خارج اصول

جلسه ۶۵ – PDF جلسه شصت و پنجم بررسی ملازمه بین وجوب شرعی ذی المقدمه و وجوب شرعی مقدمه – دلیل سوم و بررسی آن – دلیل چهارم ۱۳۹۶/۱۱/۱۷ خلاصه جلسه گذشته بحث در ادله قول به ملازمه بین وجوب مقدمه و وجوب ذی المقدمه بود. تا کنون دو دلیل بیان شد که مورد اشکال قرار گرفتند. دلیل سوم این دلیل نیز به عنوان موید در کلام محقق خراسانی بیان شده است لکن بعضی از بزرگان آن را به عنوان دلیل مستقل بیان کردند و آن این است که: در بسیاری از شرعیات که مورد امر واقع شده اند و مقدماتی دارند، مقدمات آن ها نیز متعلق امر واقع شده است. مثلا امر به نماز به عنوان یک تکلیف شرعی

جلسه ۶۴ – PDF جلسه شصت و چهارم بررسی ملازمه بین وجوب شرعی ذی المقدمه و وجوب شرعی مقدمه – مقام دوم: مقتضای ادله – بررسی دلیل ۱۳۹۶/۱۱/۱۶   خلاصه جلسه گذشته عرض کردیم ادله ای بر ملازمه بین وجوب شرعی مقدمه و وجوب شرعی ذی المقدمه اقامه شده است. دلیل اول را دیروز بیان کردیم. دلیلی که محقق خراسانی و شیخ انصاری به آن اتکاء و استناد کردند وجدان است. تقریر دلیل این بود که کسی که به دیگری دستور و امری صادر می کند و می داند که این مطلوب مقدماتی دارد، وجدان حکم می کند که توجه به مقدمه نیز داشته باشد و آن را هم مورد طلب و دستور و خواسته قرار دهد. چیزی هم که

جلسه ۶۳ – PDF جلسه شصت و سوم بررسی ملازمه بین وجوب شرعی ذی المقدمه و وجوب شرعی مقدمه – مقام اول: مقتضای اصل عملی ۱۳۹۶/۱۱/۱۵   خلاصه جلسه گذشته در باره جریان اصل استصحاب در مورد ملازمه بین وجوب شرعی مقدمه و وجوب شرعی ذی المقدمه، به لحاظ خود مسئله فقهی (نه ملازمه که یک امر عقلی است) عرض کردیم اشکالاتی مطرح شده. اکثر این اشکالات پاسخ داده شد. تنها در مورد اشکال چهارم محقق خراسانی اشکال را بنابر یک فرض قبول کردند و بنابر تقدیر و فرض دیگر نپذیرفتند. امام خمینی به محقق خراسانی اشکال کردند و در مقابل محقق بروجردی بیانی دارند که می تواند به عنوان توجیه در کلام محقق خراسانی پذیرفته شود و مآلا پاسخی

جلسه ۶۲ – PDF جلسه شصت و دوم بررسی ملازمه بین وجوب شرعی ذی المقدمه و وجوب شرعی مقدمه – مقام اول: مقتضای اصل عملی ۱۳۹۶/۱۱/۱۴   خلاصه جلسه گذشته در مورد جریان اصل عملی در موارد شک در وجوب مقدمه به عنوان یک مسئله فقهی، اشکالاتی مطرح شده است. چهار اشکال نسبت به جریان استصحاب مطرح شد و پاسخ هایی از این اشکالات داده شد. عبارتی هم از مرحوم محقق خراسانی در کفایه نقل شد که بین آن چه که در متن کفایه آمده و آن چه که در حاشیه کفایه آمده تفاوت به چشم می خورد و البته قرائنی وجود دارد که عبارتی که در حاشیه کفایه ذکر شده، اصح از عبارتی است که در متن آمده است.

