دروس

جلسه ۴۱ – PDF جلسه چهل و یکم تعبدی و توصلی_ مقتضای اصل لفظی و عملی در شک در اعتبار مباشرت ۱۳۹۴/۱۰/۱۴ خلاصه جلسه گذشته عرض کردیم مقتضای اصل لفظی در موارد شک در اعتبار مباشرت مکلف، یا عدم اعتبار مباشرت مکلف، انجام تکلیف مباشرتاً است و چنانچه غیر مکلف آن را اتیان کند از عهده مکلف ساقط نمی شود. مقتضای اصل عملی هم طبق نظر بعضی از جمله محقق نایینی اعتبار مباشرت است. یعنی اگر ما شک کنیم تکلیف بالمباشره باید انجام شود یا مباشرت لازم نیست مقتضای اصل عملی اعتبار مباشرت است و اگر تکلیف توسط غیر اتیان شود این مبرء ذمه نیست. بررسی کلام محقق نایینی محقق عراقی سه اشکال به محقق نایینی وارد کرده اند اشکال

جلسه ۴۰ – PDF جلسه چهل تعبدی و توصلی_ مقتضای اصل لفظی بر طبق معانی غیر مشهور ۱۳۹۴/۱۰/۱۲ خلاصه مباحث گذشته بحث در مقتضای اصول لفظیه و اصول عملیه در شک در تعبدیت و توصلیت واجب به پایان رسید. آنچه تا به حال مورد بحث قرار گرفت بر اساس معنای تعبدی و توصلی طبق نظر مشهور بود. هر چه تا کنون مورد بحث قرار گرفت در واقع طبق این معنا بود که تعبدی واجبی است که نیازمند قصد قربت است به معنای قصد امتثال امر و توصلی یعنی واجبی که نیازمند به قصد قربت یا قصد امتثال امر نیست. به تعبیر دیگر تعبدی یعنی آن واجبی که «لا یسقط الامر به الا بالاتیان به بقصد القربه» واجبی که امرش جز

جلسه ۳۹ – PDF جلسه سی و نهم تعبدی و توصلی_ مقتضای اصول عملیه در شک در تعبدیت و توصلیت – اصل شرعی ۱۳۹۴/۱۰/۰۷ خلاصه جلسه گذشته در مورد مقتضای برائت شرعی در موارد شک در تعبدیت و توصلیت نظر محقق خراسانی این شد که چون امکان اخذ قصد قربت در متعلق امر نیست و عقل هم حکم به اشتغال کرده لذا به حدیث رفع برای نفی اعتبار  قید قصد قربت نمی توان تمسک کرد. نظر ایشان در جلسه قبل به تفصیل بیان شد و روشن گردید که ایشان معتقد است همانطور که در ما نحن فیه برائت عقلی جریان پیدا نمی کند، برائت شرعی نیز جریان  ندارد. لذا در موارد شک در تعبدیت و توصلیت به عبارت دیگر شک

جلسه ۳۸ – PDF جلسه سی و هشتم تعبدی و توصلی_ مقتضای اصول عملیه در شک در تعبدیت و توصلیت – اصل شرعی(برائت شرعی) ۱۳۹۴/۱۰/۰۶ مروری بر مباحث گذشته تا کنون درباره مقتضای اصل عملی عقلی(برائت عقلی) و مقتضای اصل عملی شرعی(استصحاب) در موارد شک در تعبدیت و توصلیت بحث گردید و معلوم شد در ما نحن فیه در صورتی که  قائل به جریان برائت عقلی در اقل و اکثر ارتباطی باشیم برائت عقلی جریان دارد ولیکن جریان استصحاب در ما نحن فیه مورد خدشه قرار گرفت. مقتضای اصل شرعی: برائت شرعی از جمله اصول عملی شرعی، برائت شرعی است که باید ببینیم آیا در موارد شک در تعبدیت و توصلیت می توانیم به برائت شرعی تمسک کنیم یا نه؟

جلسه ۳۷ – PDF جلسه سی و هفتم تعبدی و توصلی_ مقتضای اصول عملیه در شک در تعبدیت و توصلیت – اصل شرعی ۱۳۹۴/۱۰/۰۵  مروری بر مباحث گذشته بحث در مقتضای اصول عملیه در موارد شک در تعبدیت و توصلیت بود. مقتضای اصل عملی عقلی یعنی برائت را مورد بررسی قرار دادیم و معلوم شد در ما نحن فیه به اعتبار اینکه از مصادیق اقل و اکثر ارتباطی است، اگر در کبری قائل به برائت عقلی شویم اینجا نیز عقل حکم به برائت می کند و اگر در کبرای مساله عقل حکم به اشتغال کند اینجا نیز حکم به اشتغال می شود. علی ای حال هیچ منعی از برائت عقلی در ما نحن فیه وجود ندارد. لذا آنچه محقق خراسانی

