خارج فقه

جلسه ۲۱ – PDF جلسه بیست و یکم مسئله ۱۷- جهت سوم: مراد از محارم- بررسی جواز نظر به محارم بالمصاهرة (سببی) در قسم اول و قسم دوم حکم نظر به دو قسم دیگر ۱۳۹۸/۰۸/۲۱           خلاصه جلسه گذشته معلوم شد حکم نظر به محارم سببی در هر دو قسم، چیست و دلیل بر اینها کدام است. در یک قسم از محارم سببی، یعنی آنها که حرمت نکاح در آنها موقتی و قابل زوال است، لایجوز النظر و دلیل آن هم بیان شد. در قسم دوم، یعنی آنها که حرمت ابدی نکاح در آن ثابت است، عرض کردیم یجوز النظر و دو دلیل هم برایش ذکر شد. اشکال به محقق خویی لکن مرحوم آقای خویی قسم

جلسه ۲۰ – PDf جلسه بیست مسئله ۱۷- جهت سوم: مراد از محارم- جواز نظر به محارم رضاعی- دلیل چهارم و پنجم و بررسی آن جواز نظر به محارم بالمصاهرة (سببی) ۱۳۹۸/۰۸/۲۰           خلاصه جلسه گذشته بحث در ادله جواز نظر به محارم رضاعی بود. تا اینجا سه دلیل ذکر شد؛ هم دلیل اول و هم دلیل دوم و هم دلیل سوم اجمالا قابل استدلال برای جواز نظر به محارم رضاعی هستند. هر چند دلیل دوم به عنوان روایتی که در کتب روایی نقل شده باشد مشاهده نمی‌شود.   دلیل چهارم دلیل چهارم اطلاق عمه یا خاله یا خواهر در برخی روایات به کسانی است که از طریق رضاع این نسبت‌ها را پیدا می‌کنند  و نکاح

جلسه ۱۹ – PDF جلسه نوزدهم مسئله ۱۷- جهت سوم: مراد از محارم- جواز نظر به محارم رضاعی- دلیل سوم و بررسی آن ۱۳۹۸/۰۸/۱۹           خلاصه جلسه گذشته بحث در جهت ثالثه و جواز نظر به محارم رضاعی و محارم سببی بود. عرض کردیم در مورد جواز نظر به بدن محارم رضاعی همانند محارم نسبی به چند دلیل استدلال شده است. دو دلیل را در جلسه قبل ذکر کردیم و نتیجه این شد که این دو دلیل اجمالا بر مدعا دلالت می‌کند؛ دلیل اول اخباری با این مضمون است که «یحرم من الرضاع ما یحرم من النسب»، این دلیل را توضیح دادیم و گفتیم روایات زیادی با این مضمون داریم. دو اشکال به این دلیل ایراد

جلسه ۱۸ – PDF جلسه هیجدهم مسئله ۱۷- جهت سوم: مراد از محارم- بررسی جواز نظر به محارم رضاعی ۱۳۹۸/۰۸/۱۸           خلاصه جلسه گذشته گفته شد در مسأله هفدهم سه جهت مطرح شده؛ تا اینجا درباره دو جهت از این جهات سه‌گانه بحث کردیم. یعنی اولا معلوم شد حکم نظر به بدن محارم چیست؛ عرض کردیم نظر به بدن محرم، چه از ناحیه زن و چه از ناحیه مرد، جایز است و تنها جایی که استثنا شده عورت است. در جهت دوم معلوم شد که منظور از عورت، چه در زن و چه در مرد، خصوص قبل و دبر است؛ لذا قول کسانی که عورت را به «مابین السرة و الرکبة» تفسیر کرده‌اند باطل شد و

جلسه ۱۷ – PDF جلسه هفدهم مسئله ۱۷- جهت ثانیه: مقصود از عورت- دلیل قول اول و بررسی آن- بررسی نظر زن به بدن مرد محرم ۱۳۹۸/۰۸/۱۴         خلاصه جلسه گذشته عرض شد حق در جهت ثانیه این است که نظر مرد به تمام بدن زنی که محرم او محسوب می‌شود، جایز است الا العورة و عورت هم به معنای قبل و دبر است، نه مابین السرة و الرکبة که برخی قائل شده‌اند. دلیل این قول را هم بیان کردیم؛ عمدتاً به دو دلیل استناد شد. یکی آنچه اهل لغت و عرف در مورد عورت بیان کرده‌اند، و دیگری روایاتی که در این مورد وارد شده که هم سنداً و هم دلالتاً روایات خوبی هستند. اشکال تنها