جلسه ۶۱ – PDF جلسه شصت و یکم بررسی ملازمه بین وجوب شرعی ذی المقدمه و وجوب شرعی مقدمه – مقام اول: مقتضای اصل عملی – ۱۳۹۶/۱۱/۰۹   خلاصه جلسه گذشته بحث در جریان اصل عملی در مقدمه واجب به لحاظ مسئله فقهی بود. گفتیم اصلی که در این مقام می تواند تصویر شود اصل استصحاب است، یعنی یقین داریم زمانی ذی المقدمه واجب نبود لذا مقدمه اش نیز واجب نبود، الان که ذی المقدمه واجب شده شک می کنیم مقدمه وجوب پیدا کرده یا نه؛ استصحاب عدم وجوب شرعی مقدمه را می¬کنیم. نسبت به این اصل چند اشکال شده است. (مستصحب عبارت است از عدم وجوب شرعی مقدمه چون با این نگاه مطرح شده که این یک مسئله فقهی

جلسه ۶۰ – PDF جلسه شصت بررسی ملازمه بین وجوب شرعی ذی المقدمه و وجوب شرعی مقدمه – مقام اول: مقتضای اصل عملی – بررسی اشک ۱۳۹۶/۱۱/۰۸    خلاصه جلسه گذشته عرض کردیم مقام اول بحث پیرامون مقتضای اصل عملی در مورد وجوب شرعی مقدمه است. در مقام اول در دوجهت بحث می شود: ۱.  جریان اصل به لحاظ مسئله اصولی. ۲.  جریان اصل به لحاظ مسئله فقهی. جهت اول را بحث کردیم و تمام شد. جهت دوم پیرامون مقتضای اصل عملی به لحاظ مسئله فقهی بود. یعنی این که چه اصلی در مورد خود وجوب شرعی مقدمه (نه در ملازمه) قابل جریان است و آیا می توانیم جریان این اصل را بپذیریم یا نه؟ گفتیم اصلی که در وجوب شرعی مقدمه

جلسه ۵۹ – PDF جلسه پنجاه و نهم بررسی ملازمه بین وجوب شرعی ذی المقدمه و وجوب شرعی مقدمه – مقام اول: مقتضای اصل عملی ۱۳۹۶/۱۱/۰۷   بررسی ملازمه بین وجوب شرعی ذی المقدمه و  وجوب شرعی مقدمه  بحث به اصل نزاع در مقدمه واجب رسید. یعنی این که آیا بین وجوب شرعی مقدمه و وجوب شرعی ذی المقدمه ملازمه است یا خیر؟ اصل نزاع در مقدمه واجب این بود که چنانچه وجوب ذی المقدمه شرعا ثابت شده باشد، (با فرض این که اتیان به مقدمه از نظر عقل حتمی و ضروری است و در این تردیدی نیست) آیا می توان کشف کرد که مقدمه نیز وجوب شرعی دارد یا خیر؟ پس بحث در این است که بین وجوب شرعی

جلسه ۵۸ – PDF جلسه پنجاه و هشتم ثمره نزاع در مقدمه واجب (بررسی کلام محقق عراقی) ۱۳۹۶/۱۱/۰۴    بررسی کلام محقق عراقی آخرین ثمره ای که در بحث از ثمره واجب بیان کردیم کلامی بود که محقق عراقی فرمودند. ایشان ضمن این که به نوعی این ثمره را در حدی که برخی پذیرفته اند انکار می کند اما در عین حال معتقد است در مواردی این ثمره عملی وجود دارد. دو مورد را از ایشان نقل کردیم. بررسی ثمره اول  ثمره اول درباره واجبات توصلی بود که اگر ما قائل به وجوب مقدمه شویم؛ چنان چه مقدمه به قصد قربت اتیان شود تبدیل به عبادت می شود. ولی اگر منکر وجوب مقدمه باشیم؛ واجب توصلی تبدیل به عبادت نمی