جلسه ۳۶ – PDF جلسه سی و ششم تعبدی و توصلی_ مقتضای اصول عملیه در شک در تعبدیت و توصلیت – اصل عقلی( اشکال به محقق خراسانی) ۱۳۹۴/۱۰/۰۲ خلاصه جلسه گذشته در مورد مقتضای اصل عقلی در موارد شک در تعبدیت و توصلیت عرض کردیم چون این مورد از موارد دوران امر بین اقل و اکثر ارتباطی است تابع مبنایی است که در بحث اقل و اکثر ارتباطی اختیار می شود. اگر کسی در آن بحث قائل به برائت عقلی شد اینجا نیز به عنوان یک مصداق از آن کبری قطعاً ملتزم به برائت عقلی می شود، و اگر در آن بحث قائل به اشتغال شد اینجا نیز قائل به اشتغال می شود. لذا آنچه محقق خراسانی فرموده( که علی

جلسه ۳۵ – PDF جلسه سی و پنجم تعبدی و توصلی_ مقتضای اصول عملیه در شک در تعبدیت و توصلیت – اصل عقلی ۱۳۹۴/۱۰/۰۱  خلاصه جلسه گذشته بیان شد که مقتضای اصل عملی عقلی، در شک در اخذ قصد قربت به عنوان مصداقی از مصادیق اقل و اکثر ارتباطی بواسطه اختلاف نظری که در کبرای مساله وجود دارد، طبق نظر برخی برائت است و طبق نظر برخی دیگر اشتغال، چون به طور کلی در دوران امر بین اقل و اکثر ارتباطی اختلاف است که آیا جای جریان برائت است یا جای جریان اشتغال. ولی محقق خراسانی فرمودند: به طور کلی در خصوص شک در مساله قصد قربت همه باید قائل به اشتغال شوند؛ چه کسانی که در کبرای مساله یعنی

جلسه ۳۴ – PDF جلسه سی و چهارم تعبدی و توصلی_ مقتضای اصول عملیه در شک در تعبدیت و توصلیت ۱۳۹۴/۰۹/۳۰  خلاصه جلسه گذشته در مقام دوم بحث از مقتضای اصل عملی در شک در تعبدیت و توصلیت است. گفته شد با ملاحظه اختلاف مبنا در باب امکان اخذ قصد قربت در متعلق امر و ملاحظه تقسیم اصول عملی به شرعی و عقلی صور مختلفی که در این مقام قابل تصورند را مورد بررسی قرار می دهیم. اگر بخواهیم اقتضای اصل عملی عقلی را بررسی کنیم ابتدا باید معلوم شود مبنای ما در باب دوران امر بین اقل واکثر ارتباطی چیست؟ زیرا شک در اعتبار قصد قربت در واجب، در واقع به دوران امر بین اقل و اکثر ارتباطی بر

جلسه ۳۳ – PDF جلسه سی و سوم تعبدی و توصلی_ مقتضای اصول عملیه در شک در تعبدیت و توصلیت ۱۳۹۴/۰۹/۰۸  مروری بر مباحث گذشته بحث در مقتضای اصل لفظی در موارد شک در تعبدیت و توصلیت به پایان رسید. اصل بحث در مقام اول بدین شرح بود که اگر در تعبدی و توصلی بودن واجبی شک کنیم ( یعنی شک کنیم واجب نیاز به قصد قربت و قصد امر دارد یا ندارد) آیا اطلاق دلیل لفظی می تواند راه گشا باشد یا خیر؟ نتیجه بحث در مقام اول بر خلاف نظر محقق خراسانی و بعضی دیگر که تمسک به اطلاق را در موارد شک در تعبدیت و توصلیت جایز نمی دانند این شد که امکان تمسک به اطلاق دلیل

جلسه ۳۲ – PDF جلسه سی و دوم تعبدی و توصلی_ مقتضای اصول لفظیه در شک در تعبدیت (ادعای محقق خویی و بررسی آن _ نتیجه بحث در مقام اول) ۱۳۹۴/۰۹/۰۴ خلاصه جلسه گذشته بحث پیرامون اشکال محقق خویی به محقق نایینی و محقق خراسانی بود. فرمودند: چون تقابل بین اطلاق و تقیید تقابل عدم و ملکه است لذا در جایی که تقیید محال است اطلاق هم محال است و در نتیجه چون تقیید به قید قصد قربت در متعلق امر محال است نمی توانیم به اطلاق ادله تمسک کنیم و اعتبار قصد قربت را نفی کنیم و توصلیت عبادت را اثبات کنیم محقق خویی دو اشکال مطرح نمودند و فرمودند اولا: تقابل بین اطلاق و تقیید، تقابل عدم و

