دروس

جلسه ۶۲ – PDF جلسه شصت و دوم مسئله ۳ – مطلب اول: بررسی اشتراط ولایت جد به حیات پدر – ادله عدم اشتراط – دلیل اول: روایات- طایفه دوم – روایت اول، دوم و بررسی آنها ۱۴۰۴/۰۲/۰۸   خلاصه جلسه گذشته بحث در ادله عدم اشتراط ولایت جد به حیات پدر بود؛ دلیل اول، روایات است. عرض کردیم چند طایفه از روایات در این مقام می‌تواند مورد استدلال قرار بگیرد. طایفه اول را در جلسه گذشته نقل کردیم؛ سه روایت از این طایفه نقل شد. تقریب استدلال به این روایات به همراه اشکالاتی که نسبت این سه روایت مطرح شده یا ممکن است مطرح شود، مورد بررسی قرار گرفت. نتیجه این شد که طایفه اول فی‌الجمله بر مدعا دلالت

جلسه ۱۰۳ – PDF جلسه صد و سوم  ۵. حجیت خبر واحد – ادله حجیت خبر واحد – ادامه بررسی دلیل پنجم – تقریر سوم (صاحب وافیه) – اشکال اول شیخ انصاری – پاسخ محقق خراسانی به اشکال اول – بررسی پاسخ محقق خراسانی – اشکال دوم شیخ انصاری – کلام محقق خراسانی در مورد اشکال دوم ۱۴۰۴/۰۲/۰۸   خلاصه جلسه گذشته عرض کردیم دلیل پنجم بر حجیت خبر واحد دلیل عقلی است. این دلیل به چند وجه تقریر شده است. تقریر اول و دوم به تفصیل بیان شد و مورد بررسی قرار گرفت. بخصوص تفاوت‌های بین این دو تقریر، با وجود قرابت‌هایی که بین این دو وجود دارد، مطلب مهمی است که آن هم اجمالاً بیان شد. تا اینجا

جلسه ۳۷ – PDF جلسه سی و هفتم  ادله کرامت ذاتی انسان – دلیل اول: آیات – بررسی تعارض بین آیات – بررسی پاسخ دیگر ۱۴۰۴/۰۲/۰۷ خلاصه جلسه گذشته ما اجمالاً به آیاتی که به حسب ظاهر معارض با آیات دال بر کرامت ذاتی انسان است، اشاره کردیم و گفتیم دو دسته آیات وجود دارد که محصل این دو دسته، این است که انسان بما هو انسان گویا کرامتی ندارد؛ چه آنهایی که در مقام مذمت و نکوهش انسان به صورت کلی هستند و چه آنهایی که به خصوص نسبت به افراد بی‌ایمان و کفار چنین اوصافی را به کار برده‌اند. بررسی تعارض بین آیات این تعارض و تهافت ظاهری باعث شده که جمعی به فکر توجیه و پاسخ باشند؛

جلسه ۶۱ – PDF جلسه شصت و یکم  مسئله ۳ – مطلب اول: بررسی اشتراط ولایت جد به حیات پدر – ادله عدم اشتراط – دلیل اول: روایات- طایفه اول – روایت اول، دوم، سوم و بررسی آنها ۱۴۰۴/۰۲/۰۷ مطلب اول: بررسی اشتراط ولایت جد به حیات پدر ادله عدم اشتراط عرض کردیم قائلین به عدم اشتراط ولایت جد به حیات پدر، به چند دلیل تمسک کرده‌اند؛ صرف نظر از اینکه مشهور به کدام رأی و نظر تمایل دارند (که این را در جلسه گذشته بررسی کردیم)، دلایل قائلین به عدم اشتراط چند دلیل است که در ادامه آنها را بررسی می‌کنیم. دلیل اول: روایات دلیل اول، روایات است؛ چند طایفه از روایات مورد استناد قرار گرفته برای اثبات عدم

جلسه ۱۰۲ – PDF جلسه صد و دوم  ۵. حجیت خبر واحد – ادله حجیت خبر واحد – ادامه بررسی دلیل پنجم – فرق تقریر اول و دوم – فرق دوم – وجه انحلال علم اجمالی کبیر به نظر محقق خراسانی – ارزیابی نظر شیخ انصاری و محقق خراسانی درباره انحلال ۱۴۰۴/۰۲/۰۷ خلاصه جلسه گذشته در تفاوت بین تقریر شیخ انصاری از دلیل عقلی و تقریر محقق خراسانی از این دلیل، عرض کردیم که به نظر شیخ انصاری، ضابطه انحلال در ما نحن فیه وجود ندارد، اما به نظر محقق خراسانی، این ضابطه در ما نحن فیه موجود است. ما هم ضابطه را بیان کردیم و هم وجه عدم تحقق این ضابطه در ما نحن فیه را. اما محقق خراسانی

