دروس

جلسه ۳۱ – PDF جلسه سي و يكم ادله قرینه بودن روایات برای تبیین آیات قرآن ۱۳۹۰/۰۳/۰۸   اهمیت روایات در تفسیر قرآن به مناسبت بحثی که ما در امکان تفسیر قرآن و جواز تفسیر قرآن مطرح کردیم مختصری درباره اهمیت روایات در تفسیر قرآن اشاره می­کنیم؛ یعنی روایات به عنوان قرائن ناپیوسته آیات قرآن در تفسیر بسیار مهم هستند. در تقسیم بندی قرائن تفسیر قرآن، تقسیماتی ذکر کرده­اند که ما فعلاً راجع به آن بحث نمی­کنیم؛ مثلاً در یک تقسیم بندی، قرائن قرآن تقسیم می­شوند به قرائن لفظی و غیرلفظی، در تقسیم دیگری که در عرض این تقسیم قرار دارد می­گویند قرائن آیات قرآنی یا پیوسته است و یا غیر پیوسته و به حسب تداخلی که این تقسیمات پیدا

جلسه ۳۰ – PDF جلسه سي ادله قائلین به عدم جواز تفسیر برای غیر معصومین(ع) ۱۳۹۰/۰۳/۰۱   خلاصه جلسه گذشته بحث ما در مورد جواز تفسیر قرآن برای غیر معصومین(ع) بود، بعد از اینکه امکان تفسیر ثابت شد نوبت رسید به اینکه آیا شرعاً مجاز به تفسیر هستیم یا نه؟ یعنی از شرع دلیل بر این مسئله وجود دارد یا نه؟ در مورد جواز تفسیر عرض کردیم جمعی قائلند به اینکه تفسیر قرآن برای غیر معصومین(ع) جایز نیست، در مقابلِ اکثریت قریب به اتفاق علماء شیعه و سنی، جمع قلیلی از اخباریون شیعه معتقدند به عدم جواز تفسیر قرآن برای غیر معصومین(ع)، ادله­ای را از روایات اقامه کردند برای اینکه تفسیر برای غیر معصومین جایز نیست چند دسته روایات بود

جلسه ۲۹ – PDF جلسه بيست و نهم ادله قائلین به عدم جواز تفسیر برای غیر معصومین(ع) ۱۳۹۰/۰۲/۲۵   خلاصه جلسه گذشته بعد از بحث از امکان تفسیر که گفتیم امکان تفسیر وجود دارد به بحث جواز تفسیر رسیدیم؛ یعنی آیا تبیین معانی آیات و کشف مدالیل و مقاصد آیات فقط مختص به پیامبر(ص) و اهل بیت(ع) است یا اینکه دیگران هم مجاز به تفسیر هستند؟ البته این تفسیری که از جواز آن بحث می­کنیم تفسیر منطبق بر قواعد و اصول و ضوابط معین می­باشد نه تفسیر بی ضابطه، پس موضوع نزاع و بحث این است که آیا ما شرعاً مجاز به تفسیر هستیم یا نه؟ عرض کردیم در این رابطه دو قول وجود دارد: اکثریت قریب به اتفاق علماء

جلسه ۲۸ – PDF جلسه بيست و هشتم بررسی قول به عدم امکان تفسیر معظم آیات قرآن ۱۳۹۰/۰۲/۱۳   خلاصه جلسه گذشته عرض کردیم در رابطه با عدم امکان تفسیر قرآن دو ادعا وجود دارد: ادعای اول این بود که تفسیر آیات قرآن رأساً ممکن نیست و ادعای دوم اینکه تفسیر بخش اعظم آیات قرآن ممکن نیست، ما ادعای اول را در جلسه گذشته مورد بررسی قرار دادیم ادله و اشکالات آن را بیان کردیم. عدم امکان تفسیر معظم آیات قرآن ادعای دوم این است که ما نمی­گوییم همه آیات قرآن امکان تفسیر ندارند بلکه بخش زیادی از آیات قرآن قابل تفسیر نیستند. دلیل دلیل این مدعا وجود آیات متشابه در قرآن است که به اعتقاد این مدعی بیشتر آیات

جلسه ۲۷ – PDF جلسه بيست و هفتم بررسی قول به عدم تفسیر قرآن رأساً ۱۳۹۰/۰۲/۱۱   امکان تفسیر قرآن بحث ما رسید به امکان تفسیر، این بحث مستقلاً مورد بررسی قرار نگرفته و کمتر به آن پرداخته شده، بحث از امکان تفسیر در دو بخش مطرح می­شود: ۱) بحث از امکان تفسیر قرآن رأساً. ۲) بحث از امکان تفسیر در مورد بخشی از آیات قرآن. دلیل قائلین به عدم امکان تفسیر قرآن رأساً دلیلی که بر عدم امکان تفسیر قرآن به نحو کلی ارائه شده این است که معارف قرآن بسیار بلند و رفیع است و به جهت اشتمال بر این معانی بلند که به واسطه شأن بالای پدید آورنده این کتاب است درک آن از عهده عموم مردم

