دروس

جلسه ۲۱ – PDF جلسه بیست و یکم تعبدی و توصلی_ اخذ قصد قربت در متعلق امر دیگر (بررسی دلیل محقق خراسانی بر امتناع) ۱۳۹۴/۰۸/۱۹ عمده اشکالاتی که به محقق خراسانی وارد است در جلسات قبل بیان گردید. دو اشکال دیگر باقی مانده که آنها نیز بیان می شود تا بحث از امکان اخذ قصد قربت در متعلق امر دیگر پایان پذیرد. اشکال محقق نایینی به دلیل دوم محقق خراسانی ایشان می فرماید: هرچند عقل لزوم قصد قربت را در مامور به درک می کند ولی باز امر شارع به اخذ قصد قربت لغو نیست. محقق خراسانی فرمودند: چون عقل درک می کند قصد قربت لازم است و از باب اشتغال قصد قربت را در عبادات معتبر می داند، امر

جلسه ۲۰ – PDF جلسه بیست تعبدی و توصلی_ اخذ قصد قربت در متعلق امر دیگر(بررسی دلیل محقق خراسانی بر امتناع) ۱۳۹۴/۰۸/۱۸ خلاصه جلسه گذشته بحث ما پیرامون کلام محقق خراسانی مبنی بر عدم امکان اخذ قصد قربت در متعلق امر دیگر بود. ایشان بر مدعای خود دو دلیل اقامه کردند که دلیل اول مبتلا به دو اشکال بود و ایرادهای آن در جلسات قبل بیان شد. دلیل دوم ایشان که مهم ترین دلیل ایشان نیز می باشد، از سوی شاگردان برجسته ایشان مورد اشکال قرار گرفت. ما نیز اشکالی کلی به اصل ادعای ایشان کردیم که ناظر به دلیل خاصی نبود بلکه یک اشکال کلی به اصل مبنای ایشان وارد کردیم. محقق اصفهانی و محقق عراقی و محقق نایینی

جلسه ۱۹ – PDF جلسه نوزدهم تعبدی و توصلی_ اخذ قصد قربت در متعلق امر دیگر(دلیل محقق خراسانی بر امتناع و بررسی آن) ۱۳۹۴/۰۸/۱۶ خلاصه جلسه گذشته بحث در بررسی مدعای محقق خراسانی مبنی بر امتناع اخذ قصد قربت در متعلق امر دیگر بود. ایشان دو دلیل بر عدم جواز اخذ قصد قربت در متعلق امر دیگر بیان کردند. دلیل اول ایشان بررسی و اشکالات آن بیان شد و بحث پیرامون دلیل دوم ایشان ادامه یافت. خلاصه دلیل دوم محقق خراسانی به این شرح بود که اگر بگوییم شارع با امر دوم قصد قربت را اخذ کرده قهراً امر اول تعبدی است و امر دوم توصلی. سپس محقق خراسانی فرمودند: ما نیازی به امر دوم نداریم، زیرا امر اول یا

جلسه ۱۸ – PDF جلسه هجدهم تعبدی و توصلی_ اخذ قصد قربت در متعلق امر دیگر (دلیل محقق خراسانی بر امتناع و بررسی آن) ۱۳۹۴/۰۸/۱۳ خلاصه جلسه گذشته بحث در این بود که اخذ قصد قربت در متعلق امر دیگر ممکن است یا خیر؟ بیان شد بعضی معتقدند اخذ قصد قربت نه تنها در متعلق خود همان امر محال است بلکه در متعلق امر دیگر هم محال است. محقق خراسانی معتقدند نه تنها  اخذ قصد امر در متعلق خود همان امر ممتنع است بلکه اخذ قصد امر در متعلق امر دیگر نیز محال است و دو دلیل بر عدم اخذ قصد قربت در متعلق امر دیگر اقامه کردند. دلیل اول ایشان این بود که در شریعت برای یک فعل عبادی

جلسه ۱۷ – PDF جلسه هفدهم تعبدی و توصلی_ اخذ قصد قربت در متعلق امر دیگر ( بررسی دلیل امکان) ۱۳۹۴/۰۸/۱۲ بررسی دلیل محقق خویی دلیل محقق خویی بر امکان اخذ قصد امر در متعلق امر بیان شد. ایرادی که به اساس استدلال ایشان می توان وارد کرد مساله عدم پذیرش انحلال امر به مرکب به تعداد اجزاء مامور به است، که نکته ای اساسی در استدلال ایشان است. توضیح ذلک به نظر ایشان امر به یک مامور به مرکب که از جزء خارجی و جزء ذهنی به نام قصد الامر تشکیل شده است منحل به دو امر ضمنی می شود مثل امر به نماز به قصد امر که در واقع امر به یک مرکب دارای دو جزء است. اما