جلسه ۱۲۷ – PDF جلسه صد و بیست و هفتم  حق نماز – حق اول نماز: شناخت حقیقت نماز ۱۴۰۴/۰۲/۰۳   شرح رساله حقوق امام سجاد (علیه السلام) در رساله حقوق، ابتدا به حق الله پرداختند. سپس به حق النفس، یعنی حق انسان بر خودش، اشاره کردند؛ اولی حق خدا بر انسان و دومی حق انسان برای خودش. پس از آن، شروع کردند به بیان حق بعضی از اعضاء و جوارح انسان و هفت عضو را ذکر کردند، هرچند هر یک از این حقوق مشتمل بر حقوق فرعی و جزئی هم هست؛ بعضی از حقوق ایجابی است و بعضی سلبی. به هر حال از اینجا شروع می‌کنند به بیان حق مهم‌ترین عبادت که نماز باشد. حق اول نماز: شناخت حقیقت

جلسه ۳۶ – PDF جلسه سی و ششم  ادله کرامت ذاتی انسان – دلیل اول: آیات – آیات معارض – دسته اول – دسته دوم – بررسی تعارض ۱۴۰۴/۰۲/۰۶ آیات معارض عرض کردیم آیاتی از قرآن دلالت بر کرامت ذاتی انسان می‌کند؛ به این معنا که انسان به اموری تکریم شده و خداوند او را گرامی داشته و این اختصاص به انسان مسلمان و مؤمن ندارد، بلکه همه انسان‌ها را شامل می‌شود. در مقابل آن آیات، با برخی آیات مواجه می‌شویم که انسان را به شدت مورد نکوهش قرار داده و ملامت کرده است. بعضی از این آیات به مناسبت در بحث از مبانی کرامت ذاتی ذکر شده، اما آنچه که در این جلسه می‌خواهیم به آن بپردازیم، آیاتی است

جلسه ۶۰ – PDF جلسه شصت مسئله ۳ – توضیح اجمالی مسئله – مطالب مسئله ۳ – کلام صاحب عروه – شهرت بین متقدمین و متأخرین ۱۴۰۴/۰۲/۰۶ مسئله ۳ توضیح اجمالی مسئله مسئله ۳: «ولاية الجد ليست منوطة بحياة الأب و لا موته، فعند وجودهما استقل كل منهما بالولاية، و إذا مات أحدهما اختصت بالآخر»؛ ولایت جد منوط به حیات پدر نیست، منوط به موت پدر هم نیست؛ یعنی نه مشروط به زنده بودن پدر است و نه مشروط به موت پدر؛ در مقابلِ قول به اشتراط بحیاء الأب و اشتراط به موت الأب، که در ادامه اشاره خواهیم کرد. یعنی جد در زمان حیات پدر هم ولایت دارد؛ بعد از حیات پدر هم ولایت دارد. اگر هر دو در

جلسه ۱۰۱ – PDF جلسه صد و یکم ۵. حجیت خبر واحد – ادله حجیت خبر واحد – ادامه بررسی دلیل پنجم – فرق تقریر اول و دوم – فرق دوم – مقدمه‎ای پیرامون انحلال علم اجمالی – وجه عدم انحلال علم اجمالی کبیر به نظر شیخ انصاری ۱۴۰۴/۰۲/۰۶   خلاصه جلسه گذشته بحث در تفاوت‌های تقریر اول و دوم از دلیل عقلی بر حجیت خبر واحد بود، عرض کردیم محقق خراسانی برای اینکه دلیل عقلی از بعضی از اشکالاتی که شیخ انصاری نسبت به این دلیل ایراد کرده بودند، خلاص شود آن را به نحو دیگری تقریر کردند. هرچند به نظر خود محقق خراسانی نیز این دلیل مصون از اشکال نیست. ما هر دو تقریر را ذکر کردیم و

