وضع

جلسه ۵۳ – PDF جلسه پنجاه و سوم امر دوم: استقلال بحث صحیح و اعم (حق در مسئله) ۱۳۹۲/۱۰/۲۲   خلاصه جلسه گذشته بحث در استقلال یا عدم استقلال بحث صحیح و اعم از بحث حقیقت شرعیه بود، عرض کردیم به مرحوم آخوند نسبت داده شده و بعضی از کلام ایشان استفاده کرده‏اند که ایشان هم نهایتاً قائل به این است که بحث صحیح و اعم متفرع بر بحث حقیقت شرعیه است، یعنی این نزاع را در غیر فرض قول به حقیقت شرعیه قابل تصویر نمی‏دانند. عرض کردیم حق در مسئله این است که این بحث کاملاً مستقل از بحث حقیقت شرعیه است، یعنی همه آراء و انظار و اقوالی که در بحث حقیقت شرعیه وجود دارد می‏توانند در نزاع

جلسه ۵۲ – PDF جلسه پنجاه و دوم امر دوم: استقلال بحث صحیح و اعم ۱۳۹۲/۱۰/۲۱   خلاصه جلسه گذشته عرض کردیم در بحث صحیح و اعم اموری به عنوان مقدمه لازم است بیان شود، امر اول پیرامون عنوان بحث بود که نتیجه بحث در امر اول این شد که بر خلاف مشهور که عنوان بحث را این گونه مطرح کرده که آیا الفاظ عبادات و معاملات برای خصوص صحیح وضع شده‏اند یا برای اعم از صحیح و فاسد؟ و بر خلاف مرحوم آخوند که گفتند عنوان بحث این است که الفاظ عبادات و معاملات اسم برای خصوص صحیح هستند یا برای اعم از صحیح و فاسد؟ ما عرض کردیم تبعاً للامام (ره) و محقق اصفهانی حق این است که

جلسه ۵۱ – PDF جلسه پنجاه و یکم امر اول: عنوان بحث- نظر محقق اصفهانی و امام (ره) ۱۳۹۲/۱۰/۱۸   خلاصه جلسه گذشته بحث پیرامون عنوانی بود که برای مسئله صحیح و اعم ذکر شده، دو عنوان را مورد بررسی قرار دادیم؛ یکی عنوانی که تا زمان محقق خراسانی در کتاب‏ها مطرح شده و منسوب به مشهور است، دیگری عنوانی است که از طرف مرحوم آخوند مطرح شده است. هر دو عنوان محل اشکال است، نتیجه این شد که نه عنوان مشهور و نه عنوان مرحوم آخوند جامع و فراگیر نیست و همه اقوال و انظار را شامل نمی‏شود، محذور عنوان برگزیده مرحوم آخوند اگر چه کمتر از عنوانی است که مشهور برای بحث صحیح و اعم اختیار کرده ولی

جلسه ۴۹ – PDF جلسه چهل و نهم امر اول: عنوان بحث ۱۳۹۲/۱۰/۱۶   خلاصه جلسه گذشته عرض کردیم در ابتدای بحث صحیح و اعم لازم است اموری را به عنوان مقدمه مورد بررسی قرار دهیم، چون برخی دوستان جلسه قبل حضور نداشتند، خلاصه بحث را بیان می‏کنیم. امر اول درباره عنوان این بحث است که ما چه عنوانی را برای این بحث انتخاب کنیم، قهراً عنوان بحث باید یک عنوان جامع باشد که در برگیرنده همه آراء و انظار مربوط به آن بحث باشد. گفتیم سه عنوان در رابطه با بحث صحیح و اعم مطرح شده؛ عنوان اول که مشهور از قدما تا زمان محقق خراسانی بیان کرده‏اند این بود که: «انّ الفاظ العبادات و المعاملات هل هی موضوعةٌ

جلسه ۴۸ – PDF جلسه چهل و هشتم امر اول: عنوان بحث- نظر مشهور ۱۳۹۲/۱۰/۱۵   صحیح و اعم بحث جدیدی که از امروز شروع می‏کنیم بحث صحیح و اعم است، در مورد عنوان این بحث اختلافاتی واقع شده است، قبل از اینکه اصل بحث را ذکر کنیم که صحیحی و اعمی چه می‏گویند، این نزاع چه ثمره‏ای دارد، ادله اینها را ذکر و بررسی کنیم و حق در مسئله معلوم شود لازم است مقدماتی را مورد بررسی قرار دهیم که یکی از آن مقدمات در رابطه با عنوان این بحث است، مقدمه دیگر این است که آیا مبحث صحیح و اعم متفرع و مترتب بر بحث حقیقت شرعیه است یا بحث مستقلی است؟ مسئله دیگر که باید مورد بحث

