نکاح

جلسه ۳۹ – PDF جلسه سی و نهم مسئله ۲۱- نظر به عضو جدا شده – ادله عدم جواز – دلیل سوم: استصحاب و بررسی آن ۱۳۹۹/۰۹/۰۵         خلاصه جلسه گذشته بحث در ادله عدم جواز نظر به عضو مبان بود. عرض شد چند دلیل بر حرمت نظر به عضو جدا شده از مرد و زن نامحرم اقامه شده که این ادله تا اینجا مورد قبول واقع نشد. دلیل سوم استصحاب است که در جلسه قبل عرض کردیم مقصود استصحاب حرمت نظر است؛ بدین معنا که قبل از انقطاع نظر به این عضو حرام بود، الان بعد از انقطاع شک می‌کنیم آیا همان حکم هنوز باقی است یا نه؛ استصحاب حرمت نظر به این عضو بعد از

جلسه ۳۸ – PDF جلسه سی و هشتم مسئله ۲۱- نظر به عضو جدا شده – ادله عدم جواز – دلیل دوم: روایات (طایفه پنجم) – اشکال مرحوم حکیم و بررسی آن ۱۳۹۹/۰۹/۰۴         خلاصه جلسه گذشته عرض شد طایفه پنجم از روایات مورد استناد قرار گرفته برای عدم جواز نظر به عضو مبان. در این طایفه روایاتی از وصل موی غیر به موی یک زن دیگر نهی کرده، برخی خواسته‌اند از این روایات استفاده کنند نظر به موی منفصل جایز نیست. گفتیم این استدلال ناتمام است؛ اشکالاتی متوجه استدلال به این طایفه از روایات هست. چند اشکال را عرض کردیم. اشکال چهارم این بود که اساساً روایاتی داریم که دال بر جواز وصل است و این

جلسه ۳۷ – PDF جلسه سی و هفتم مسئله ۲۱- نظر به عضو جدا شده – ادله عدم جواز – دلیل دوم: روایات (بررسی طایفه پنجم) ۱۳۹۹/۰۹/۰۳         خلاصه جلسه گذشته بحث در ادله عدم جواز نظر به عضو جدا شده و منفصل از اجنبی و اجنبیه بود. به چند دلیل استدلال شده است؛ تا اینجا دلیل اول که آیه غض بود را مورد بررسی قرار دادیم. دلیل دوم روایات بود و گفتیم به چند طایفه از روایات استدلال شده است؛ چهار طایفه ذکر شد و معلوم شد که این چهار طایفه دلالت بر عدم جواز نظر به عضو منفصل ندارند. طایفه پنجم روایاتی است که نهی از وصل موی غیر به موی زن می‌کند. براساس این

جلسه ۳۶ – PDF جلسه سی و ششم مسئله ۲۱- نظر به عضو جدا شده – ادله عدم جواز – دلیل دوم: روایات – طایفه سوم – چهارم – پنجم و بررسی آنها ۱۳۹۹/۰۹/۰۲         خلاصه جلسه گذشته بحث در ادله عدم جواز نظر به عضو جدا شده از بدن نامحرم بود. عرض شد به ادله‌ای برای حرمت نظر استناد شده است. دلیل اول آیه غض بود که مشخص شد چنین دلالتی ندارد. دلیل دوم، روایات است؛ گفتیم به طوایفی از روایات به این منظور استدلال و استناد شده است. طایفه اول و طایفه دوم را مورد بررسی قرار دادیم. طایفه اول، اطلاق روایات دال بر حرمت نظر به نامحرم بود. طایفه دوم روایات دال بر حرمت

جلسه ۳۵ – PDF جلسه سی و پنجم مسئله ۲۱- نظر به عضو جدا شده – ادله عدم جواز – دلیل اول: آیه و بررسی آن – دلیل دوم: روایات: طایفه اول و دوم و بررسی آن ۱۳۹۹/۰۹/۰۱         خلاصه جلسه گذشته در مسأله ۲۱ بحث درباره نظر به اعضای جدا شده از بدن مرد و زن نامحرم بود. اقوال بزرگان را نقل کردیم، از معاصرین و از فقهایی که در گذشته در این رابطه اظهار نظر فرموده‌اند. ادله عدم جواز مشهور عدم جواز نظر به عضو مبان من الاجنبی و الاجنبیة است. باید ببینیم دلیل بر این مدعا چیست و آیا می‌توانیم به استناد این ادله حکم به عدم جواز کنیم یا نه. به آیه و