جلسه ۱۶ – PDF جلسه شانزدهم مسئله ۱۷- جهت ثانیه: مقصود از عورت- دلیل قول اول و بررسی آن ۱۳۹۸/۰۸/۱۳               خلاصه جلسه گذشته عرض شد در تفسیر عورت در محل بحث که نظر به بدن محارم است، دو قول وجود دارد. یک قول این بود که مقصود از عورت مابین السرة و الرکبة است؛ این قول به همراه دلیل و مؤیدات آن ذکر شد و اشکالات آن هم بیان شد. نتیجه این شد که این قول تمام نیست. ادله قول اول(قبل و دبر) قول دیگر این است که منظور از عورت خصوص قُبل و دُبر است. برای این قول هم به دو وجه استناد شده؛ دلیل اول وجه اول بیان اهل لغت در این

جلسه ۱۵ – PDF جلسه پانزدهم مسئله ۱۷- جهت ثانیه: مقصود از عورت- دلیل قول دوم و بررسی آن ۱۳۹۸/۰۸/۱۲           خلاصه جلسه گذشته در مورد معنای عورت و آن مقدار از بدن زن محرم که نمی‌توان به آن نگاه کرد، یک قول این بود که عورت عبارت است از مابین السرة و الرکبة، از ناف تا زانو. دلیل این قول که روایتی از حسین بن علوان بود به همراه چند روایت که مؤید این موثقه هستند ذکر شد. عرض کردیم این دلیل به نظر ما تمام نیست؛ اساس استدلال مرحوم آقای خویی این بود که «ال» «العورة»، «ال جنس» است؛ پس وقتی در ذیل موثقه می‌گوید «العورة مابین السرة و الرکبة» در حقیقت تفسیر می‌کند

جلسه ۱۴ – PDF جلسه چهاردهم مسئله ۱۷- جهت ثانیه: مقصود از عورت- دلیل قول دوم و بررسی آن ۱۳۹۸/۰۸/۱۱           خلاصه جلسه گذشته در مسأله هفدهم از کتاب نکاح تحریر گفتیم در سه جهت باید بحث کنیم. موضوع این مسأله بررسی جواز نظر به بدن محارم بود؛ یعنی مرد به بدن زنی که محرم اوست و نیز زن به بدن محرم، آیا می‌تواند نگاه کند یا نه. جهت اول بحث در این مسأله جواز یا عدم جواز نظر است. اقوال مختلف را به همراه ادله این اقوال ذکر کردیم؛ نتیجه این شد که نظر به بدن محارم جایز است الا العورة، تنها جایی که استثنا شده از جواز نظر، عورت بود. جهت دوم مربوط به

جلسه ۱۳ -PDF جلسه سیزدهم مسئله ۱۷- جهت ثانیه: مقصود از عورت ۱۳۹۸/۰۷/۱۷           خلاصه جلسه گذشته در مسأله هفدهم که موضوع آن نظر به بدن محارم است، گفته شد سه جهت باید مورد بررسی قرار گیرد. جهت اول درباره حکم نظر به بدن محارم بود؛ در این باره به تفصیل بحث شد و ادله و مستندات اقوال مختلف را بیان کردیم و حق در مسأله معلوم شد. جهت دوم: مقصود از عورت همانطور که در بحث گذشته، مسأله استثناء عورت مطرح بود، اینجا هم مطرح است و نیز چون در تفسیر عورت اختلاف شده، می‌بایست در این باره بحث کنیم. طبق آنچه گفته شد و مشهور هم به آن ملتزم شده‌اند نظر به همه بدن

جلسه ۱۲ – PDF جلسه دوازدهم مسئله ۱۷- جواز نظر زن و مرد به بدن محارم- بررسی قول دوم و سوم و چهارم ۱۳۹۸/۰۷/۱۶         خلاصه جلسه گذشته در جهت اول بحث از جهات سه‌گانه در مسأله هفدهم عرض شد چهار قول وجود دارد، یعنی در مورد حکم نظر به بدن مرد محرم و زن محرم. یکی قول مشهور بود که قائل به جواز نظر به جمیع البدن شدند؛ ادله شش‌گانه این قول را ذکر کردیم و همه را مورد بررسی قرار دادیم. نتیجه این شد که به جز یک دلیل سایر ادله توانایی اثبات مطلوب را ندارند.   قول دوم: جواز نظر به محاسن قول دوم که صاحب ریاض و مرحوم نراقی آن را در کتب

