دروس

تفسیر – جلسه اول – آیه ۶۱ – توضیح اجمالی آیه – ارتباط آیه با آیات قبل

جلسه ۱ – PDF جلسه اول آیه ۶۱ – توضیح اجمالی آیه – ارتباط آیه با آیات قبل ۱۴۰۴/۰۶/۳۱ آیه ۶۱ «وَإِذْ قُلْتُمْ يَا مُوسَى لَنْ نَصْبِرَ عَلَى طَعَامٍ وَاحِدٍ فَادْعُ لَنَا رَبَّكَ يُخْرِجْ لَنَا مِمَّا تُنْبِتُ الْأَرْضُ مِنْ بَقْلِهَا وَقِثَّائِهَا وَفُومِهَا وَعَدَسِهَا وَبَصَلِهَا قَالَ أَتَسْتَبْدِلُونَ الَّذِي هُوَ أَدْنَى بِالَّذِي هُوَ خَيْرٌ اهْبِطُوا مِصْرًا فَإِنَّ لَكُمْ مَا سَأَلْتُمْ وَضُرِبَتْ عَلَيْهِمُ الذِّلَّةُ وَالْمَسْكَنَةُ وَبَاءُوا بِغَضَبٍ مِنَ اللَّهِ ذَلِكَ بِأَنَّهُمْ كَانُوا يَكْفُرُونَ بِآيَاتِ اللَّهِ وَيَقْتُلُونَ النَّبِيِّينَ بِغَيْرِ الْحَقِّ ذَلِكَ بِمَا عَصَوْا وَكَانُوا يَعْتَدُونَ». ما طی سال‌های گذشته که البته در هر سال تحصیلی شاید حدود پنجاه جلسه برگزار شده، در حد توان و احاطه خودمان شصت آیه از آیات سوره بقره را تفسیر کردیم؛ البته قبل از آن هم سوره حمد تفسیر

خارج اصول – جلسه هفتم – مقدمات – مقدمه ششم: مجاری اصول عملیه – کلام امام خمینی  – تفاوت کلام امام با دیگران

جلسه ۷ – PDF جلسه هفتم  مقدمات – مقدمه ششم: مجاری اصول عملیه – کلام امام خمینی  – تفاوت کلام امام با دیگران ۱۴۰۴/۰۶/۳۱   خلاصه جلسه گذشته در مقدمه ششم، سخن از مجاری اصول عملیه بود. عرض کردیم شیخ انصاری سه بیان در مورد مجاری اصول عملیه ذکر کرده‌اند. این سه بیان مورد اشکال قرار گرفته است. از جمله کسانی که به این بیان‌ها اشکال کرده، محقق خراسانی است. نمی‌خواهیم در این مسئله چندان متوقف بشویم. اما گفتیم مرحوم آقای خویی هم تقریباً یکی از همان مجاری که مرحوم شیخ اشاره کرده است، را ذکر کرده‌اند. طبیعتاً اشکالاتی که متوجه مرحوم شیخ است، به این بیان هم وارد می‌شود. کلام امام خمینی امام (رحمة الله علیه) در این باره

خارج فقه – جلسه پنجم – مسئله ۴ – مقام اول: بررسی اشتراط عدم مفسده – بررسی احتمال عدم صحت نکاح حتی در فرض اجازه – بررسی احتمال عدم صحت – کلام محقق خویی و بررسی آن – نتیجه بحث در مقام اول

جلسه ۵ – PDF جلسه پنجم مسئله ۴ – مقام اول: بررسی اشتراط عدم مفسده – بررسی احتمال عدم صحت نکاح حتی در فرض اجازه – بررسی احتمال عدم صحت – کلام محقق خویی و بررسی آن – نتیجه بحث در مقام اول ۱۴۰۴/۰۶/۳۱ خلاصه جلسه گذشته بحث در اشتراط ولایت پدر و جد به عدم المفسده در نکاح دختر بود. نتیجه این شد که ولایت پدر و جد مشروط به عدم مفسده است و چنانچه عقد آنها مشتمل بر مفسده باشد، نافذ نیست؛ لذا همانند عقد فضولی نیازمند اجازه لاحقه است. لکن مرحوم سید در عروه یک احتمالی را در اینجا مطرح کرده و آن اینکه اگر این عقد مشتمل بر مفسده باشد، حتی با اجازه لاحقه دختر بعد