جلسه ۱۶ – PDF جلسه شانزدهم تعبدی و توصلی_ بررسی امکان اخذ قصد قربت در متعلق امر(دلیل بر امکان) ۱۳۹۴/۰۸/۱۱ خلاصه جلسه گذشته محقق خویی بر امکان اخذ قصد قربت در متعلق امر دلیل اقامه نمودند و مدعی شدند که این دلیل تمام ادله ای که بر امتناع اخذ قربت در متعلق امر اقامه شده را رد می کند. به عبارت دیگر هم اقامه دلیل بر امکان نموده اند و هم بیان ایشان پاسخی است به ادله ای که بر امتناع اخذ قصد قربت در متعلق امر اقامه شده است. ایشان چند مطلب را به عنوان مقدمه بیان کرده و نتیجه می گیرند که تمام اشکالات مربوط به اخذ قصد قربت در متعلق امر قابل پاسخ می باشد. مطلب اول

جلسه ۱۵ – PDF جلسه پانزدهم تعبدی و توصلی_ بررسی امکان اخذ قصد قربت در متعلق امر(دلیل بر امکان) ۱۳۹۴/۰۸/۱۰ خلاصه جلسه گذشته دلیل ششم مبنی بر استحاله اخذ قصد قربت در متعلق امر مبتلا به اشکالاتی بود که بعضی از این اشکالات بیان شد. تا اینجا سه اشکال به دلیل ششم وارد شد که یکی مورد قبول واقع نشد. بزرگان اشکالات دیگری نیز به این دلیل وارد کرده اند و این دلیل را مورد خدشه قرار داده اند. لکن به علت ضیق وقت ما از بررسی آن خودداری می کنیم. با توجه به بررسی هایی که تاکنون انجام شد، مقصود ما مبنی بر عدم صلاحیت دلیل ششم بر امتناع ثابت شد و نتیجه بحث این شد که هیچ یک

جلسه ۱۴ – PDF جلسه چهاردهم تعبدی و توصلی_ بررسی امکان اخذ قصد قربت در متعلق امر (دلیل ششم قائلین به امتناع و بررسی آن) ۱۳۹۴/۰۸/۰۹ خلاصه جلسه گذشته با توجه به فاصله زمانی که در خلال بحث بواسطه ایام تبلیغی دهه محرم حادث شد، لازم است خلاصه ای از دلیل ششم را بیان کنیم تا بتوانیم بحث را ادامه دهیم. اصل بحث در مورد امکان، یا عدم امکان اخذ قصد قربت در متعلق امر بود. ابتدا ادله قائلین به امتناع اخذ قصد قربت در متعلق امر بیان شد. دلیل ششم قائلین به امتناع، دلیلی است که مرحوم محقق خراسانی بیان نموده اند و محصل آن این است که اخذ قصد الامر در متعلق امر از دو حال خارج نیست،

جلسه ۱۳ – PDF جلسه سیزدهم تعبدی و توصلی_ بررسی امکان اخذ قصد قربت در متعلق امر (دلیل ششم قائلین به امتناع و بررسی آن) ۱۳۹۴/۰۷/۱۵ خلاصه جلسه گذشته دلیل ششم بر امتناع  اخذ قصد امر در متعلق امر این بود که چناچه قصد امر به نحو شرطیت در متعلق امر اخذ شود چون امر انحلال به دو امر ضمنی پیدا نمی کند و امر به مقید بما هو مقید متعلق شده است، مقدور مکلف نخواهد بود و مکلف قادر به امتثال امر نیست و این با آنچه که مرحوم آخوند در برائت فرموده فرق می کند. و اگر قصد امر به نحو جزئیت اخذ شود، دو اشکال پیش می آید. اشکال اول این بود که قصد الامر به  معنای

جلسه ۱۲ – PDF جلسه دوازدهم تعبدی و توصلی_ بررسی امکان اخذ قصد قربت در متعلق امر (دلیل ششم قائلین به امتناع و بررسی آن) ۱۳۹۴/۰۷/۱۴ خلاصه جلسه گذشته خلاصه دلیل ششم مبنی بر امتناع اخذ قصد قربت در متعلق امر که توسط محقق خراسانی اقامه شده این بود که قصد الامر یا باید به نحو شرطیت در متعلق امر اخذ شود یا به نحو جزئیت اگر به نحو شرطیت اخذ شود امکان اتیان به ماموربه، با این قصد و داعی وجود ندارد و مکلف قادر بر اتیان به مامور به، به داعی امر و به قصد امتثال امر نیست زیرا امر به مقیدِ بما هو مقید متعلق شده و در این فرض ذات عمل به تنهایی امر ندارد تا