جلسه ۲۶ – PDF جلسه بيست و ششم معنای لغوی و اصطلاحی تأویل ۱۳۹۰/۰۲/۰۶   ما اجمالاً راجع به معنای لغوی و اصطلاحی تفسیر مطالبی را عرض کردیم، اکنون مطالبی را راجع به معنای لغوی و اصطلاحی تأویل و نسبت آن با تفسیر عرض می­کنیم. معنای لغوی تأویل تأویل از ریشه أُول به معنای رجوع اخذ شده،أُول؛ یعنی رجوع لذا تأویل؛ یعنی ارجاع و بازگرداندن، برای تأویل به غیر از این ریشه­ای که از نظر لغت وجود دارد معانی مختلفی در کتاب­های لغوی ذکر شده و این معانی، کثیر و متعدد و متنوع می­باشد و چه بسا که در بعضی از موارد با هم اصلاً همخوانی ندارند، بعضی برای تأویل معنای مصدری آن را ذکر کرده­اند، در بعضی دیگر از

جلسه ۲۵ – PDF جلسه بيست و پنجم معنای لغوی و اصطلاحی تفسیر ۱۳۹۰/۰۲/۰۴   تا اینجا بعضی از موضوعات را که دخالت بیشتری در تفسیر دارند مطرح کردیم، یکی از مباحث مهم دیگر که باید به آن اشاره کنیم شرائط و آداب تفسیر است، در مورد تفسیر بحث­های متعدد و مهمی وجود دارد که هر کدام موضوع یک بحث مستقلی است از جمله مبانی تفسیر، قواعد تفسیر،منابع تفسیر، علوم مورد نیاز در تفسیر، روش شناسی تفسیر و…. که حداقل به نحو اجمال باید یک آشنایی با این مباحث پیدا شود، یکی از مباحث مقدماتی مربوط به تفسیر، موضوع مفهوم شناسی تفسیر و الفاظ و مفاهیم مرتبط و نزدیک به آن است؛ مثلا ًشناختن واژه تفسیر، بطن و تأویل، موضوع

جلسه ۲۴ – PDF جلسه بيست و چهارم موضع علماء امامیه در رابطه با قراءات سبع ۱۳۹۰/۰۱/۲۳   موضع علماء امامیه در رابطه با قراءات سبع بحثی که در رابطه با قراءات سبع باقی مانده این است که ببینیم موضع علماء امامیه در رابطه با قراءات هفت گانه چیست قبل از اینکه به این مطلب بپردازیم مقدمه ­ ای را عرض می ­ کنیم و بر اساس این مقدمه نتیجه گیری می ­ کنیم و ضابطه­ای که مورد پذیرش مشهور علماء امامیه هست را ذکر می­کنیم. مقدمه در یک تقسیم بندی کلی قرائت بر دو قسم است: الف) قرائت صحیح ب) ق رائت شاذ در تعریف قرائت صحیح اختلاف وجود دارد. بعضی گفته ­اند: قرائت صحیح قرائتی است که دارای

جلسه ۲۳ – PDF جلسه بيست و سوم ریشه قراءات سبع ۱۳۹۰/۰۱/۲۱   خلاصه جلسه گذشته نتیجه بحث تا اینجا این شد که قراءات سبع مسلماً متواتر نیستند بلکه همه اسناد این قراءات در زمره اسناد آحاد است حتی بعضی از سندهای قراءات سبع محل شک و تردید است، از طرف علماء اسلامی هم به این قراءات اشکالات متعددی وارد شده که خود این نشان دهنده عدم تواتر این قراءات است اگر این قراءات متواتر بودند و متواتراً از پیامبر نقل شده بودند جایی برای این اشکالات از طرف علماء نبود و معنا نداشت چیزی را که به نحو قطعی به پیامبر منتسب باشد از طرف علماء در معرض اشکال قرار بگیرد، پس تواتر قراءات قطعاً منتفی است دلیل دیگری

جلسه ۲۲ – PDF جلسه بيست و دوم حدیث احرف سبعه ۱۳۸۹/۱۲/۲۲   خلاصه جلسه گذشته بحث در حجیت قراءات سبع بود عرض کردیم برای حجیت قراءات سبع به دو دلیل استناد شده یک دلیل، روایت احرف سبعه است و دلیل دیگر، تواتر روایت احرف سبع است، بحث ما در روایت احرف سبعه بود عرض کردیم این روایت هم از طرق اهل سنت و هم از طرق شیعه نقل شده، از طرق اهل سنت به چند روایت اشاره کردیم و اقوال علماء اهل سنت را هم درباره روایت احرف سبعه ذکر کردیم که به پنج قول اشاره کردیم. قول ششم قول ششم این است که منظور از احرف سبعه بطون و وجوه سبعه است یعنی قرآن دارای هفت بطن است

جلسه ۲۱ – PDF جلسه بيست و يكم حدیث احرف سبعه ۱۳۸۹/۱۲/۱۷   خلاصه جلسه گذشته عرض کردیم برای حجیت قراءات سبع دو وجه ذکر شده: یکی استناد به حدیث اَحرُف سبعه و دیگری مسئله تواتر قراءات است، در مورد حدیث احرف سبعه گفتیم: این حدیث از طرق شیعه و سنی نقل شده که«نزل القرآن علی سبعه احرف»، همچنین عرض کردیم در طرق اهل سنت اشخاص متعددی از جمله: عبدالله بن مسعود، ابی بن کعب، عبد الله بن عباس، زید بن ارقم، ابو جهیم انصاری، ابو هریره و… این حدیث را نقل کرده­اند. در صحیح بخاری نقل شده که عمر می­گوید: در زمان حیات رسول خدا روزی در مسجد بودم دیدم هشام بن حکم سوره فرقان را در حال نماز