جلسه ۱۱ -PDF جلسه یازدهم مسئله ۱۷- جواز نظر زن و مرد به بدن محارم- ادله( دلیل پنجم و ششم و بررسی آنها) ۱۳۹۸/۰۷/۱۵           خلاصه جلسه گذشته بحث در ادله قول اول یعنی قول مشهور مبنی بر جواز نظر به بدن محارم الا العورة بود. تا اینجا چهار دلیل ذکر شد؛ دلیل اول ـ یعنی ضرورت ـ و دوم ـ یعنی اجماع ـ و سوم ـ یعنی آیه ـ هیچ کدام وافی به مقصود نبود و نتوانست مدعای مشهور را ثابت کند. اما دلیل چهارم ـ یعنی روایات ـ آن هم تنها روایات دال بر جواز تغسیل محارم با بیانی که عرض کردیم می‌تواند جواز نظر به بدن محارم را اثبات کند. البته یک ملاحظه

جلسه ۱۰ – PDF جلسه ده مسئله ۱۷- جواز نظر زن و مرد به بدن محارم- ادله( جمع بندی دلیل چهارم) ۱۳۹۸/۰۷/۱۳         خلاصه جلسه گذشته بحث در دلیل چهارمی است که بر جواز نظر به بدن یا جسد محارم اقامه شده است. دلیل چهارم روایاتی است که دال بر جواز تغسیل هر یک از محارم است؛ یعنی مرد محرم، زن محرم را غسل دهد و بالعکس. عرض کردیم به این روایات دو اشکال اساسی شده؛ یکی اینکه این روایات فقط جواز تغسیل را در حال اضطرار ثابت می‌کند، چون در کثیری از آنها قید سفر بیان شده است. اشکال این بود که در کثیری از این روایات امر شده به اینکه تغسیل مِن وراء الثیاب باشد.

جلسه ۹ – PDF جلسه نهم مسئله ۱۷- جواز نظر زن و مرد به بدن محارم- ادله(دلیل چهارم و بررسی آن) ۱۳۹۸/۰۷/۱۰         خلاصه جلسه گذشته بحث در دلیل چهارم جواز نظر به جمیع بدن محارم بود. عرض کردیم روایاتی مورد استدلال قرار گرفته است؛ طایفه اول ذکر شد و اشکال استدلال به طایفه اول نیز بیان شد. طایفه دوم روایاتی است که دال بر جواز تغسیل زن و مرد به‌وسیله شوهر یا همسر و یا یکی از محارم است. چند روایت از این طایفه نقل شد. عرض کردیم اگر بخواهیم اشکالاتی که نسبت به این طایفه ایراد شده را بیان کنیم، عمدتاً دو اشکال اصلی به استدلال به این طایفه شده؛ با اینکه مشهور فتوا به

جلسه ۸ – PDF جلسه هشتم مسئله ۱۷- جواز نظر زن و مرد به بدن محارم- ادله(دلیل چهارم و بررسی آن) ۱۳۹۸/۰۷/۰۹           خلاصه جلسه گذشته تا اینجا سه دلیل بر جواز نظر زن و مرد به بدن محارم ذکر شد و بعد از بررسی معلوم شد این سه دلیل هیچ یک دلالت بر جواز نظر به جمیع الجسد را ندارند. دلیل چهارم: روایات روایات بر دو طایفه هستند: طائفه اول طایفه اولی روایاتی است که دلالت بر جواز نظر به بعضی از اعضای زن می‌کند، مثل مو؛ آن وقت این احتیاج به یک ضمیمه دارد و بدون این ضمیمه استدلال تمام نیست. اول روایت را نقل می‌کنیم و بعد هم ضمیمه‌اش را بیان می‌کنیم. روایت

جلسه ۷ -PDF جلسه هفتم مسئله ۱۷- جواز نظر زن و مرد به بدن محارم- ادله(دلیل سوم و بررسی آن) ۱۳۹۸/۰۷/۰۸         ادامه بررسی دلیل سوم بحث در ادله جواز نظر به همه بدن زن محرم بود. دلیل سوم آیه ۳۱ سوره نور است؛ محصّل بحث ما در این قسمت از آیه این شد که آیه دلالت بر جواز نظر به همه بدن زن محرم را ندارد. احتمالاتی که در این آیه وجود دارد و مفسرین به آن اشاره کرده‌اند، احتمالات متعددی است؛ اقوال و آراء اینجا مختلف است. ما به تفصیل درباره این آیه در بحث نظر به اجنبیه و ستر و پوشش و حجاب مرأة، ان شاء الله بحث خواهیم کرد. چون این آیه از