جلسه ۱۱ – PDF جلسه یازدهم تعبدی و توصلی_ بررسی امکان اخذ قصد قربت در متعلق امر / دلیل ششم قائلین به امتناع و بررسی آن ۱۳۹۴/۰۹/۱۳ دلیل ششم دلیل ششم بر استحاله اخذ قصد قربت در متعلق امر را مرحوم محقق خراسانی در کفایه بیان نموده اند: ایشان با ذکر این دلیل ثابت می کنند که اخذ قصد امر در متعلق امر مستلزم تکلیف به غیر مقدور است. یعنی اگر این قید در متعلق تکلیف اخذ شود لازمه اش آن است که مکلف قدرت بر امتثال امر نداشته باشد و این محال است. زیرا امر کردن و تکلیف کردن مکلف به چیزی که قدرت امتثال و اتیان آن را نداشته باشد محال است چون قدرت، شرط عقلی تکلیف است.

جلسه ۱۰ – PDF جلسه ده تعبدی و توصلی_ بررسی امکان اخذ قصد قربت در متعلق امر دلیل پنجم قائلین به امتناع و بررسی آن ۱۳۹۴/۰۷/۱۲ محاذیر مطرح شده در دلیل پنجم بحث در دلیل پنجم امتناع اخذ قصد قربت در متعلق امر بود عرض کردیم این دلیل به وجوه و انحاء مختلف قابل تبیین است. یعنی محذور و استحاله را به چند جهت در کلام محقق نائینی می توان بیان کرد. بعضی از این جهات در کلام خود محقق نائینی مورد تصریح قرار گرفته ولی به طور کلی تارتاً محذور و امتناع و استحاله مربوط به مقام جعل وانشاء است، و اخری محذور و استحاله مربوط به مقام فعلیت وثالثة محذور و امتناع مربوط به مقام امتثال است. اگر

جلسه ۹ – PDF جلسه نهم تعبدی و توصلی_ بررسی امکان اخذ قصد قربت در متعلق امر تعبدی و توصلی_ بررسی امکان اخذ قصد قربت در متعلق امر ۱۳۹۴/۰۷/۱۱ خلاصه جلسه گذشته تا اینجا چهار دلیل بر امتناع اخذ قصد قربت در متعلق امر بیان شد و هرچهار مورد اشکال قرار گرفت. تا اینجاامکان اخذ قصد قربت در متعلق امر وجود دارد و امتناعی ندارد که مولی قصد امر را در کنار سایر اجزاء و شرایط قرار دهد و از مکلفین بخواهد ماموربه را با قصد قربت و قصد امتثال امر اتیان کنند. دلیل پنجم دلیل پنجم بر امتناع دلیلی است که محقق نایینی بیان کرده و به نظر مرحوم آقای خویی بهترین دلیل است. البته ظاهر ادله مانند هم

جلسه ۸ – PDF جلسه هشتم تعبدی و توصلی_ بررسی امکان اخذ قصد قربت در متعلق امر(دلیل چهارم بر امتناع و بررسی آن) ۱۳۹۴/۰۷/۰۸ خلاصه جلسه گذشته تا کنون سه دلیل بر امتناع اخذ قصد قربت در متعلق امر بیان شد که مبین استحاله ذاتی اخذ قصد قربت درمتعلق امر بودند.  بعضی از این ادله مربوط به مرحله جعل بود و برخی مربوط به مرتبه امتثال. اما هر سه دلیل از این جهت که دال بر استحاله ذاتی می باشد مشترکند لکن هر سه دلیل مورد اشکال واقع شد  و ما آنها را نپذیرفتیم. البته دلیل دیگری هم این جا می توان ذکر کرد که آن هم لزوم دور در مقام امتثال است ولی تفاوتش با دلیل سوم در این

جلسه ۷ – PDF جلسه هفتم تعبدی و توصلی_ بررسی امکان اخذ قصد قربت در متعلق امر (دلیل سوم بر امتناع و بررسی آن) ۱۳۹۴/۰۷/۰۷ خلاصه جلسه گذشته  ادله متعددی بر امتناع اخذ قصد قربت در متعلق امر اقامه گردیده که دو دلیل خلف و دور نقل و مورد اشکال قرار گرفت. دلیل سوم قائلین به امتناع اخذ قصد قربت در متعلق امر، لزوم دور در مرحله امتثال است بر خلاف دلیل دوم که ناظر به مرحله جعل بود. یعنی در دلیل دوم، دور نسبت به امر آمر تصویر می شود ولی در دلیل سوم دور نسبت به عمل مکلف تصویر می شود. مطابق دلیل سوم  به طور کلی تکلیف و امر متوقف بر قدرت است؛ یعنی تا قدرت نباشد