جلسه ۴۱ – PDF جلسه چهل و یکم جبران کاهش ارزش پول – ادله لزوم جبران مطلقا – دلیل نهم و بررسی آن – دلیل دهم و بررسی آن – جمع‌بندی انواع سه‌گانه از دسته اول ادله ۱۴۰۴/۰۲/۰۳   دلیل نهم دلیل نهم یا طریق نهم برای اثبات ضمان در صورت کاهش ارزش پول، مربوط به نوع سوم از دسته اول از ادله است؛ این دلیل هم همانند دلیل هشتم با ملاحظه یکی از اوصاف پول (یعنی مثلی یا قیمی بودن پول) درصدد اثبات لزوم جبران کاهش ارزش پول است. البته این صرف نظر از مطلبی است که در جلسه گذشته اشاره شد؛ چون ممکن است کسی مثلی بودن یا قیمی بودن را مربوط به حقیقت و ماهیت پول بداند؛

جلسه ۱۰۰ – PDF جلسه صد  ۵. حجیت خبر واحد – ادله حجیت خبر واحد – ادامه بررسی دلیل پنجم – فرق تقریر اول و دوم – فرق اول – شرح رساله حقوق – حق نماز – حق اول نماز: شناخت حقیقت نماز ۱۴۰۴/۰۲/۰۳   خلاصه جلسه گذشته تقریر اول و دوم از دلیل عقل بر حجیت خبر واحد را بیان کردیم. تقریر اول را شیخ انصاری بیان کردند و سه اشکال به این تقریر وارد کردند. تقریر دوم را محقق خراسانی ذکر کردند، لکن بر این اساس که دو اشکال اول و دوم وارد بر تقریر اول مرتفع شود، اما اشکال سوم البته با یک بیان اضافه‌ای نسبت به این تقریر باقی است. به هر حال، این دو تقریر

جلسه ۴۰ – PDF جلسه چهل جبران کاهش ارزش پول – ادله لزوم جبران مطلقا – دلیل هفتم و بررسی آن – دلیل هشتم و بررسی آن ۱۴۰۴/۰۲/۰۲ خلاصه جلسه گذشته بحث در ادله ضمان در صورت کاهش ارزش پول بود. عرض کردیم برای قول به لزوم جبران کاهش ارزش پول، چندین دلیل اقامه شده که این ادله به چند دسته قابل تقسیم هستند. دسته اول که سه دلیل بود، ناظر به موضوع و آن هم ماهیت پول بود؛ یعنی این دسته از ادله با لحاظ تحلیل ماهیت پول، لزوم جبران کاهش ارزش پول را نتیجه می‌گیرند. دسته دوم از ادله، ناظر به موضوع لکن با عنایت به کارکردهای پول به این نتیجه می‌رسند. تا اینجا شش دلیل گفتیم، که

جلسه ۹۹ – PDF جلسه نود و نهم ۵. حجیت خبر واحد – ادله حجیت خبر واحد – ادامه بررسی دلیل پنجم – اشکال دوم و سوم شیخ انصاری – تقریر دوم (محقق خراسانی) – اشکال محقق خراسانی ۱۴۰۴/۰۲/۰۲ خلاصه جلسه گذشته بحث در دلیل پنجم بر حجیت خبر واحد بود. گفتیم این دلیل به چند وجه تقریر شده است. تقریر اول که از شیخ انصاری نقل کردیم، از ناحیه خود ایشان مورد اشکال قرار گرفت. محصل این تقریر این بود که ما علم اجمالی به صدور کثیری از روایات از معصومین داریم که این روایات متضمن احکام شرعی‌ هستند. مقتضای این علم اجمالی لزوم احتیاط در همه روایات است. لکن این ممکن نیست، بنابراین ناچاریم به اخباری که مظنون

جلسه ۵۹ – PDF جلسه پنجاه و نهم مسئله ۲ – ۳. بررسی ولایت پدر نسبت به بالغه رشیده باکره – چند نکته – نکته اول – نکته دوم – فرع ۱۴۰۴/۰۲/۰۱ چند نکته بحث از مسئله دوم تمام شد؛ فقط چند نکته و فرع در ذیل این مسئله باقی مانده که این را هم بیان کنیم و سپس وارد مسئله سوم شویم. نکته اول نکته اول این است که آیا عضل و منع به مجرد منع از مورد خاصی محقق می‌شود یا منع کلی از نکاح؟ ما قبلاً این را اشاره کردیم که ظاهر این است که عضل به مجرد منع از یک مورد خاص هم تحقق پیدا می‌کند؛ اینطور نیست که منع به صورت کلی باشد و مثلاً