قواعد فقهیه – جلسه دوم – مقدمات – ۳. مفهوم‌شناسی عدالت – الف. معنای لغوی – ب. معنای اصطلاحی – کلام شهید مطهری – عدالت از نظر فلاسفه – عدالت در نظر متکلمین – عدالت در نظر علمای اخلاق – کلام علامه طباطبایی

جلسه ۲ – PDF جلسه دوم  مقدمات – ۳. مفهوم‌شناسی عدالت – الف. معنای لغوی – ب. معنای اصطلاحی – کلام شهید مطهری – عدالت از نظر فلاسفه – عدالت در نظر متکلمین – عدالت در نظر علمای اخلاق – کلام علامه طباطبایی ۱۴۰۴/۰۶/۳۰ خلاصه جلسه گذشته عرض کردیم ذکر مقدماتی برای بحث از قاعده لازم و ضروری است؛ دو مقدمه را در جلسه گذشته ذکر کردیم. یکی پیرامون اهمیت این قاعده که خیلی مختصر به آن پرداختیم؛ دیگری درباره عنوان قاعده و اینکه عنوان نفی ظلم و عدالت، آیا دو تعبیر از یک حقیقت هستند یا بین آنها تفاوت وجود دارد؟ عرض کردیم این بستگی دارد به اینکه ما بین عدالت و ظلم، حد وسط و حقیقت ثالثه‌ای قائل

خارج فقه – جلسه چهارم – مسئله ۴ – مقام اول: بررسی اشتراط عدم مفسده – ادله اشتراط – دلیل چهارم: لاضرر – بررسی دلیل چهارم – اشکال – پاسخ – مؤید: اصالة الفساد – بررسی احتمال عدم صحت نکاح حتی در فرض اجازه – مبنای احتمال عدم صحت

جلسه ۴ – PDF جلسه چهارم مسئله ۴ – مقام اول: بررسی اشتراط عدم مفسده – ادله اشتراط – دلیل چهارم: لاضرر – بررسی دلیل چهارم – اشکال – پاسخ – مؤید: اصالة الفساد – بررسی احتمال عدم صحت نکاح حتی در فرض اجازه – مبنای احتمال عدم صحت ۱۴۰۴/۰۶/۳۰ دلیل چهارم: لاضرر بحث در ادله اشتراط عدم المفسدة در ثبوت ولایت پدر و جد نسبت به نکاح دختر بود؛ چند دلیل مورد بررسی قرار گرفت. دلیل اول، اجماع و دلیل دوم، روایات و دلیل سوم، انصراف اطلاقات بود که مورد بررسی قرار گرفت. دلیل چهارم، دلیل نفی ضرر است. لاضرر بر طبق مبنای مشهور هرگونه حکم ضرری را در شریعت نفی می‌کند و حاکم بر همه ادله است؛ یعنی

خارج اصول – جلسه ششم – مقدمات – مقدمه ششم: مجاری اصول عملیه – کلام محقق خراسانی – اشکال اول و دوم و سوم و بررسی آنها – کلام محقق خویی

جلسه ۶ – PDF جلسه ششم مقدمات – مقدمه ششم: مجاری اصول عملیه – کلام محقق خراسانی – اشکال اول و دوم و سوم و بررسی آنها – کلام محقق خویی ۱۴۰۴/۰۶/۳۰ خلاصه جلسه گذشته مقدمه ششم درباره مجاری اصول عملیه بود. عرض کردیم اصولیین مجراهای متعددی برای اصول عملیه ذکر کردند. سه بیان از شیخ انصاری در جلسه گذشته نقل شد. اشکالاتی را مرحوم محقق خراسانی نسبت به این بیان‎ها مطرح کرده‌اند که سه اشکال حداقل اینجا قابل ذکر است. اشکال اول این بود که هم بیان اول و هم بیان دوم، منتقض به جایی است که شک بین وجوب یک شیء و حرمت شیء دیگر داشته باشیم. اینجا طبق بیان اول و بیان دوم مرحوم شیخ، مجرای برائت

