دروس

جلسه ۳۶ – PDF جلسه سی و ششم  جبران کاهش ارزش پول – ادله لزوم جبران مطلقا – مروری بر مباحث گذشته ۱۴۰۴/۰۱/۱۹   مروری بر مباحث گذشته به واسطه تعطیلی دروس در ماه مبارک رمضان بین آخرین جلسه این بحث و جلسه امروز یک فاصله نسبتاً طولانی ایجاد شد. لذا از باب یادآوری و اینکه ما در چه نقطه‌ای از بحث قرار داریم، مطالبی را عرض می‌کنم. بعد از مقدماتی که در بحث از کاهش ارزش پول مطرح کردیم، گفتیم چند قول در مسئله وجود دارد؛ قول به لزوم جبران مطلقا، قول به عدم لزوم جبران مطلقا و قول به تفصیل. گفتیم چند تفصیل هم در مسئله وجود دارد؛ برخی بین تفاوت فاحش و غیر فاحش، برخی بین غصب

جلسه ۸۹ – PDF جلسه هشتاد و نهم  ۵. حجیت خبر واحد – ادله حجیت خبر واحد – ادامه بررسی دلیل چهارم – اشکال کبروی – پاسخ محقق خراسانی به اشکال کبروی: پاسخ اول – پاسخ دوم – پاسخ سوم ۱۴۰۴/۰۱/۱۹   خلاصه جلسه گذشته بحث در دلیل چهارم یعنی سیره عقلا بود، عرض کردیم این دلیل متشکل از دو مقدمه است؛ مقدمه اول این بود که بنای عملی عقلا بر اخذ به خبر ثقه و ترتیب اثر دادن به آن است. اشکالی نسبت به این مقدمه مطرح شد و مورد بررسی قرار گرفت؛ بعضی از بزرگان نسبت به اینکه عقلا به نحو مطلق به خبر ثقه اخذ کنند اشکال کردند و گفتند اگر عقلا به خبر ثقه عمل و

جلسه ۸۸ – PDF جلسه هشتاد و هشتم  ۵. حجیت خبر واحد – ادله حجیت خبر واحد –دلیل چهارم: سیره عقلاء – بررسی دلیل چهارم – اشکال صغروی – بررسی اشکال صغروی ۱۴۰۴/۰۱/۱۷   دلیل چهارم: سیره عقلاء بحث ما به دلیل چهارم بر حجیت خبر واحد رسید. در گذشته به سه دلیل کتاب و سنت و اجماع رسیدگی کردیم. دلیل چهارم سیره عقلا است. البته همانطوری که قبلا نیز اشاره کردیم محقق خراسانی در کفایه این را به عنوان یک تقریر از اجماع بیان کرده است، لکن این یک دلیل مستقل است و به اجماع هم ارتباطی ندارد. مثل همه مواردی که در آن‌ها سیره عقلا مورد استناد قرار می‌گیرد این دلیل متشکل از یک صغرا و کبری است:

جلسه ۵۳ – PDF جلسه پنجاه و سوم – مسئله ۲ – ۳. بررسی ولایت پدر نسبت به بالغه رشیده باکره – سقوط اعتبار اذن ولی در دو صورت – معنای کفو – ۱. کفو شرعی – احتمالات سه‌گانه – مقتضای تحقیق – ۲. کفو عرفی ۱۴۰۴/۰۱/۱۷   سقوط اعتبار اذن ولی در دو صورت در مسئله دوم بحث درباره ولایت پدر و جد بر بالغه رشیده باکره، بعد از بررسی اقوال پنج‌گانه به این نتیجه منتهی شد که حق همان است که امام(ره) و همچنین مرحوم سید در عروه فرموده‌اند؛ یعنی احتیاط واجب آن است که هم رضایت دختر باشد و هم اذن ولی، یعنی پدر و جد. این مسئله به تفصیل مورد بررسی قرار گرفت؛ ادله اقوال تماماً

جلسه ۱۵ – PDF جلسه پانزدهم چگونگی اثر گذاری زمان و مکان – تأثیر زمان و مکان در فهم خطابات – مقدمه: ۱. قرآن – چند نکته – ۲. روایات – چند نمونه – جمع بندی ۱۴۰۳/۱۲/۲۷ تاثیر زمان و مکان در فهم خطابات بحثی که از مقوله تاثیر زمان و مکان در استنباط و اجتهاد باقی مانده، بحث از تاثیر زمان و مکان در فهم خطابات شرعی است. البته مباحث دیگری هم امکان طرح دارند اما چون فرصت نیست ما ناچاریم از آنها بگذریم، مثلا برخی تطبیقات به صورت گسترده‌تر، شبهات و اشکالاتی که نسبت به لوازم تاثیر زمان و مکان در استنباط و اجتهاد ممکن است به نظر برخی پیش بیاید، اینها بحث‌هایی است که چندان مهم نیست،