جلسه ۶ – PDF جلسه ششم مسئله ۱۷- جواز نظر زن و مرد به بدن محارم- ادله(دلیل سوم و بررسی آن) ۱۳۹۸/۰۷/۰۷         خلاصه جلسه گذشته در مسأله هفدهم بحث درباره نظر به بدن محارم است؛ عورت که استثنا شده و موضوع هم نظر بدون تلذذ و ریبه است. عرض شد چهار قول در این مسأله وجود دارد؛ قول اول که مشهور است، جواز النظر الی جمیع بدن المحارم است. بر این قول، ادله‌ای اقامه شده است. دلیل اول و دوم را ذکر کردیم و معلوم شد این دو دلیل نمی‌تواند نظر مشهور را ثابت کند. دلیل سوم: کتاب دلیل سوم از کتاب است، یعنی آیه ۳۱ سوره نور: «… وَلَا يُبْدِينَ زِينَتَهُنَّ إِلَّا لِبُعُولَتِهِنَّ أَوْ آبَائِهِنَّ

جلسه ۵ – PDF جلسه پنجم مسئله ۱۶- جواز نظر زن و مرد به بدن مماثل- ادله – مسئله ۱۷- جواز نظر زن و مرد به بدن محارم- ادله(دلیل اول و دوم و بررسی آنها) ۱۳۹۸/۰۷/۰۶         خلاصه جلسه گذشته در مسأله شانزدهم بحث در «جواز نظر کل من الرجل و المرأة الی جسد مماثله ما عدا العورة» بود. عرض کردیم در این جهت فرقی بین شاب و شیخ، و نیز بین حسن الصورة و قبیح الصورة نیست. لکن دو شرط دارد: یکی اینکه با تلذذ و ریبه نباشد و دیگر اینکه نگاه به عورت نباشد؛ یعنی نگاه به غیر تلذذ و ریبة و همچنین به غیر عورت من الجسد، اشکالی ندارد. ادله جواز نظر به بدن

جلسه ۴ – PDF جلسه چهارم مسئله ۱۵- بررسی جواز نظر زوج و زوجه به بدن یکدیگر- توجیه قول به کراهت نظر به عورت زن – مسئله ۱۶- جواز نظر زن و مرد به مماثل ۱۳۹۸/۰۷/۰۲         توجیه قول به کراهت مقدمه آخرین نکته‌ای که از مسأله پانزدهم باقی مانده، این است که موضوع اختلاف و نزاع در نظر به عورت یا به طور خاص نظر مرد به فرج مرأة، آیا ظاهر العورة است یا باطن العورة یا هر دو. همانطور که در توضیح عبارت امام(ره) عرض کردیم، اینجا دو احتمال و بلکه سه احتمال وجود دارد. عبارت امام این بود: «یجوز النظر الی جسد الآخر ظاهره و باطنه حتی العورة»؛ این «حتی العورة»: ۱. یحتمل مصداق

جلسه ۳ – PDF جلسه سوم مسئله ۱۵- بررسی جواز نظر زوج و زوجه به بدن یکدیگر- نظر زوج به عورة زوجة ۱۳۹۸/۰۷/۰۱         خلاصه جلسه گذشته در مورد نظر کل من الزوج و الزوجة الی جسد الآخر عرض شد اجمالاً این حکم مما لا اشکال و لاخلاف فیه است. لکن در مورد نظر به عورت یک بحثی واقع شده؛ یعنی نظر الرجل إلی فرج امراته. پنج قول در این مسأله ذکر شد؛ گفتیم برخی قائل به جواز نظر اند مطلقا، برخی قائل به کراهت نظر اند مطلقا، برخی قائل به کراهت نظر می‎باشد فی حال الجماع، برخی قائل به حرمت نظر فی حال الجماع و برخی حرمت نظر مطلقا هستند. منتهی نکته‌ای که وجود دارد و

جلسه ۲ – PDF جلسه دوم مسئله ۱۵- بررسی جواز نظر زوج و زوجه به بدن یکدیگر- حکم نظر به عورت ۱۳۹۸/۰۶/۳۱           در مسأله پانزدهم عرض شد به غیر از کتاب، با روایات، اجماع و همچنین ضرورت دین می‌توانیم اثبات کنیم جواز نظر کل من الزوج و الزوجة إلی جسد الآخر ظاهره و باطنه حتی العورة. حکم نظر به عورت لکن در مورد عورت بحثی است که آیا این جواز به نحو مطلق ثابت است و شامل عورت هم می‌شود یا نه. ابن حمزه در وسیله قائل به حرمت نظر إلی فرج المرأة فی حال الجماع شده؛ ایشان در کتاب وسیله  فرموده که نظر به فرج مرأة در حال جماع حرام است. شیخ طوسی در