جلسه ۵۷ – PDF جلسه پنجاه و هفتم ثمره نزاع در مقدمه واجب – کلام محقق عراقی ۱۳۹۶/۱۱/۰۳   خلاصه جلسه گذشته  بحث در مورد ثمره ششم مربوط به نزاع در مقدمه واجب بود. ثمره ششم عبارت بود از این که علی القول بوجوب المقدمه چنان چه مقدمه به هر دلیلی عنوان حرمت پیدا کند ما نحن فیه از قبیل مسئله اجتماع امر و نهی می شود در حالی که بنائا علی القول بعدم وجوب المقدمة مسئله وارد در دایره اجتماع امر و نهی نمی شود و خود این که مسئله ای از مصادیق اجتماع امر و نهی باشد یا نباشد دارای ثمره عملی است. عرض کردیم محقق خراسانی چند اشکال به این ثمره کرده اند. دو اشکال محقق خراسانی

جلسه ۵۶ – PDF جلسه پنجاه و ششم ثمره نزاع در مقدمه واجب (بررسی ثمره ششم) ۱۳۹۶/۱۱/۰۲   ثمره ششم  محقق خراسانی نیز این ثمره را بیان کرده¬اند. اگر مقدمه واجب وجوب شرعی داشته باشد و قائل به وجوب مقدمه شویم، در صورتی که مقدمه حرام باشد و به جهتی متصف به وصف حرمت شود، اجتماع امر و نهی لازم می آید؛ یعنی این مسئله از مصادیق باب اجتماع امر و نهی می شود. اما اگر وجوب مقدمه را قبول نکنیم چنانچه به جهتی این مقدمه متعلق حکم حرمت واقع شود قهرا از موارد باب اجتماع امر و نهی نخواهد بود. این مورد به این دلیل بعنوان ثمره بیان شده که بر خود مسئله اجتماع امر و نهی ثمره مترتب

جلسه ۵۵ – PDF جلسه پنجاه و پنجم ثمره نزاع در مقدمه واجب (بررسی ثمره چهارم، پنجم) ۱۳۹۶/۱۱/۰۱   مروری بر مباحث گذشته در مورد نزاع در مقدمه واجب عرض کردیم ثمراتی ذکر شده و محل بحث و گفتگو واقع شده است. این ثمرات را بعضا محقق خراسانی ذکر کرده و قبول کرده و بعضی را نیز مورد اشکال قرار دادند. در جلسه قبل سه ثمره بیان شد. ثمره چهارم بنابر قول به وجوب مقدمه، نمی توانیم بر انجام مقدمه اجرت بگیریم. زیرا از قبیل اخذ اجرت بر واجب می شود. اما اگر قائل به عدم وجوب مقدمه شویم، می توانیم به خاطر انجام و اتیان مقدمه اجرت بگیریم. فرض کنید یک واجب نفسی دارای مقدماتی است. این مقدمات اگر

جلسه ۵۴ – PDF جلسه پنجاه و چهارم مباحث مقدماتی- مروری بر مباحث گذشته-مقدمات شش گانه- ثمره نزاع در مقدمه واجب (بررسی ثمره اول ۱۳۹۶/۱۰/۳۰    مروری بر مباحث گذشته در بحث مقدمه واجب تقریبا به نقطه حساس بحث رسیدیم؛ اگر چه بسیاری از مباحث گذشته نیز مباحث مهم و حساسی بود، اما تقریبا به مرحله ای رسیدیم که اساس این بحث برای آن منعقد شد. تا کنون هر چه بیان شد مباحث مقدماتی بود. واقعا مبحث مقدمه واجب از مباحثی است که بحث از مقدمه در آن خیلی بیشتر از بحث از ذی المقدمه اش می باشد. یک مثال روشن برای جایی که مقدمه بیشتر از ذی المقدمه است خود بحث مقدمه واجب است. از آغاز سال تحصیلی گذشته