جلسه ۱۴ – PDF جلسه چهاردهم  چگونگی اثر گذاری زمان و مکان – ب: تأثیر زمان و مکان در ملاک – قسم دوم: تأثیر زمان و مکان در ملاک احکام ثانویه – قسم سوم: تأثیر زمان و مکان در ملاک احکام حکومتی ۱۴۰۳/۱۲/۲۶   قسم دوم: تاثیر زمان و مکان در ملاک احکام ثانویه بحث در تاثیر زمان و مکان در ملاک احکام شرعیه بود. قسم اول یعنی تاثیر زمان و مکان در ملاک احکام اولیه را دیروز بیان کردیم. قسم دوم تأثیر زمان و مکان در ملاک احکام ثانویه است. حکم ثانوی را تعریف کردیم عرض کردیم. حکم ثانوی حکمی است که با ملاحظه برخی عوارض و طواری بر ذوات و افعال مترتب می‌شود، این عوارض و طواری و

جلسه ۱۳ – PDF جلسه سیزدهم  چگونگی اثر گذاری زمان و مکان – ب. تأثیر زمان و مکان در ملاک – مقدمه قسم اول: تأثیر زمان و مکان در ملاک احکام اولیه – ۱. احکام عبادی، ۲. احکام غیر عبادی -جمع بندی       ۱۴۰۳/۱۲/۲۵ ب. تأثیر زمان و مکان در ملاک تا اینجا عرض کردیم زمان و مکان تارة در موضوع احکام اثر می‌گذارد و این هم به حسب موضوع احکام اولی و هم موضوع احکام ثانوی و هم موضوع احکام حکومتی به گونه‌های مختلف قابل تصویر است. به تفصیل ما در این باره سخن گفتیم. نوع دیگر، تاثیر زمان و مکان در ملاک احکام است. مقدمه از ملاک احکام با تعابیر مختلف یاد می‌شود؛ گاهی تعبیر ملاک به

جلسه ۱۲ – PDF جلسه دوازدهم  چگونگی اثر گذاری زمان و مکان – الف. تأثیر زمان و مکان در موضوع – قسم دوم: تأثیر زمان و مکان در موضوع احکام ثانویه – قسم سوم: تأثیر زمان و مکان در موضوع احکام حکومتی  ۱۴۰۳/۱۲/۲۳   خلاصه جلسه گذشته بحث درباره چگونگی اثرگذاری زمان و مکان در استنباط احکام شرعی بود. عرض کردیم این اثرگذاری تارة به لحاظ موضوع و اخری به لحاظ ملاک حکم و ثالثة به لحاظ خود حکم قابل بررسی است. در ناحیه اول یعنی تغییر در موضوع، انواع و گونه‌هایی قابل ذکر است. در جلسه گذشته ما به نه گونه اشاره کردیم این نه گونه در حقیقت هر یک به تغییر در موضوع مربوط است، چون این گونه‌ها

جلسه ۱۱ – PDF جلسه یازدهم  نقش زمان و مکان در استنباط – جلسه یازدهم – چگونگی اثر گذاری زمان ومکان – الف. تأثیر زمان و مکان در موضوع: قسم اول: تأثیر زمان و مکان در موضوع احکام اولیه – دو نکته : ۱. تغییر در ماهیت موضوع –  ۲. تغییر در برخی از صفات و قیود موضوع- ۳. تغییر در عنوان موضوع – ۴. تغییر در مصداق موضوع – ۵. تغییر در انتساب به موضوع – ۶. تطبیق موضوع – ۷. تغییر به حسب روشن شدن بعضی از ابعاد پنهان موضوع – ۸. تغییر در مناسبات حاکم بر موضوع – ۹. پیدایش موضوعات جدید ۱۴۰۳/۱۲/۲۲ خلاصه جلسه گذشته عرض کردیم تأثیر زمان و مکان در احکام شرعی یا استنباط

جلسه ۱۰ – PDF جلسه دهم نقش زمان و مکان در استنباط – جلسه دهم – پیش فرضها و مبانی تأثیر زمان و مکان در استنباط – سایر موارد و بازگشت همه به دو مورد –سه منظر در بحث از تأثیر گذاری زمان و مکان در استنباط – چگونگی اثر گذاری زمان ومکان – الف. تأثیر زمان و مکان در موضوع: قسم اول: تأثیر زمان و مکان در موضوع احکام اولیه – ۱. تغییر در ماهیت موضوع ۱۴۰۳/۱۲/۲۱ سایر موارد و بازگشت همه به دو مورد ما درباره پیش فرض‎ها و مبانی تأثیر زمان و مکان در استنباط تقریبا به دو پیش فرض مهم و اساسی اشاره کردیم: ۱. ثبات دین که از مؤلفه‎هایی مثل جامعیت، جاودانگی، خاتمیت، کمال و