قواعد فقهیه – جلسه اول – مقدمات – ۱. اهمیت قاعده – ۲. عنوان قاعده

جلسه ۱ – PDF جلسه اول مقدمات – ۱. اهمیت قاعده – ۲. عنوان قاعده ۱۴۰۴/۰۶/۲۹   مقدمات موضوعی که برای این مرحله از بحث قواعد فقهی انتخاب شده و عنوان قاعده‌ای که مدنظر است، قاعده نفی ظلم است. ما در سال‌های ابتدایی که بحث قواعد فقهی را شروع کردیم، به تفاوت‌های قاعده فقهی و قاعده اصولی و به تعبیر دیگر ضابطه قاعده فقهی پرداخته‌ایم، لذا وارد آن بخش نمی‌شویم؛ چون اگر بخواهیم به این مسئله بپردازیم، با توجه به اینکه نسبتاً مبسوط‌تر وارد مباحث می‌شویم، خیلی وقت گرفته می‌شود. بنابراین گمان می‌کنم که این بخش را به خود حضرات واگذار کنیم. حتماً در گذشته اجمالاً این موضوع را یا مطالعه کرده‌اید یا در درس‌ها مطرح شده که ضابطه قاعده

خارج فقه – جلسه سوم – مسئله ۴ – مقام اول: بررسی اشتراط عدم مفسده – ادله اشتراط – دلیل دوم: روایات – بررسی روایت دوم – روایت سوم و بررسی آن – دلیل سوم: انصراف اطلاقات

جلسه ۳ – PDF جلسه سوم  مسئله ۴ – مقام اول: بررسی اشتراط عدم مفسده – ادله اشتراط – دلیل دوم: روایات – بررسی روایت دوم – روایت سوم و بررسی آن – دلیل سوم: انصراف اطلاقات ۱۴۰۴/۰۶/۲۹   خلاصه جلسه گذشته بحث در ادله اشتراط عدم المفسدة در ولایت پدر و جد نسبت به دختر در امر نکاح بود؛ عرض کردیم چند دلیل در این مقام ذکر شده است. دلیل اول، اجماع بود که مورد بررسی قرار گرفت؛ دلیل دوم، روایات است. دو روایت را نقل کردیم؛ روایت اول، روایت ابوحمزه ثمالی بود؛ روایت دوم، روایت فضل بن عبدالمک بود. مضمون این روایت آن است که اگر جد نوه‌اش را در حال حیات پدر به زوجیت کسی دربیاورد و

خارج اصول – جلسه پنجم – مقدمات – مقدمه ششم: مجاری اصول عملیه – کلام شیخ انصاری – بیان اول – بیان دوم – بیان سوم – کلام محقق خراسانی

جلسه ۵ – PDF جلسه پنجم  مقدمات – مقدمه ششم: مجاری اصول عملیه – کلام شیخ انصاری – بیان اول – بیان دوم – بیان سوم – کلام محقق خراسانی ۱۴۰۴/۰۶/۲۹   مقدمه ششم: مجاری اصول عملیه در ابتدای بحث از اصول عملیه، مقدماتی را می‌بایست ذکر می‌کردیم. تا کنون پنج مقدمه ذکر شد. مقدمه ششم درباره مجاری اصول عملیه است و اینکه این اصول در چه مجراهایی جریان پیدا می‌کنند؟ آیا اینها ضابطه‌مند است یا بدون ضابطه و آیا می‌توانیم جاهایی که این اصول عملیه در آن جاری می‌شود را تحت قاعده و ضابطه در بیاوریم؟ در اینباره مرحوم شیخ انصاری سه بیان ذکر کرده است. مرحوم آخوند به ایشان اشکال کرده است. شاگردان مرحوم آقای آخوند و شاگردان

شرح رسالة الحقوق – جلسه صد و سی و دوم – مروری بر مباحث گذشته – مؤلفه های خضوع قلبی

جلسه ۱۳۲ – PDF جلسه صد و سی و دوم  مروری بر مباحث گذشته – مؤلفه های خضوع قلبی ۱۴۰۴/۰۶/۲۵ مروری بر مباحث گذشته بحث ما در مورد حق نماز سال گذشته به پایان نرسید. فرازی از رساله حقوق امام سجاد (علیه السلام) مربوط به نماز بود. اجمالاً عرض کردیم: امام در طلیعه این کلام، دو حق برای نماز ذکر کردند. برای یادآوری، من این را می‌خوانم. ممکن است تکرار باشد، اما برای بازگشت به این بحث پس از فاصله چند ماهه، ناچاریم این را بخوانیم: «و حَقُّ الصَّلاةِ أن تَعلَمَ أنّها وِفادَةٌ إلى اللّه ِ عَزَّ و جلَّ، و أنّكَ فيها قائمٌ بينَ يَدَيِ اللّه». حق نماز دو چیز است: یکی اینکه بدانید نماز در واقع یک مرکب یا