جلسه ۵۳ – PDF جلسه پنجاه و سوم مباحث مقدماتی- مقدمه ششم: بررسی تبعیت وجوب مقدمه از ذی المقدمه در اطلاق و اشتراط- حق در ثمره اول نزاع بین ۱۳۹۶/۱۰/۲۷    در مورد ثمره ای که بر نزاع بین قول مشهور و صاحب فصول بیان شد عرض کردیم مقتضای تحقیق این است که ما صور واحتمالاتی که در این مقام قابل ذکر است را یک به یک مورد بررسی قرار دهیم و ببینیم در کدام یک از این احتمالات و صور این ثمره وجود دارد و در کدام یک این ثمره وجود ندارد. لذا اجمالا گفتیم نه به طور کلی این ثمره قابل پذیرش است و نه به طور کلی قابل رد. در بعضی از صور این ثمره وجود دارد

جلسه ۵۲ – PDF جلسه پنجاه و دوم مباحث مقدماتی- مقدمه ششم: بررسی تبعیت وجوب مقدمه از ذی المقدمه در اطلاق و اشتراط- حق در ثمره اول نزاع بین ۱۳۹۶/۱۰/۲۶   خلاصه جلسه گذشته بحث در ثمره نزاع بین مشهور و صاحب فصول بود. عرض کردیم ثمره ای نقل شده مبنی بر این که بنائا علی قول المشهور نماز کسی که مبتلا به واجب اهم شده مثل ازاله نجاست باطل است ولی طبق نظر صاحب فصول نماز کسی که مبتلا به واجب اهم شده اگر اهم را ترک کند و به مهم مبادرت کند صحیح است. این ثمره از سوی شیخ انصاری مورد اشکال قرار گرفت ایشان البته در دو مرحله این اشکال را بیان کردند. ایشان فرمودند: اگر به

جلسه ۵۱ – PDF جلسه پنجاه و یکم مباحث مقدماتی- مقدمه ششم: بررسی تبعیت وجوب مقدمه از ذی المقدمه در اطلاق و اشتراط- اشکال شیخ انصاری به ثمره ۱۳۹۶/۱۰/۲۵   خلاصه جلسه گذشته بحث در ثمره نزاع بین مشهور و صاحب  فصول در باب مقدمه موصله بود. عرض کردیم محقق خراسانی می فرمایند: طبق مبنای مشهور نماز کسی که ازاله نجاست را ترک کند، در حالی که وقت برای اقامه نماز داشته باطل است اما طبق مبنای صاحب فصول نماز این شخص صحیح است. توضیح دادیم که چگونه بر مبنای مشهور نماز این شخص باطل و بر مبنای صاحب فصول نماز صحیح است. اشکال شیخ انصاری به ثمره اول شیخ انصاری در مورد این ثمره اشکال کرده و آن را

جلسه ۵۰ – PDF جلسه پنجاه مباحث مقدماتی- مقدمه ششم: بررسی تبعیت وجوب مقدمه از ذی المقدمه در اطلاق و اشتراط- ثمره نزاع بین مشهور و ۱۳۹۶/۱۰/۲۴   ثمره نزاع بین مشهور و صاحب  فصول بعد از آن که نظر صاحب فصول مبنی بر وجوب غیری مقدمه موصله بیان شد، نوبت به بحث از ثمره نزاع و اختلاف بین مشهور و صاحب فصول می رسد. این که مشهور می گویند: مطلق مقدمه وجوب دارد (علی القول بالملازمه) و در مقابل صاحب فصول وجوب غیری را مختص مقدمه موصله می داند؛ چه ثمره ای بر این اختلاف مترتب است؟ آیا این اختلاف یک ثمره علمی دارد یا ثمره عملیه نیز بر آن مترتب است؛ به این معنا که آیا در فقه