جلسه ۳۱ – PDF جلسه سی و یکم تعبدی و توصلی_ مقتضای اصول لفظیه در شک در تعبدیت ( اشکال دوم محقق خویی و بررسی آن) ۱۳۹۴/۰۹/۰۳  اشکال دوم محقق خویی به محقق نایینی در مورد این ادعا که استحاله تقیید مستلزم استحاله اطلاق می باشد و ادعای ابتناء آن بر این که تقابل بین اطلاق و تقیید به نحو تقابل عدم و ملکه می باشد، محقق خویی فرمودند: تقابل بین اطلاق و تقیید در مقام ثبوت، به نحو تضاد است. پس استحاله تقیید مسلتزم استحاله اطلاق نیست. این کلام مورد بررسی قرار گرفت و اشکالات آن بیان شد. در مرحله دوم محقق خویی ادعا می کنند حتی اگر بپذیریم تقابل بین اطلاق و تقیید، تقابل عدم و ملکه است

جلسه ۳۰ – PDF جلسه سی تعبدی و توصلی_ مقتضای اصول لفظیه در شک در تعبدیت (ثمره بحث و بررسی اشکال محقق خویی) ۱۳۹۴/۰۹/۰۲ خلاصه جلسه گذشته بحث پیرامون نظر محقق خراسانی و محقق نایینی در مورد تقابل بین اطلاق و تقیید بود. نظر محقق خراسانی مشتمل دو مطلب بود: مطلب اول: به طور کلی تقیید واجب به قصد قربت محال است، یعنی ما نمی توانیم قصد قربت به معنای قصد امر را در متعلق امر اخذ کنیم که در این مورد به تفصیل سخن گفته شد. مطلب دوم: اگر جایی تقیید محال باشد اطلاق هم محال است. پس به طور کلی محقق خراسانی دو ادعا داشتند: یکی عدم امکان تقیید واجب به قصد قربت که به تبع آن نتیجه

جلسه ۲۹ – PDF جلسه بیست و نهم تعبدی و توصلی_ مقتضای اصول لفظیه در شک در تعبدیت (اشکال محقق خویی به محقق نایینی) ۱۳۹۴/۰۹/۰۱ خلاصه جلسه گذشته در مقام اول بحث پیرامون اصول لفظیه و امکان تمسک به آن در موارد شک در تعبدیت و توصلیت بود و کلام محقق خراسانی بیان گردید. ایشان معتقد بودند که امکان اخذ قصد امر در متعلق امر نیست و از طرفی چون تقابل بین اطلاق و تقیید تقابل عدم و ملکه است؛ لذا در جایی که تقیید محال باشد اطلاق هم محال است. محقق نایینی نیزبه تبع محقق خراسانی همان سخن را با بیان دیگری مطرح نمود. حال باید ادعای محقق خراسانی و محقق نایینی. مورد بررسی قرار گیرد. در جلسه قبل

جلسه ۲۸ – PDF جلسه بیست و هشتم تعبدی و توصلی_ مقتضای اصول لفظیه در شک در تعبدیت (ادامه کلام محقق خراسانی) ۱۳۹۴/۰۸/۳۰  خلاصه جلسه گذشته در بحث از تمسک به اطلاق و اصول لفظیه در شک در تعبدیت و توصلیت بیان شد که مرحوم محقق خراسانی بر این عقیده اند که امکان جریان اصول لفظیه در این مقام نیست. یعنی ما نمی توانیم با تمسک به اطلاق، اعتبار قید قصد قربت را نفی کنیم  و در نتیجه بگوییم واجب، واجب توصلی است. محصل بیان محقق خراسانی در جلسه قبل این بود که چون تقابل بین اطلاق و تقیید، تقابل عدم و ملکه است، بواسطه عدم امکان تقیید نتیجه می گیریم اطلاق ممکن نیست و لذا نمی توانیم از عدم

جلسه ۲۷ – PDF جلسه بیست و هفتم تعبدی و توصلی_ مروری بر مباحث گذشته- مقتضای اصول لفظیه در شک در تعبدیت (کلام محقق خراسانی) ۱۳۹۴/۰۸/۲۷ مروری برمباحث گذشته بازگشت به اصل بحث اصل بحث در مساله تعبدی و توصلی این بود که در مواردی که یقین به تعبدی بودن وجوب داریم محتاج به قصد قربت می باشیم و در مواردی هم که یقین به توصلی بودن وجوب داریم محتاج قصد قربت نمی باشیم و تکلیف ما در این فروض معلوم است، در ابتدای بحث از تعبدی و توصلی بعد از آنی که مبانی مختلف در تعریف تعبدی و توصلی بیان شد؛(چه مبنای مشهور وغیر مشهور) به این مطلب رسیدیم که اگر جایی شک کردیم واجب تعبدی است یا توصلی،