جلسه ۹ – PDF جلسه نهم  پیش فرضها ومبانی تأثیر زمان و مکان در استنباط –۵. کمال دین، ۶. وجود احکام ثابت و متغیر در دین – سه دیدگاه در تقسیم احکام به ثابت و متغیر – دیدگاه اول – دیدگاه دوم – دیدگاه سوم – نتیجه ۱۴۰۳/۱۲/۲۰   ۵. کمال دین بحث در پیش فرض ها و مبانی تأثیر زمان و مکان در استنباط احکام شرعی بود. جلسه گذشته چهار پیش فرض را اجمالاً ذکر کردیم. کمال دین به این معناست که اسلام به طور کلی تمام آنچه را که برای هدایت انسان لازم است در خود گنجانده است و چیزی در دین فروگذار نشده است. یعنی همه مسائل و نیازهایی که بشر الی یوم القیامه دارد به صورت

جلسه ۸ – PDF جلسه هشتم پیش فرضها ومبانی تأثیر زمان و مکان در استنباط – ۱. جامعیت دین،۲. جهانی بودن دین، ۳. جاودانگی دین، ۴. خاتمیت دین ۱۴۰۳/۱۲/۱۹ پیش فرضها ومبانی تأثیر زمان و مکان در استنباط بحث امروز که احتمالاً به فردا هم کشیده می‎شود درباره پیش فرض‎ها و مبانی تأثیر زمان و مکان در استنباط و اجتهاد است. منظور از پیش فرض‎ها یعنی آن عقاید یا شرایطی که قبل از شروع یک بحث یا تحلیل مورد پذیرش قرار می‎گیرد و در ضمن بحث مورد لحاظ و توجه واقع می‎شود به عبارت دیگر وقتی ما می‎گوییم پیش فرض‎های تأثیر زمان و مکان در استنباط، به این معناست که یک سری قضایا و اصولی که ما مطالب خود را

جلسه ۷ – PDF جلسه هفتم  سه نکته درباره عنوان بحث – نکته اول: تأثیر زمان و مکان در مراحل چهارگانه حکم: مرحله اول: جعل حکم، مرحله دوم: استنباط، مرحله سوم: تطبیق، مرحله چهارم: اجرا – نکته دوم: ترادف استنباط و اجتهاد – نکته سوم: تأثیر زمان و مکان در استنباط، نه حکم ۱۴۰۳/۱۲/۱۸ سه نکته درباره عنوان بحث بعد از بیان برخی از مقدماتی که لازم بود برای ورود به بحث مطرح شود، در این جلسه پیرامون عنوان بحث سه نکته را به عرض می‌رسانیم. عنوان بحث «نقش زمان و مکان در استنباط» یا به تعبیر دیگر «تأثیر زمان و مکان در استنباط» است. نکته اول : تأثیر زمان و مکان در مراحل چهارگانه حکم ما برای حکم چهار

جلسه ۶ – PDF جلسه ششم  نظر علمای اهل سنت در مورد تأثیر زمان ومکان در احکام شرعی – حضور غیرمستقیم در : ۱. مصالح مرسله، ۲. استصلاح، ۳. استحسان، ۴. سد ذرایع و فتح ذرایع، ۵. قیاس، ۶. مقاصد شریعت ۱۴۰۳/۱۲/۱۶ خلاصه جلسه گذشته تا اینجا درباره دیدگاه‌های کلی پیرامون تأثیر زمان و مکان در استنباط و همچنین تفسیرهایی که از تأثیر فی الجمله آن در استنباط به عمل آمده، مطالبی عرض کردیم. همچنین مروری بر سخنان امام (رحمة الله علیه) در این رابطه داشتیم و به حضور غیر مستقیم این دو عنصر در تغییر احکام یا استنباط در لا به لای عبارات فقهی پیشینیان اشاره کردیم؛ مواردی را از کتب فقها درباره عناوین ثانویه، عرف و حکم حاکم

