز به مقدماتی دارند که بدون آن مقدمات امکان اتیان به آن واجب نیست. این سه مورد به عنوان واجب معلق که در شرع وارد شده است ذکر شده و محکم ترین دلیل بر امکان شئ وقوع آن شئ است. این سه مورد را

جلسه ۸۰ – PDF جلسه هشتاد مقدمه واجب- مباحث مقدماتی- واجب معلق ومنجز ۱۳۹۶/۰۱/۱۶ مروری بر جلسات گذشته بحث درباره واجب معلق بود.در بحث از واجب معلق یک بحث، بحث امکان و استحاله این نوع از واجب است و بحث دیگر، بحث از وقوع این واجب بعد از ثبوت امکانش می باشد. آن چه قبل از تعطیلات دروس به تفصیل مورد بحث قرار گرفت، بحث از امکان واجب معلق بود که آیا اساسا واجب معلق ممکن است یا مستحیل؟ چهار دلیل توسط محقق نهاوندی، محقق اصفهانی، محقق نایینی و از بعضی از مطالبی که محقق خراسانی در مقام پاسخ به بعضی اشکالات بیان کردند استفاده می شد، مبنی بر استحاله واجب معلق ذکر گردید و مورد اشکال قرار گرفت و

جلسه ۷۹ – PDF جلسه هفتاد و نهم مقدمه واجب- مباحث مقدماتی- واجب معلق ومنجز ۱۳۹۵/۱۲/۲۲ تا کنون دو دلیل بر استحاله واجب معلق بیان شد و هر دو دلیل مورد اشکال قرار گرفت. دلیل اول توسط محقق نهاوندی و دلیل دوم توسط محقق اصفهانی اقامه شد. اشکالات هر دو دلیل بیان شد. دلیل سوم استحاله واجب معلق( محقق نایینی) برای این دلیل دو تقریب می توان ذکر کرد و ما فقط یک تقریب آن را ذکر می کنیم. ۱:  قیود بر دو دسته هستد: بعضی از قیود واجب التحصیل هستند و بعضی واجب التحصیل نیستند. قیودی که واجب التحصیل نیستند خود بر دو دسته هستند: بعضی اختیاری و بعضی غیر اختیاری می باشند مثل زمان. قید زمان برای یک

جلسه ۷۸ – PDF جلسه هفتاد و هشتم مقدمه واجب- مباحث مقدماتی- واجب معلق ومنجز- بررسی دلیل دوم استحاله معلق ۱۳۹۵/۱۲/۲۱  خلاصه جلسه گذشته عرض کردیم ادله¬ای بر استحاله واجب معلق اقامه شده است. دلیل اول توسط محقق نهاوندی بیان شد و با توجه به بررسی های انجام شده نادرستی آن معلوم گردید. دلیل دوم مبنی بر استحاله واجب معلق توسط محقق اصفهانی بیان گردید و همانطور که گفته شد، این بیان نیز اشکالاتی دارد. ایشان ابتدا مقدمه¬ای در مورد اراده تکوینی بیان کردند و در مورد اراده تشریعی نیز آن را تطبیق دادند و فرمودند: از آن جایی که بعث و انبعاث قابل جدا شدن نیستند، اراده تشریعیه نمی تواند از مراد جدا باشد، زیرا اراده جزء اخیر علت

جلسه ۷۷ – PDF جلسه هفتاد و هفتم مقدمه واجب- مباحث مقدماتی- واجب معلق ومنجز- دلیل دوم استحاله معلق(محقق اصفهانی) و بررسی آن ۱۳۹۵/۱۲/۱۸  خلاصه جلسه گذشته بخشی از دلیل دوم بر استحاله واجب معلق که محقق اصفهانی ذکر فرموده اند در جلسه قبل بیان شد. گفتیم محقق اصفهانی ابتدائا استحاله تعلق اراده تکوینی به امر استقبالی را بیان می کنند و سپس وارد در بحث اراده تشریعیه می شوند بخش اول در جلسه قبل بیان شد. محصل نظر ایشان در مورد اراده تکوینیه این بود که نفس انسان دارای قوای متعددی از جمله قوه عاقله و قوه شوقیه و قوه عامله است. هر کاری که انسان قصد انجام آن را دارد، ابتدائا با قوه عاقله فائده آن کار را