جلسه ۳۴ – PDF جلسه سی و چهارم مسئله ۲۱- نظر به عضو جدا شده – اقوال ۱۳۹۹/۰۸/۲۸         مسأله ۲۱ «لا يجوز النظر إلى العضو المبان من الأجنبي و الأجنبية، و الأحوط ترك النظر إلى الشعر المنفصل، نعم الظاهر أنه لا بأس بالنظر الى السن و الظفر المنفصلين». ایشان در ادامه بحث از نظر می‌فرماید: نظر به عضو جدا شده از مرد و زن نامحرم جایز نیست؛ البته در مورد نظر به موی جدا شده هم می‌فرماید احوط آن است که ترک شود. احتیاط هم در اینجا از نوع وجوبی است. اما در مورد دندان و ناخن می‌فرماید دندان و ناخنی که جدا شده، ظاهر این است که نظر به آن جایز است و اشکالی ندارد.

جلسه ۳۳ – PDF جلسه سی و سوم مسئله ۲۰- بررسی فتوای بعضی از بزرگان مبنی بر جواز مصافحه با زن نامحرم – فرض عروض عنوان ثانوی ۱۳۹۹/۰۸/۲۷         خلاصه جلسه گذشته بحث درباره فتوای بعضی از بزرگان مبنی بر جواز مصافحه با دو گروه از زنان بود؛ یکی زنان غیرمسلمان و دوم زنان مسلمانی که چندان تقیدی به آداب و احکام شرعی ندارند و اهل مصافحه هستند و چه‌بسا ترک مصافحه را نوعی بی‌احترامی به خودشان می‌دانند. درباره این دو موضوع به حسب حکم اولی بحث کردیم و گفتیم مصافحه با هر دو گروه به حسب حکم اولی جایز نیست. ادله‌ای که یمکن ان یستدل بها للجواز، اینها را هم مورد بررسی قرار دادیم و معلوم

جلسه ۳۲ – PDF جلسه سی و دوم مسئله ۲۰- لمس نامحرم – ب) زن مسلمان غیر مقید ۱۳۹۹/۰۸/۲۶         خلاصه جلسه گذشته در مسأله بیستم بحث به اینجا رسید که براساس ادله، لمس و مس و مصافحه با نامحرم جایز نیست، اما برخی از اعاظم فتوا به جواز مصافحه با زن غیرمسلمان و زن مسلمانی که چندان تقیّدی به مراعات حجاب و مسائلی از این دست ندارد، داده‌اند؛ همچنین بر فرض ضرورت این مسأله مطرح شده که ان‌شاءالله این را هم متعرض خواهیم شد. گفتیم در بخش اول دو موضوع وجود دارد؛ یکی جواز مصافحه با زن غیرمسلمان که این را مطرح کردیم و دلیل این فتوا را ذکر کردیم و گفتیم واقع این است که

جلسه ۳۱ – PDF جلسه سی و یکم مسئله ۲۰- لمس نامحرم – بررسی فتوای بعضی از بزرگان مبنی بر جواز مصافحه با زن غیرمسلمان ۱۳۹۹/۰۸/۲۵         بررسی فتوای بعضی از بزرگان عرض شد نتیجه بحث در مورد لمس اجنبیه و نامحرم و همچنین خصوص مصافحه با نامحرم بنا به ادله قابل اعتماد و قابل قبول، عدم جواز است. اما بعضی از بزرگان در پاسخ به استفتائی که از ایشان شده قائل به جواز مصافحه (با زن غیرمسلمان و نیز زن مسلمانی که نسبت به امر حجاب و حکم شرعی چندان مبالاتی ندارد؛ همچنین در صورت ضرورت و جایی که دست ندادن موجب وهن باشد) شده‌اند. البته عنایت داشته باشید که اساساً فرض سؤال آنجایی است که

جلسه ۳۰ – PDF جلسه سی  مسئله ۲۰- لمس نامحرم – ادله عدم جواز – دلیل پنجم، ششم، هفتم و هشتم و بررسی آنها – بررسی دو شرط ۱۳۹۹/۰۸/۲۴         خلاصه جلسه گذشته بحث در ادله عدم جواز لمس نامحرم بود. تا اینجا چهار دلیل را مورد بررسی قرار دادیم. از بین این چهار دلیل، برخی ادله را پذیرفتیم و در دلالت برخی ادله بر عدم جواز لمس نامحرم اشکال کردیم. چند دلیل دیگر باقی مانده که این ادله را ذکر می‌کنیم و در پایان یک تتمه‌ای دارد که مسأله شروط است، یا به تعبیر شرایط استثنا و جواز است، آن را هم عرض می‌کنیم. دلیل پنجم: روایت علل این روایت در علل الشرایع و نیز عیون