جلسه ۶ – PDF جلسه ششم دلیل سوم بر امتناع و بررسی آن ۱۳۹۴/۰۷/۰۶ خلاصه جلسه گذشته دو دلیل از دلائل قائلین به امتناع اخذ قصد قربت در متعلق امر ذکر شد. دلیل اول لزوم خلف و دلیل دوم لزوم دور بود که هر دو باطل و محال هستند. در دلیل اول مستدل می گوید: از آنجا که قصد امر متوقف بر ثبوت امر است و تا امر نباشد قصد نسبت به امر معنا ندارد و نیز از آنجا که خود امر نیازمند یک متعلق است تا به آن تعلق گیرد، اگر قصد امر در متعلق امر اخذ شود لازمه اش آن است که خود امر بر قصد امر متوقف شود، در حالیکه فرض ما این است که قصد امر

جلسه ۵ – PDF جلسه پنجم دلیل اول و دوم بر امتناع و بررسی آن ۱۳۹۴/۰۷/۰۵ خلاصه جلسه گذشته بحث در مورد ادله قائلین به امتناع اخذ قصد قربت در متعلق امر بود. دلیل اول ایشان لزوم محذور خلف است. یعنی اگر  قصد قربت یا قصد امر در مامور به یا متعلق امر اخذ شود لازمه اش خلف می باشد که محال و باطل است. در تبیین این دلیل بیان شد که نسبت بین حکم و متعلق حکم مانند نسبت عرض و معروض است و همانطور که سفیدی بر جسم عارض می شود حکم مثل وجوب هم بر متعلق وجوب مثل صلوة عارض می شود و به همین جهت رتبه عرض متاخر از رتبه معروض است و تا معروض نباشد

جلسه ۴ – PDF جلسه چهارم تعبدی و توصلی_ بررسی امکان اخذ قصد قرت در متعلق امر ۱۳۹۴/۰۶/۳۱ خلاصه جلسه گذشته بحث در مورد امکان اخذ قربت در متعلق امر بود و پنج نکته پیرامون این موضوع در جلسه گذشته بیان شد. اول: ثمره عملی این بحث بررسی شد که بحث از اینکه آیا امکان اخذ قصد قربت در مامور به هست یا خیر چه ثمره عملی دارد. دوم: به پیشینه این بحث پرداختیم و اشاره اجمالی به نحوه شکل گیری این بحث در علم اصول داشتیم. سوم: موضوع بحث را تنقیح کردیم و بیان کردیم که مطابق نظر مرحوم شیخ انصاری و محقق خراسانی قصد قربتی که محل نزاع است، قصد قربت به معنای قصد امر و امتثال امر

جلسه ۳ – PDF جلسه سوم تعبدی و توصلی_ بررسی امکان اخذ قصد قربت در متعلق امر ۱۳۹۴/۰۶/۲۹ بررسی امکان اخذ قصد قربت در متعلق امر بحث پیرامون امکان اخذ قصد قربت در متعلق امر بود و اینکه آیا قصد قربت مانند سایر اجزاء و شرایط می تواند در مامور به اخذ شود یا خیر؟ یعنی همانطور که شارع امر می کند صل مع رکوع، صل مع سجود، صل مع الوضوء یا صل مع اباحة المکان امر کند صل مع قصد القربة.آیا می توان قصد امر یا  قصد قربت را در کنار سایر اجزاء و شرایط در متعلق امر اخذ کرد یا خیر؟ قبل از ورود به بحث ذکر چند نکته لازم است. نکته اول: ثمره عملی بحث این بحث

جلسه ۲ – PDF جلسه دوم تعبدی و توصلی_مروری بر بحث های گذشته ۱۳۹۴/۰۶/۲۸ مروری بر مباحث گذشته با توجه به اینکه مطالب در آخرین جلسه سال گذشته در وسط بحث نا تمام ماند مروری اجمالی بر مباحث گذشته خواهیم داشت و بعد از بیان اجمالی مطالب سال قبل انشاء الله وارد بحث جدید خواهیم شد. به طور کلی از ابتدای علم اصول تا کنون درمورد مقدمات سیزده گانه که مرحوم آقای آخوند در کفایه متعرض شدند بحث کردیم و طی چند سال گذشته این مقدمات را در طی اموری متعرض شدیم. بعضی ازاین مقدمات ثمره عملی داشتند مانند بحث صحیح و اعم و بحث مشتق و برخی ثمره عملی نداشتند ولی ناچارا  آنها را مورد بررسی قرار دادیم مانند