جلسه ۷۶ – PDF جلسه هفتاد و ششم مقدمه واجب- مباحث مقدماتی- واجب معلق ومنجز- دلیل دوم استحاله معلق(محقق اصفهانی) ۱۳۹۵/۱۲/۱۶ خلاصه جلسه گذشته عرض کردیم برای استحاله واجب معلق ادله ای اقامه شده است. دلیل اول را محقق خراسانی در کفایه نقل کرده که مربوط به محقق نهاوندی است. این دلیل مورد بحث و بررسی و اشکال قرار گرفت. دلیل دوم بر استحاله واجب معلق (محقق اصفهانی) دلیل دوم بر عدم امکان واجب معلق، دلیلی است که محقق اصفهانی اقامه کرده اند. بخشی از مطالب ایشان را در اشکالی که به محقق خراسانی داشتند  (آنجا که محقق خراسانی به دلیل محقق نهاوندی پاسخ داده است) بیان کردیم. اما در این مقام به طور مفصل تری بیان ایشان را مبنی

جلسه ۷۵ – PDF جلسه هفتاد و پنجم مقدمه واجب- مباحث مقدماتی- واجب معلق ومنجز- بررسی اشکالات محقق خراسانی به دلیل اول استحاله واجب معلق ۱۳۹۵/۱۲/۰۸ خلاصه جلسه گذشته همان طور که بیان شد، محقق نهاوندی دلیلی بر امتناع واجب معلق ارائه کرده است. محقق خراسانی سه اشکال به این دلیل ایراد کرده که در جلسه قبل دلیل را به همراه اشکالات محقق خراسانی ذکر کردیم. حال باید دید که اشکالات محقق خراسانی به دلیل اول استحاله واجب معلق تمام  است یا خیر؟ اصل دلیل: دلیل عبارت بود از این که اراده تکوینی و اراده تشریعی از حیث جمیع آثار جز یک اثر همانند هم می باشند و چون انفکاک اراده از مراد در واجب تکوینی محال است، به تبع

جلسه ۷۴ – PDF جلسه هفتاد و چهارم مقدمه واجب- مباحث مقدماتی- واجب معلق ومنجز- دلیل اول استحاله واجب معلق – بررسی دلیل اول ۱۳۹۵/۱۲/۰۷ خلاصه جلسه گذشته بحث از بعضی اموری که پیرامون واجب معلق بود گذشت. وجه التزام صاحب فصول به این قسم از واجب و اشکالاتی که بر این وجه وارد بود بیان گردید و نهایتا معلوم شد ضرورتی برای التزام به واجب معلق نیست. یعنی این گونه نیست که ناگزیر باشیم برای حل یک مشکل به واجب معلق ملتزم شویم، زیرا راه های دیگری هم وجود دارد. بعد از انکار اصل ضرورت این تقسیم نوبت به بحث از امکان این قسم از واجب می رسد. قبلا هم ییان شد که این دو مسئله با یکدیگر متفاوت

جلسه ۷۳ – PDF جلسه هفتاد و سوم مقدمه واجب- مباحث مقدماتی- واجب معلق ومنجز- بررسی وجه التزام صاحب فصول به واجب معلق ۱۳۹۵/۱۲/۰۴  خلاصه جلسه گذشته عرض کردیم علت عمده التزام صاحب فصول به واجب معلق فرار از یک اشکال در مورد بعضی واجبات بود. زیرا بعضی از واجبات نیازی به مقدماتی دارند که اگر زودتر اتیان نشوند باعث تفویت واجب می شود که از این امور به مقدمات مفوته تعبیر می کنند. اگر ملتزم شویم به واجب مشروط طبق مبنای مشهور معنایش این است که قبل از تحقق قید، وجوب فعلیت ندارد و اگر وجوب فعلیت نداشت، چون ذی المقدمة است، مقدماتش هم وجوب نخواهد داشت در حالی که در شریعت و روایات به مواردی  برخورد می کنیم