جلسه ۵ – PDF جلسه پنجم مروری بر نظرات فقهای گذشته در سه جهت – جهت دوم: عرف – جهت سوم: حکم حاکم ۱۴۰۳/۱۲/۱۵ خلاصه جلسه گذشته درباره سابقه و پیشینه تأثیر زمان و مکان در اجتهاد و استنباط یا در احکام، (به حسب اختلافی که در تعبیر جدید و تعبیر کتاب‌های فقهی گذشته وجود دارد) گفتیم سه عرصه می‌تواند نمایانگر این تأثیر باشد: ۱. عرصه عناوین ثانویه که به وفور در عبارات فقها قابل ردیابی است. ۲. عرف که در کتاب‌های فقهی و عبارات فقها هم مطرح شده است و یکی از ساحت‎هایی است که مبین تأثیر زمان و مکان است. البته اینطور نیست که هرجا سخن از عرف به میان می‌آید ملازم با مسئله زمان و مکان باشد،

جلسه ۴ – PDF جلسه چهارم  فقها و تأثیر زمان و مکان در احکام – تفاوت بین نظر امام و فقهای گذشته در سه جهت – و عدم انحصار تفاوت در آن – جهت اول: عناوین ثانویه – جهت دوم: عرف ۱۴۰۳/۱۲/۱۴   خلاصه جلسه گذشته تا اینجا درباره تفاسیر ده‎گانه‎ای که از نظریه تأثیر زمان و مکان در استنباط به عمل آمده و نیز مواردی که امام (رحمة الله علیه) به نوعی به این موضوع پرداختند، مطالبی در حد اختصار بیان کردیم. فقها و تأثیر زمان و مکان در احکام سوالی که اکنون مطرح است و انشالله سعی می‌کنیم به آن پاسخ دهیم این است که آیا این نظریه در گذشته و کتاب‌های فقهی و تاریخ فقه و فقها

جلسه ۳ – PDF جلسه سوم  مروری بر سخنان امام خمینی درباره نقش زمان و مکان در استنباط – مورد اول، دوم، سوم، چهارم، پنجم، ششم، هفتم ۱۴۰۳/۱۲/۱۳ خلاصه جلسه گذشته طی دو جلسه گذشته ده تفسیر از نظریه تأثیر زمان و مکان در اجتهاد و استنباط را ذکر کردیم و گفتیم اگر بخواهیم همه اینها را بر یک مدار و ضابطه قرار دهیم و در مقام مقایسه بگوییم اینها از یک منظر به این موضوع پرداخته‌اند، کار دشواری است. چون هر کدام از یک جهت به این موضوع نگریسته و در صدد تبیین این تأثیرگذاری برآمدند. مروری بر سخنان امام خمینی درباره نقش زمان و مکان در استنباط در این مجال لازم است مروری خیلی کوتاه داشته باشیم بر

جلسه ۲ – PDF جلسه دوم  دیدگاه های کلی درباره تأثیر زمان و مکان – دیدگاه سوم: تأثیر فی الجمله – تفسیرهای مختلف در دیدگاه سوم – تفسیر پنجم – ششم – هفتم – هشتم – نهم – دهم – جمع بندی تفاسیر ده گانه ۱۴۰۳/۱۲/۱۲ خلاصه جلسه گذشته در جلسه گذشته عرض کردیم سه دیدگاه کلی درباره تأثیر زمان و مکان در استنباط وجود دارد. یکی دیدگاه تأثیر تام، دیگری عدم تأثیر و سومی تأثیر فی الجمله، لکن در ذیل دیدگاه سوم، تفسیرهای مختلفی قرار می‎گیرد، یعنی کسانی که قائل به تأثیر زمان و مکان در استنباط هستند فی الجمله، خودشان قرائت‌های مختلفی از این تأثیرگذاری دارند. گفتیم یک اشاره اجمالی و فهرست وار به این تفسیرها خواهیم داشت،

جلسه ۱ – PDF جلسه اول فهرست مباحث – دیدگاه های کلی درباره تأثیر زمان و مکان – دیدگاه اول: تأثیر تام – دیدگاه دوم: عدم تأثیر – دیدگاه سوم: تأثیر فی الجمله – تفسیرهای مختلف در دیدگاه سوم – تفسیر اول – دوم – سوم – چهارم ۱۴۰۳/۱۲/۱۱ مقدمه بحث درباره تاثیر و نقش زمان و مکان در استنباط احکام شرعی است. این عنوان از دهه شصت در برخی از نوشته‎ها، نامه‎ها یا پیام‌های امام رحمة الله علیه مطرح شد و در دایره ادبیات علمی حوزه‌های علمیه قرار گرفت. از همان زمان تفسیرهای متفاوتی از این مطلب به عمل آمد و دیدگاه‌های مختلفی نسبت به آن ابراز شد. بحث‌هایی که طی این جلسات انشالله دنبال خواهیم کرد و در