اجتهاد و تقلید

جلسه ۷۱ – PDF جلسه هفتاد و یکم ادله جواز تقلید ۱۳۸۹/۱۲/۰۷   خلاصه جلسه گذشته بحث در ادله­ی جواز تقلید بود و دلیل چهارم یعنی آیات ذکر شد. عرض شد که چند آیه برای اثبات جواز تقلید مورد استناد قرار گرفته که آیه اول آیه نفر می­باشد و تقریب استدلال به آیه نفر بیان شد. ملخص استدلال به آیه نفر خلاصه ­ی استدلال به این آیه این شد که آیه در واقع متشکل از چهار فقره است. فقره اولی «فلولا نفر من کل فرقة طائفة» دلالت بر وجوب نفر می­کند که از لولای تحضیضیه استفاده شده است. در فقره دوم «ولیتفقهوا فی الدین» به عنوان غایت نفر دلالت بر وجوب تفقه می­کند و منظور از تفقه معنای عام آن

جلسه ۷۰ – PDF جلسه هفتادم ادله جواز تقلید ۱۳۸۹/۱۲/۰۴   خلاصه جلسه گذشته دو دلی ل از ادله­ی جواز تقلید ذکر شد. دلیل اول حکم عقل به رجوع جاهل به عالم بود و دلیل دوم سیره عقلائیه مبنی بر رجوع جاهل به عالم. دلیل سوم که بیان خواهیم کرد یک دلیل عقلی است به بیان دیگر که متفاوت از دلیل اول می­باشد . دلیل سوم این دلیل از پنج مقدمه تشکیل شده که اگر این مقدمات به هم ضمیمه بشود نتیجه آن جواز تقلید می­باشد. مقدمه اول  ما علم اجمالی به ثبوت احکام الزامیه در حق مکلفین داریم به این معنی که انسانها درمورد افعال­شان آزاد نیستند که هر کاری را بخواهند، انجام بدهند و هر کاری را که

جلسه ۶۹ – PDF جلسه شصت و نهم ادله جواز تقلید ۱۳۸۹/۱۲/۰۳   بحث سوم: مشروعیت و جواز تقلید بحث سوم از مباحث مربوط به تقلید در مسئله دوم مربوط است به بحث از مشروعیت تقلید و ادله­ی جواز تقلید، اینکه می­گوییم ادله­ی جواز تقلید مراد جواز به معنای مشروعیت است یعنی به چه دلیل تقلید کردن مشروع است چون جواز تقلید هم می­تواند به معنای یکی از احکام خمسه باشد و هم به معنای مشروعیت که معنای اول را در لابلای مباحث مطرح کردیم و بحث الآن بحث از مشروعیت تقلید است. قبل از پرداختن به ادله­ی جواز تقلید مقدمه­ی را ذکر می­کنیم و بعد به بررسی ادله­ی خواهیم پرداخت. مقدمه اصل مشروعیت و جواز تقلید یک مسئله­ی تقلیدی

جلسه ۶۸ – PDF جلسه شصت و هشتم حقيقت تقليد ۱۳۸۹/۱۲/۰۱   تا اینجا دو قول از اقوال اربعه را بررسی کردیم. بررسی قول سوم قول سوم این بود که تقلید عبارت از التزام مع العمل است. اگر ما این تعبیر را اینگونه تفسیر کنیم که حقیقت تقلید به نظر مرحوم خوانساری متشکل از دو جزء می­باشد: یکی التزام و یکی عمل، نه التزام صرف و نه عمل صرف پس التزام مع العمل تقلید است. دلیل خاصی برای این قول که التزام مع العمل مقوم تقلید می­باشد، یافت نمی­شود مگر اینکه بخواهیم به خاطر رهایی از اشکالاتی که در دو قول قبلی وجود داشت (اگر ما تقلید را صرف التزام بدانیم یک محاذیری داشت و اگر تقلید را صرف عمل

جلسه ۶۷ – PDF جلسه شصت و هفتم حقیقت تقلید ۱۳۸۹/۱۱/۳۰   بحث در ادله­ی قول دوم بود. قول دوم این بود که تقلید عبارت است از عمل به قول غیر، سه دلیل از ادله قول دوم ذکر شد. دلیل چهارم: ادله نقلیه دلیل چهارم ادله نقلیه است که بعضی را به عنوان دلیل و بعضی را به عنوان شاهد می­توانیم ذکر بکنیم. آیه نفر «و ما كَانَ الْمُؤْمِنُونَ لِيَنفِرُواْ كَآفَّةً فَلَوْلاَ نَفَرَ مِن كُلِّ فِرْقَةٍ مِّنْهُمْ طَآئِفَةٌ لِّيَتَفَقَّهُواْ فِي الدِّينِ وَلِيُنذِرُواْ قَوْمَهُمْ إِذَا رَجَعُواْ إِلَيْهِمْ لَعَلَّهُمْ يَحْذَرُونَ» [۱] می­گویند طبق بیان آیه، تقلید مشروع و جایز است یعنی این آیه جزء ادله­ی جواز تقلید ذکر شده است. بر اساس این آیه مستدل می­گوید: آیه در مقام این است که