جلسه ۷۲ – PDF جلسه هفتاد و دوم مقدمه واجب- مباحث مقدماتی- واجب معلق ومنجز- وجه التزام صاحب فصول به واجب معلق ۱۳۹۵/۱۲/۰۳ خلاصه جلسه گذشته عرض کردیم واجب معلق و منجز به عنوان یک تقسیم برای واجب از ابتکارات صاحب فصول است و بزرگان نسبت به این تقسیم دو موضع اثبات و انکار در پیش گرفتند. مرحوم شیخ انصاری به حسب ظاهر این تقسیم را انکار کردند اما در مورد انکار ایشان نیز اختلاف واقع شده است. محقق خراسانی در صدد توجیه بر آمده و انکار ایشان را حمل بر انکار واجب مشروط مشهور کرده است و می گوید این واجب معلق همان واجب مشروطی است که خود ایشان به آن ملتزم شده اند، لذا انکار مرحوم شیخ انصاری

جلسه ۷۱ – PDF جلسه هفتاد و یکم مقدمه واجب- مباحث مقدماتی- واجب معلق ومنجز – بررسی انکار شیخ نسبت به واجب معلق ۱۳۹۵/۱۲/۰۲ خلاصه جلسه گذشته در بحث از تقسیم واجب به معلق و منجز که از ابداعات صاحب فصول است بعد از این که این دو واجب را از منظر ایشان تعریف کردیم چند مطلب باید مورد بررسی قرار بگیرد. تعریف واجب معلق و منجز طبق نظر صاحب فصول معلوم شد. ایشان فرمود: واجب منجز عبارت است از واجبی که در آن وجوبش فعلی است و معلق بر یک امر غیر مقدور برای مکلف نیست، مثل وجوب معرفت و شناخت. واجب معلق واجبی است که وجوبش فعلی است ولی در عین حال متوقف بر یک امری است که

جلسه ۷۰ – PDF جلسه هفتاد مقدمه واجب- مباحث مقدماتی- واجب مطلق و مشروط- ۱۳۹۵/۱۲/۰۱ خلاصه جلسه گذشته نظر محقق خویی در شک در رجوع قید به هیئت یا ماده بیان شد محصل نظر ایشان عبارت است از این که در این موارد اصل لفظی نداریم تا مشخص شود که قید رجوع به هیئت می¬کند یا ماده. لذا در قید متصل و قید منفصل نه می¬توانیم به اطلاق هیئت یا ماده تمسک کنیم و نه می¬توان گفت هردو مقید است، لذا باید سراغ اصل عملی رفت که مقتضای اصل عملی نیز برائت از وجوب است. پس در موارد شک در رجوع قید به هیئت یا ماده اصل اقتضا می¬کند که وجوب نفی شود. ایشان بر اساس این نظریه هم به

جلسه ۶۹ – PDF جلسه شصت و نهم مقدمه واجب- مباحث مقدماتی- واجب مطلق و مشروط- ۱۳۹۵/۱۱/۳۰  خلاصه جلسه گذشته همان طور که در جلسه قبل بیان شد نسبت به دلیل دوم مرحوم شیخ انصاری مبنی بر رجوع قید به ماده در فرض شک، اشکالات و بحث هایی مطرح است. محقق خویی مقدمه¬ای بیان کردند و بر اساس آن به مرحوم شیخ انصاری، محقق خراسانی و محقق نایینی اشکال کردند و نظر سومی در مسئله تاسیس نمودند . مقدمه ایشان عبارت بود از این بود که قید گاهی به ماده و گاهی به هیئت و گاهی به هر دو رجوع می¬کند؛ لذا تقیید هیئت مستلزم تقیید ماده نیست. همین مقدار که نسبت بین تقیید هیئت و تقیید ماده را نسبت