جلسه ۲۹ – PDF جلسه بیست و نهم مسئله ۲۰- لمس نامحرم – ادله عدم جواز – ادامه بررسی دلیل سوم – دلیل چهارم: روایات دال بر کیفیت بیعت نساء با پیامبر(ص) و بررسی آن ۱۳۹۹/۰۸/۲۱         خلاصه جلسه گذشت بحث در ادله عدم جواز لمس و مس نامحرم بود. عرض شد که چند دلیل بر این مدعا اقامه شده است؛ دلیل سوم که در جلسه قبل ذکر شد، روایات دال بر حرمت مصافحه با اجنبیه بود. تنها نکته‌ای که از استدلال به این روایات باقی ماند، این بود که آیا این روایات خصوص مصافحه با اجنبیه توسط مرد را حرام می‌کند یا می‌توان از این روایات حرمت مصافحه زن با مرد را هم استفاده کرد. این

جلسه ۲۸ – PDF       جلسه بیست و هشتم مسئله ۲۰- لمس نامحرم – دلیل سوم: روایات دال بر حرمت مصافحه – بررسی دلیل سوم ۱۳۹۹/۰۸/۲۰                  خلاصه جلسه گذشته بحث در ادله عدم جواز لمس و نظر نامحرم بود. تا اینجا دو دلیل را ذکر کردیم و مورد بررسی قرار دادیم. دلیل اول ملازمه بین حرمت نظر و حرمت مس و لمس بود، یا به تعبیر دیگر روایاتی که دلالت بر این ملازمه می‌کنند. دلیل دوم، روایات دال بر حرمت مس میت غیرمماثل بود که عرض شد این روایات بالاولویة القطعیة حرمت لمس را ثابت می‌کند؛ به این بیان که وقتی مس میت غیرمماثل جایز نباشد، مس حیّ به طریق اولی و بالاولویة القطعیة جایز نیست. دلیل

جلسه ۲۷ – PDF جلسه بیست و هفتم مسئله ۲۰- لمس نامحرم – دلیل اول: ملازمه بین حرمت نظر و حرمت مس – بررسی روایات ابوسعید و دو مؤید آن – دلیل دوم: روایات دال بر حرمت مس میت ۱۳۹۹/۰۸/۱۹         خلاصه جلسه گذشته بحث در ادله عدم جواز لمس نامحرم بود. گفتیم به چند دلیل برای این حکم استناد شده است. دلیل اول، ملازمه بین حرمت نظر و حرمت لمس و مس است. البته عرض کردیم که این ملازمه باید مبتنی بر یک اساس و پایه‌ای باشد، اساس و پایه این ملازمه هم روایت ابوسعید است. ممکن است کسی بگوید اساساً این استدلال به روایت است و نه به ملازمه؛ بر این مطلب خیلی اصرار نداریم،

جلسه ۲۶ – PDF جلسه بیست و ششم مسئله ۲۰ – لمس نامحرم – دلیل اول: ملازمه بین حرمت نظر و حرمت مس – بررسی روایت ابوسعید و دو مؤید آن ۱۳۹۹/۰۸/۱۸         خلاصه جلسه گذشته عرض شد اولین دلیل بر حرمت لمس و مس نامحرم، ملازمه‌ای است که بین حرمت نظر و حرمت مس وجود دارد. این دلیل را مرحوم نراقی در مستند متعرض شده است. مبنای این ملازمه هم در واقع روایتی از ابوسعید است که در جلسه قبل خوانده شد و کیفیت استفاده ملازمه از این روایت بیان شد. ایشان دو روایت را به عنوان مؤید ذکر کرده است؛ مؤید اول را در جلسه قبل خواندیم. روایت دوم مؤید دوم روایت مفضل است که

جلسه ۲۵ – PDF جلسه بیست و پنجم مسئله ۲۰- لمس نامحرم – دلیل اول: ملازمه بین حرمت نظر و حرمت مس ۱۳۹۹/۰۸/۱۷         لمس نامحرم مسأله ۲۰: «كل من يحرم النظر اليه يحرم مسّه، فلا يجوز مس الأجنبي الأجنبية و بالعكس، بل لو قلنا بجواز النظر إلى الوجه و الكفين من الأجنبية لم نقل بجواز مسهما منها، فلا يجوز للرجل مصافحتها، نعم لا بأس بها من وراء الثوب لكن لا يغمز كفها احتياطا». کلام امام(ره) امام(ره) در مسأله بیستم می‌فرماید هرکسی که نظر به او حرام باشد، مس و لمس او نیز حرام است؛ لذا نه مرد می‌تواند زن را لمس و مس کند و نه زن می‌تواند مرد را لمس و مس کند. چون نظر