جلسه ۶۶ – PDF جلسه شصت و ششم حقيقت تقليد ۱۳۸۹/۱۱/۲۷   خلاصه جلسه گذشته عرض کردیم در باب معنای اصطلاحی و حقیقت تقلید، چهار قول وجود دارد: قول اول: تقلید عبارت است از التزام قلبی به قول غیر که چند دلیل بر این قول اقامه و همگی مورد اشکال واقع شد. قول دوم: تقلید عبارت است از نفس عمل یعنی اینکه کسی عمل بکند بر طبق نظر مجتهد و مفتی، تقلید به این عمل او صدق می­کند و عزم و قصد و بنا گذاری و التزام به اینکه به رأی دیگری عمل بکند از مقدمات تقلید می­باشد، تقلید از جنس عمل است و به خود عمل می­گویند تقلید. برای این قول چند دلیل اقامه شده که بعضی از این

جلسه ۶۵ – PDF جلسه شصت و پنجم حقيقت تقليد ۱۳۸۹/۱۱/۲۶   از ادله قول اول یعنی قول به اینکه تقلید عبارت از التزام است، دو دلیل اقامه شد و پاسخ آنها هم ذکر گردید. دلیل سوم اما دلیل سوم که در کلام صاحب فصول به آن اشاره شده عبارت است از اینکه اگر ما ملتزم بشویم تقلید عبارت از نفس عمل است، این التزام مستلزم دور می­شود و دور هم باطل است؛ بیان دور از این قرار است که از یک طرف عبادت متوقف بر قصد قربت است و از طرف دیگر قصد قربت هم متوقف بر عبادت است؛ چون قصد قربت متوقف بر علم بر عبادیت است و علم به عبادیت هم طبق تفسیر تقلید به عمل، بر

جلسه ۶۴ – PDF جلسه شصت و چهارم حقيقت تقليد ۱۳۸۹/۱۱/۲۵   خلاصه جلسه گذشته بحث در ادله قول به التزام بود. عرض کردیم قول اول این است که تقلید عبارت از التزام قلبی به قول غیر است و نفس عمل، تقلید محسوب نمی­شود. یک بیانی را مرحوم صاحب فصول داشتند و بیانی هم از مرحوم آقای آخوند بود که علیرغم مشابهت بیان این دو بزرگوار می­توان اینها را به عنوان دو دلیل مستقل به حساب آورد. حالا باید این دو بیان یا به عبارت دیگر این دو دلیل را بررسی کنیم و ببینیم که آیا این دو دلیل قابل قبول است یا نه؟ بررسی دلیل اول: کلام صاحب فصول دلیل اول یا همان کلام صاحب فصول این بود که

جلسه ۶۳ – PDF جلسه شصت و سوم بحث سوم: حقیقت تقلید ۱۳۸۹/۱۱/۲۴   خلاصه جلسه گذشته عرض کردیم در مسئله دوم چند بحث وجود دارد که تا اینجا دو بحث را اشاره کردیم؛ در بحث دوم این را عرض کردیم که مرحوم آقای حکیم فرموده­اند این نزاع یک نزاع لفظی و صرف اختلاف در تعبیر است. ما کلام ایشان را نقل کردیم و اشکالاتی بر کلام ایشان بیان کردیم.و قبل از بحث سوم ذکر تنبیهی در ذیل بحث دوم لازم است چون بحث ما این بود آیا نزاع در اینکه تقلید عبارت از نفس عمل به قول غیر است یا التزام قلبی به قول غیر، یک نزاع لفظی است یا معنوی؟ تنبیه: رد اختصاص نزاع به یک صورت بعضی

جلسه ۶۲ – PDF جلسه شصت و دوم حقیقت تقلید ۱۳۸۹/۱۱/۲۰   مجموع تعابیری که در رابطه با معنای اصطلاحی تقلید در لابلای مطالب بزرگان ذکر شده حدوداً هشت تعبیر است که بعضی از این تعابیر قابل ارجاع به یکدیگر هستند مانند تعبیر متابعت مجتهد در عمل که قابل بازگشت به تعبیر عمل به قول غیر است، یعنی آنهایی که تقلید را عبارت از نفس عمل می­دانند و می­گویند تقلید عمل به قول غیر من غیر حجة معلومة می­باشد، این می­تواند عبارتٌ اخری متابعت مجتهد در عمل باشد. کسانی که تعبیر به بنا گذاری بر عمل به قول غیر کرده­اند آنها هم تعبیرشان می­تواند رجوع به التزام بکند. اما در مورد دو تعبیر باید ببینیم که این دو تعبیر آیا