جلسه ۹۸ – PDF جلسه نود و هشتم ۵. حجیت خبر واحد – ادله حجیت خبر واحد – ادامه بررسی دلیل چهارم – ادامه بررسی راههای کشف موافقت شارع با سیره عقلا – بررسی راه چهارم – نتیجه کلی بحث – دلیل پنجم: عقل – تقریر اول (شیخ انصاری) – اشکالات شیخ انصاری – اشکال اول ۱۴۰۴/۰۲/۰۱ خلاصه جلسه گذشته تا اینجا بیان کردیم مبنای اعتبار سیره عقلائی از جهت کبروی، این است که شارع از آن منع و ردع نکرده باشد. همین که ردع نکرده باشد، کاشف از موافقت شارع و امضا و تأیید اوست. ما نیز همین را می‌خواهیم؛ یعنی در پی کشف موافقت شارع هستیم. به دنبال آن کلام برخی از بزرگان را درباره راه‌های کشف موافقت

جلسه ۳۵ – PDF جلسه سی و پنجم ادله کرامت ذاتی انسان – دلیل اول: آیات – آیه بیست‌وچهارم تا آیه سی‌ام ۱۴۰۴/۰۱/۳۱   آیه بیست‌وچهارم «الَّذِينَ يُنْفِقُونَ فِي السَّرَّاءِ وَالضَّرَّاءِ وَالْكَاظِمِينَ الْغَيْظَ وَالْعَافِينَ عَنِ النَّاسِ وَاللَّهُ يُحِبُّ الْمُحْسِنِينَ». در این آیه به مصادیقی از احسان اشاره کرده است؛ انفاق پنهانی و علنی، کظم غیظ، عفو عن الناس؛ اینها همه به عنوان احسان معرفی شده و کسانی که این چنین عمل می‌کنند، محسن محسوب شده‌اند. چون در آخر آیه می‌فرماید: «وَاللَّهُ يُحِبُّ الْمُحْسِنِينَ»، خداوند نیکوکاران را دوست می‌دارد. در این چند وصفی که ذکر شده، انفاق در آشکار و علن، کظم غیظ، عفو عن الناس، ندارد که انفاق به چه کسی، بلکه اصل انفاق یا کظم غیظ یا عفو عن

جلسه ۵۸ – PDF جلسه پنجاه و هشتم  مسئله ۲ – ۳. بررسی ولایت پدر نسبت به بالغه رشیده باکره – ادله عدم اعتبار اذن ولی در صورت عضل – بررسی دلیل ششم – ادامه بررسی اشکال دوم – اشکال سوم و بررسی آن – کلام بعضی از بزرگان و بررسی آن – نتیجه بحث ۱۴۰۴/۰۱/۳۱ خلاصه جلسه گذشته ما عرض کردیم در مورد سقوط ولایت پدر نسبت به باکره رشیده‌ای که می‌خواهد با کفو خودش ازدواج کند اما مورد منع از طرف ولی قرار گرفته، چند دلیل اقامه شده است. آخرین دلیل، دلیل نفی حرج بود؛ عرض کردیم دو اشکال نسبت به این دلیل شده است. اشکال دوم این بود که لاحرج نفی حکم می‌کند، نه اثبات حکم؛ لذا

جلسه ۹۷ – PDF جلسه نود و هفتم ۵. حجیت خبر واحد – ادله حجیت خبر واحد – ادامه بررسی دلیل چهارم – ادامه بررسی راههای کشف موافقت شارع با سیره عقلا – کلام بعضی از بزرگان و بررسی آن ۱۴۰۴/۰۱/۳۱ خلاصه جلسه گذشته بحث در این بود که در مورد حجیت سیره‌های عقلایی، به‌ خصوص سیره‌ عقلایی بر اخذ به خبر واحد، آیا صرف عدم ردع کافی است (یا عدم ثبوت الردع) یا بالاتر از آن ما محتاج کشف امضاء توسط شارع هستیم ؟ این دو دیدگاه کلی در مسئله است. عرض ما این بود که از مجموع مطالبی که تاکنون بیان شد، مشخص گردید که صرف عدم الردع برای کشف موافقت شارع کفایت می‌کند و نیازی به این