جلسه ۶۸ – PDF جلسه شصت و هشتم مقدمه واجب- مباحث مقدماتی- واجب مطلق و مشروط- ۱۳۹۵/۱۱/۲۷ خلاصه جلسه گذشته در جلسه قبل بیان شد که محقق خراسانی دلیل دوم مرحوم شیخ انصاری را در مورد قید متصل صحیح نمی دانند. یعنی این ادعا که تقیید هیئت مستلزم تقیید ماده است، لذا در صورت رجوع قید به هیئت مرتکب دو خلاف اصل می شویم  ولی اگر قید به ماده رجوع کند مرتکب یک خلاف اصل می شویم را در قید متصل رد نمودند، ولی ادعای ایشان را در قید منفصل قبول کردند. محقق خراسانی در مورد قید متصل می فرماید: اگر مولا خودش کاری کند که زمینه اطلاق را از بین ببرد، دیگر خلاف اصلی اتفاق نیفتاده زیرا در قید

جلسه ۶۷ – PDF جلسه شصت و هفتم مقدمه واجب- مباحث مقدماتی- واجب مطلق و مشروط- ۱۳۹۵/۱۱/۲۶  خلاصه جلسه گذشته عرض کردیم در موضوع شک در رجوع قید به هیئت یا ماده مرحوم شیخ انصاری قائلند که قید رجوع به ماده می¬کند و همان طور که بیان شد دو دلیل بر مدعای خود اقامه کردند. دلیل اول ایشان مورد بحث و بررسی قرار گرفت و معلوم گردید که ناتمام است. دلیل دوم ایشان نیز عبارت بود از این که، اگر قید رجوع به هیئت کند، موجب رفع ید از اطلاق هیئت و ماده معا است، در صورتی که اگر قید رجوع به ماده کند، فقط موجب رفع ید از اطلاق ماده است و در دوران امر بین رفع ید از

جلسه ۶۶ – PDF جلسه شصت و ششم مقدمه واجب- مباحث مقدماتی- واجب مطلق و مشروط- ۱۳۹۵/۱۱/۲۰ تا کنون دو دلیل از ادله محقق نایینی بر تقدم اطلاق شمولی بر اطلاق بدلی بیان شد و هردو مورد اشکال قرار گرفت. دلیل سوم حجیت اطلاق بدلی نسبت به همه افراد، متوقف بر این است که مانعی در مقابل انطباق مطلق بر بعضی از افراد نباشد. یعنی وقتی می¬گوییم اطلاق بدلی عبارت است از لفظی که دلالت بر مطلق می کند؛ منتهی تنها یک حکم برای یک فرد علی سبیل البدلیه ثابت می¬شود، معنایش این است که قابلیت انطباق این عنوان بر همه افراد هست ولی فقط بر یک فرد ثابت است ولی نباید مانعی در برابر آن باشد لذا اکرم عالما

دانلود-جلسه شصت و پنجم-PDF جلسه شصت و پنجم مقدمه واجب- مباحث مقدماتی- واجب مطلق و مشروط ۱۳۹۵/۱۱/۱۹ خلاصه جلسه گذشته دلیل اول مرحوم شیخ انصاری که به غرض اثبات رجوع قید به ماده در شک رجوع قید به هیئت یا ماده اقامه شده بود، هم صغرویا و هم کبرویا مورد اشکال قرار گرفت. صغرای دلیل ایشان عبارت بود از این که اطلاق هیئت شمولی است و اطلاق ماده بدلی. کبری نیز عبارت بود از این که اطلاق شمولی بر اطلاق بدلی مقدم است، لذا در دوران بین تقیید اطلاق بدلی و تقیید اطلاق شمولی، تقیید اطلاق بدلی را اختیار می کنیم. همانطور که در جلسه قبل بیان شد سه اشکال بر این دلیل هم صغرویا و هم کبرویا وارد شد.