جلسه ۴۹ – PDF جلسه چهل و نهم مباحث مقدماتی- مقدمه ششم: بررسی تبعیت وجوب مقدمه از ذی المقدمه در اطلاق و اشتراط- نظریه چهارم ( مشهور) ۱۳۹۶/۱۰/۲۳    خلاصه بحث گذشته بحث در ادله نظریه مشهور بود که معتقدند مطلق مقدمه واجب است، اعم از این که موصل باشد یا نباشد خلافا لصاحب الفصول. محقق خراسانی چند دلیل بر نظریه مشهور اقامه کرده است. دو دلیل را در جلسات قبل ذکر کردیم و مورد بررسی قرار دادیم. دلیل سوم محقق خراسانی بر وجوب مطلق مقدمه غرض و داعی بر ایجاب مقدمه این است که مکلف تمکن از اتیان به ذی المقدمه پیدا کند. اگر مولا علی القول بالملازمه مقدمه را واجب کند، غرض و انگیزه او از واجب کردن

جلسه ۴۸ – PDF جلسه چهل و هشتم مباحث مقدماتی- مقدمه ششم: بررسی تبعیت وجوب مقدمه از ذی المقدمه در اطلاق و اشتراط- نظریه چهارم ( مشهور) ۱۳۹۶/۱۰/۲۱   خلاصه بحث گذشته بحث در ادله محقق خراسانی بر نظریه وجوب غیری مطلق مقدمه بود؛ عرض کردیم مشهور و محقق خراسانی قائلند که مطلق مقدمه اعم از موصل و غیر موصل واجبند. سه دلیل بر این نظریه اقامه شده؛ به غیر از ادله ای که بر استحاله اخذ قید ایصال در وجوب مقدمه گفته اند.  دلیل اول در جلسه قبل بیان شد و نتیجه این شد که دلیل اول مناسب و مفید برای استدلال نیست. دلیل دوم محقق خراسانی بر وجوب مطلق مقدمه اگر مکلف مقدمه را اتیان کند و ذی

جلسه ۴۷ – PDF جلسه چهل و هفتم مباحث مقدماتی- مقدمه ششم: بررسی تبعیت وجوب مقدمه از ذی المقدمه در اطلاق و اشتراط- نظریه چهارم (مشهور) – ۱۳۹۶/۱۰/۱۹   خلاصه بحث گذشته تا این جا سه قول درباره تبعیت وجوب مقدمه از وجوب ذی المقدمه ذکر شد. ۱. قول صاحب معالم. ۲. قول شیخ انصاری. ۳. قول صاحب فصول. ملاحظه شد که قول صاحب معالم و شیخ انصاری علی رغم تفاوتی که با هم داشتند، اما فی الجمله قصد توصل را در وجوب غیری مقدمه معتبر می دانستند. اشکالات این دو نظریه بیان شد، معلوم شد قصد توصل در وجوب غیری مقدمه دخالتی ندارد. البته قول صاحب معالم و شیخ انصاری در واقع بر اساس نسبتی که به آن ها

جلسه ۴۶ – PDF جلسه چهل و ششم مباحث مقدماتی- مقدمه ششم: بررسی تبعیت وجوب مقدمه از ذی المقدمه در اطلاق و اشتراط- نظریه سوم (صاحب فصول) ۱۳۹۶/۱۰/۱۸   خلاصه بحث گذشته بحث درباره دلیل چهارم صاحب فصول بر وجوب خصوص مقدمه موصله بود. محصل دلیل چهارم این بود که مولا می تواند از مقدمات غیر موصله نهی کند؛ در حالی که از مطلق مقدمه یا خصوص مقدمه موصله نمی تواند نهی کند و این بهترین دلیل و نشانه است بر وجوب خصوص مقدمه موصله. محقق خراسانی دو اشکال به این دلیل وارد کردند: ۱. دلیل صاحب فصول نهایتا عدم وجوب غیری مقدمه غیر موصله را ثابت می کند، ولی این که مقدمه غیر موصله واجب نباشد ممکن است به