جلسه ۴۷ – PDF جلسه چهل و هفتم مقام سوم: کیفیت وضع در باب حقیقت شرعیه (الوضع بالاستعمال-وضع تعیّنی) ۱۳۹۲/۰۹/۲۷              خلاصه جلسه گذشته بحث در بررسی اشکالی بود که به محقق خراسانی ایراد شده، نظریه مرحوم آخوند این بود که ثبوتاً وضعِ بالاستعمال امتناع ندارد، محقق اصفهانی اشکالی بر کلام مرحوم آخوند وارد کرده و خودش از آن پاسخ داد، اشکال ایشان این بود که اگر قائل به وضعِ بالاستعمال شویم اجتماع دو لحاظ آلی و استقلالی در شیء واحد (حکایت و دلالت) پیش خواهد آمد به این نحو که دلالت هم باید ملحوظ به لحاظ استقلالی باشد و هم ملحوظ به لحاظ آلی و اجتماع دو لحاظ آلی و استقلالی در دلالت در

جلسه ۴۶ – PDF جلسه چهل و ششم مقام سوم: کیفیت وضع در باب حقیقت شرعیه (الوضع بالاستعمال) ۱۳۹۲/۰۹/۲۶   خلاصه جلسه گذشته عرض کردیم نسبت به نظریه مرحوم آخوند مبنی بر امکان وضعِ بالاستعمال اشکالی مطرح شده، اصل اشکال این بود که ثبوتاً وضعِ بالاستعمال ممتنع است، چون مستلزم اجتماع دو لحاظ آلی و استقلالی در شیء واحد است و این عقلاً ممتنع است. محقق نائینی یک تقریب و محقق اصفهانی تقریب دیگری از این اشکال بیان کردند، نظر محقق نائینی این بود که قول به وضعِ بالاستعمال منجر به این می‏شود که لفظ هم ملحوظ به لحاظ استقلالی باشد و هم ملحوظ به لحاظ آلی، دو پاسخ از این بیان محقق نائینی ذکر کردیم؛ یکی پاسخ محقق عراقی

جلسه ۴۵ – PDF جلسه چهل و پنجم مقام سوم: کیفیت وضع در باب حقیقت شرعیه (الوضع بالاستعمال) ۱۳۹۲/۰۹/۲۵   خلاصه جلسه گذشته عرض کردیم مرحوم آخوند در باب کیفیت وضع در مورد معانی وارد شده در شرع می‏فرماید شارع در این موارد وضع تعیینی به نحو متعارف که به صراحت لفظ را برای معنایی وضع کند ندارد بلکه از راه استعمال و بالاستعمال وضع صورت داده یعنی یک تصویر خاصی از وضع تعیینی در مورد الفاظی که در محیط شرع معنای خاصی از آنها اراده شده است، پس وضع بالاستعمال صورت گرفته است. اشکالی متوجه این مسئله شد که اصلاً آیا ثبوتاً چنین چیزی امکان دارد یا نه؟ یعنی آیا وضع بالاستعمال ممکن است یا نه؟ اینجا ادعا شده

جلسه ۴۴ – PDF جلسه چهل و چهارم مقام سوم: کیفیت وضع در باب حقیقت شرعیه (الوضع بالاستعمال) ۱۳۹۲/۰۹/۲۴   خلاصه جلسه گذشته عرض شد در باب کیفیت وضع در حقیقت شرعیه آراء و انظار مختلفی وجود دارد، نظر مرحوم آخوند در این رابطه بیان شد. محصل نظر ایشان این شد که شارع الفاظ را برای معانی مورد نظر در محیط شرع به نحو وضع تعیینی به گونه‏ای که این وضع قولی باشد وضع نکرده یعنی این چنین نبوده که بگوید: «وضعتُ هذا اللفظ لهذا المعنی» لذا این نحوه وضع تعیینی محقق نشده چه اینکه اگر این نحوه از وضع محقق شده بود قطعاً همانند سایر افعال و گفتار پیامبر (ص) نقل می‏شد و اشتهار پیدا می‏کرد و به ما

جلسه ۴۳ – PDF جلسه چهل و سوم مقام سوم: کیفیت وضع در باب حقیقت شرعیه (الوضع بالاستعمال) ۱۳۹۲/۰۹/۲۳   خلاصه جلسه گذشته عرض کردیم ثمره بحث حقیقت شرعیه فی‏الجمله مورد قبول بعضی از بزرگان از جمله محقق خراسانی واقع شده، در مقابل برخی هم از جمله محقق نائینی این ثمره را انکار کرده‏اند. آنچه به عنوان مقتضای تحقیق در مقام دوم بحث (ثمره نزاع در باب حقیقت شرعیه) می‏توان عرض کرد این است که حقیقت شرعیه بحثی است که فی‏الجمله دارای ثمره عملیه است و این ثمره ممکن است در علم اصول و یا یک فرع فقهی نتیجه بدهد و معلوم شود. بعضی از ثمرات بحث حقیقت شرعیه اگر بخواهیم ثمرات بحث حقیقت شرعیه را دسته بندی کنیم چند