جلسه ۲۶ – PDF جلسه بیست و ششم تعبدی و توصلی_ بررسی امکان اخذ قدر جامع بین عناوین قربیه در متعلق امر ۱۳۹۴/۰۸/۲۶ خلاصه جلسه گذشته بحث در این بود که آیا اخذ قدر جامع بین عناوین قربیه در متعلق امر امکان دارد یا خیر؟ یعنی به جای اینکه قصد قربت به معنای قصد امر یا قصد مصلحت یا قصد محبوبیت جداگانه در متعلق امر اخذ شوند، قدر مشترک بین این عناوین در متعلق امر اخذ شود. آیا چنین چیزی امکان دارد یا خیر؟ محقق نایینی می فرمایند: همانطور که اخذ قصد قربت به معنای قصد امر یا به معنای قصد مصلحت یا به معنای قصد محبوبیت در متعلق امر ممکن نیست، قدر مشترک و قدر جامع بین این معانی

جلسه ۲۵ – PDF جلسه بیست و پنجم تعبدی و توصلی_ بررسی امکان اخذ قدر جامع بین عناوین قربیه در متعلق امر ۱۳۹۴/۰۸/۲۷  مروری بر مباحث گذشته نتیجه بحث در جلسات گذشته این شد که: ۱-    اخذ قصد قربت به معنای قصد امر در متعلق همان امر ممکن است. ۲-     اخذ قصد قربت به معنای قصد امر در متعلق امر دیگر هم ممکن است. ۳-    اخذ قصد قربت بر طبق سایر معانی مثل قصد مصحلت و قصد محبوبیت و امثال آن در متعلق امر ممکن است. هر سه مسئله مورد بررسی قرار گرفته  و اقوالی که در این سه مسئله وجود داشت بیان شد و ملاحظه گردید که در مسئله اول کثیری مثل محقق خراسانی قائل به امتناع شدند

جلسه ۲۴ – PDF جلسه بیست و چهارم تعبدی و توصلی_ بررسی امکان اخذ قصد قربت بر طبق سایر معانی آن ۱۳۹۴/۰۸/۲۴ خلاصه جلسه گذشته بحث درباره امکان یا امتناع اخذ قصد قربت، بر طبق سایر معانی قصد قربت(غیر از قصد امر) در متعلق امر بود که آیا قابل اخذ در متعلق امر هست یا خیر؟ محقق خراسانی فرمودند: استحاله ای که در صورت اخذ قصد قربت به معنای قصد امر در متعلق امر پیش می آمد، در صورت اخذ قصد قربت بر طبق سایر معانی هیچ محذوری پیش نخواهد آمد. بعضی از اعاظم و بزرگان از جمله امام(ره) و قبل از ایشان مرحوم آقای بروجردی به محقق خراسانی اشکال نمودند که، همانطور که در اخذ قصد قربت به معنای

جلسه ۲۳ – PDF جلسه بیست و سوم تعبدی و توصلی_ بررسی امکان اخذ قصد قربت بر طبق سایر معانی آن ۱۳۹۴/۰۸/۲۳ خلاصه جلسه گذشته عرض شد که محقق خراسانی اخذ قصد قربت در متعلق امر را در صورتی ممتنع می دانند که ما قصد قربت را به معنای قصد امر بدانیم. اما مطابق سایر معانی قصد قربت، مانند قصد مصلحت، قصد محبوبیت و قصد عمل، استحاله ای در اخذ قصد قربت در متعلق امر نیست و محاذیری که بیان شد، مثل محذور دور، خلف، تقدم الشئ علی نفسه، و داعویة شئ لداعویة نفسه در صورتی پیش می آید که مولی بخواهد قصد قربت به معنای قصد امر را، در متعلق امر خودش اخذ کند و بگوید« صل مع قصد

جلسه ۲۲ – PDF جلسه بیست و دوم تعبدی و توصلی_ بررسی امکان اخذ قصد قربت بر طبق سایر معانی آن ۱۳۹۴/۰۸/۲۰ مبنای حکم عقل در اعتبار قصد قربت نکته پایانی سخنان محقق خراسانی که در این بخش باید بررسی شود بیان کیفیت حکم عقل در ما نحن فیه می باشد. زیرا محقق خراسانی در مقام استدلال بر عدم امکان اخذ قصد قربت در متعلق امر دیگر فرمودند: چون عقل در این مقام حکم به اعتبار قصد قربت دارد، شارع نمی تواند امر مولوی بر اعتبار قصد قربت داشته باشد.پس باید بررسی شود مقصود از حکم عقل چیست؟ آیاعقل، حکم به اعتبار و اتیان قصد قربت از باب احتیاط می کند از باب اطاعت؟ ممکن است حکم عقل، از باب