جلسه ۲۴ – PDF جلسه بیست و چهارم حکم نظر زن به مرد – جمع‌بندی بحث – نظر به تصویر مرد – نظر به مرد در مسابقات ورزشی ۱۳۹۹/۰۸/۱۲         جمع‌بندی بحث بعد از ذکر ادله و مستندات قائلین به عدم جواز نظر زن به مرد و قائلین به جواز نظر حداقل نسبت به بعضی از مواضع، و نیز اقوالی که در رابطه با مستثنیات از حرمت نظر وجود دارد، نتیجه و جمع‌بندی بحث این است که ادله‌ای که برای حرمت نظر زن به مرد مورد استناد قرار گرفته، هیچ‌یک نمی‌تواند این مطلب را اثبات کند. البته بد نیست همین‌جا اشاره‌ای کنیم به آیه غض و برداشتی که از این آیه داشتیم. اگر به خاطر داشته باشید

جلسه ۲۳ – PDF جلسه بیست و سوم مسئله ۱۹- حکم نظر زن به مرد- مستثنیات عدم جواز نظر ـ اقوال ۱۳۹۹/۰۸/۱۱         خلاصه جلسه گذشته در مسأله نوزدهم که موضوع آن نظر زن به مرد است، عرض شد مثل مسأله هجدهم در دو مقام باید بحث کنیم. یکی در اصل مسأله نظر و دوم اینکه اگر قائل به عدم جواز شدیم، مستثنیات آن کدام است. لذا ملاحظه فرمودید در مسأله هجدهم مقام اول این بود که آیا نظر مرد به زن به‌طور کلی جایز است یا نه؛ مقام دوم درباره استثنا وجه و کفین بود. مقام سوم که در مسأله نوزدهم متعرض آن شده‌اند، مربوط به نظر زن به مرد است. بحث در مقام سوم به

جلسه ۲۲ – PDF جلسه بیست و دوم مسئله ۱۹- حکم نظر زن به مرد- ادله جواز: دلیل اول (روایات) و بررسی آن ـ دلیل دوم (سیره) و دلیل سوم (بیان محقق خویی) ۱۳۹۹/۰۸/۱۰         خلاصه جلسه گذشته بحث در این بود که آیا نظر زن به مرد البته با آن قیودی که اشاره شد، یعنی مِن دون تلذذ و ریبة و من دون شهوة، جایز است یا نه. ادله عدم جواز را ذکر کردیم و همه را مورد بررسی قرار دادیم و مشخص شد که هیچ یک از این ادله نمی‌تواند اثبات کند عدم جواز نظر به مرد را فی‌الجمله؛ چون در محدوده جواز و عدم جواز اختلاف است. قول دوم قول به جواز بود؛ عرض

جلسه ۲۱ – PDF جلسه بیست و یکم مسئله ۱۹ – حکم نظر زن به مرد – ادله جواز: دلیل اول (روایات) و بررسی آن ۱۳۹۹/۰۸/۰۷         ادله عدم جواز نظر زن به مرد نامحرم و بیگانه ذکر شد. معلوم شد هیچ یک از این سه دلیل نمی‌تواند عدم جواز را اثبات کند. ادله جواز مقدمه در مقابل، ادله و شواهدی بر جواز وجود دارد که باید اینها را بررسی کنیم. قبل از آن‌که این ادله را ذکر کنیم، تذکر این نکته را لازم می‌دانم که وقتی سخن از جواز به میان می‌آوریم، این یک دامنه وسیع‌تری نسبت به فرض قبلی دارد. مدعا در عدم جواز نظر به مرد این بود که مطلقا زن نمی‌تواند به مرد

جلسه ۲۰ – PDF جلسه بیست مسئله ۱۹ – حکم نظر زن به مرد – ادله عدم جواز: دلیل سوم (اجماع) و بررسی آن ۱۳۹۹/۰۸/۰۶         خلاصه جلسه گذشته کلام در ادله عدم جواز نظر زن به مرد بیگانه و نامحرم بود. تا اینجا به آیاتی از قرآن و نیز روایاتی استناد شد و این دو دسته از ادله را مورد ارزیابی قرار دادیم و معلوم شد که دلالت بر حرمت نظر زن به مرد ندارد. دلیل سوم: اجماع ادعای اجماع شده بر عدم جواز نظر به مرد نامحرم. این اجماع البته در برخی از کلمات آمده و به‌واسطه آن خواسته‌اند بگویند که زن نمی‌تواند به مرد نامحرم نگاه کند؛ منتهی این اجماع هم توسط کسانی که