وضع

جلسه ۳ – PDF جلسه سوم ادله عدم مدخلیت اراده در موضوع‏له الفاظ و بررسی ادله مدخلیت ۱۳۹۲/۰۶/۲۷   خلاصه جلسه گذشته بحثی که در جلسه گذشته به آن اشاره کردیم این بود که صرف نظر از اینکه حقیقت وضع چیست آیا الفاظ برای معانی بما هی یا معانی بما هی مرادةٌ وضع شده‏اند؟ به عبارت دیگر آیا اراده در موضوع‏له الفاظ مدخلیت دارد یا نه؟ ابتداءاً محل نزاع را منقّح کردیم که نزاع ما در این مسئله در چیست، برای تنقیح محل نزاع به دو مطلب اشاره کردیم؛ مطلب اول اینکه منظور از اراده حقیقت اراده و به عبارت دیگر اراده خارجی و حقیقی و مصداق اراده است؛ یعنی می‏خواهیم ببینیم آیا اراده واقعی و حقیقی لافظ و مستعمِل

جلسه ۲ – PDF جلسه دوم مدخلیت اراده در موضوع‏له الفاظ ۱۳۹۲/۰۶/۲۵   خلاصله جلسه گذشته بحث ما در خاتمه مباحث وضع در این رابطه بود که آیا اراده در موضوع‏له الفاظ نقش دارد یا خیر؟ گفتیم در این مسئله فرقی بین اعلام شخصیه و اسماء اجناس نیست؛ یعنی این بحث شامل وضع همه الفاظ می‏شود؛ در مثل لفظ «انسان» که وضع آن عام و موضوع‏له آن هم عام است بحث این است که آیا لفظ انسان برای معنای حیوان ناطق که اراده شده وضع شده- این اراده ممکن است به صورت جزء در موضوع‏له اخذ شده باشد یعنی گفته شود «الحیوان الناطق المراد» یا اینکه به صورت شرط اخذ شده باشد یعنی گفته شود لفظ انسان برای معنای حیوان

جلسه ۱ – PDF جلسه یکم ارزش عالمان ۱۳۹۲/۰۶/۲۴   تذکر اخلاقی روز اول سال تحصیلی جدید است. لذا روایتی را از باب تیمن و تبرک خدمت دوستان عزیز عرض می‏کنیم. امیرالمؤمنین علی (ع) می‏فرمایند: «هلک خزّان الأموال و هم أحیاءٌ و العلماء باقون ما بقی الدّهر أعیانهم مفقودة و أمثالهم فی القلوب»؛ خزانه داران اموال در حالی که زنده هستند هلاک شده‏اند ولی اهل علم و خزانه داران علم مادامی که روزگار باقی است باقی هستند و صورت آنها در اذهان جاودان است هر چند جسم آنها نباشد و مرده باشند. این یک مقایسه مهم بین طالبان علم و طالبان ثروت است که در کلام امیرالمؤمنین (ع) به آن اشاره شده است. تنها کسی می‏تواند به عمق این بیان

جلسه ۱۱۹ – PDF جلسه صد و نوزدهم امارات الوضع و ما فی حکمه- اطراد (نظر محقق بروجردی و نظر محقق خویی) ۱۳۹۲/۰۳/۰۸   بحث در اماریت اطراد بر معنای حقیقی و عدم اطراد بر معنای مجازی بود، عرض کردیم کسانی که قائل به اماریت اطراد بر معنای حقیقی هستند تفسیرهای مختلفی از حقیقت اطراد و وجوه گوناگونی برای اماریت اطراد ذکر کرده‏اند، بر همین اساس ما کلمات بعضی از بزرگان را نقل کردیم. کلام محقق بروجردی (ره) ایشان اطراد را علامت حقیقت و عدم اطراد را علامت مجاز می‏داند، اجمال نظر ایشان این است که اطراد عبارت است از: حُسن الاطلاق فی جمیع المواقع و عدم اطراد عبارت است از: حُسن الاطلاق فی بعض المواقع. برای اینکه این مطلب

جلسه ۱۱۸ – PDF جلسه صد و هجدهم امارات الوضع و ما فی حکمه- اطراد (نظر محقق اصفهانی و محقق عراقی) ۱۳۹۲/۰۳/۰۷   ۴- اطراد در مورد اطراد علاوه بر بحث از اماریت و عدم اماریت اطراد بر حقیقت بحثی هم در مورد خود معنای اطراد وجود دارد، در مورد سایر علامات مثل صحت حمل یا تبادر اختلاف و اجمالی در معنای خود اماره نبود، معنای تبادر، صحت حمل و تصریح اهل لغت هم معلوم بود لکن اینجا در اینکه مراد از اطراد چیست اختلاف است و نیاز به بحث و توضیح دارد که اطراد یعنی چه؟ بعد از اینکه معنای اطراد معلوم شود بحث از اماریت و علامیت اطراد بر معنای حقیقی هم مطرح می‏شود، برای اینکه بحث طولانی

جلسه ۱۱۷ – PDF جلسه صد و هفدهم امارات الوضع و ما فی حکمه- صحت حمل (اشکالات) ۱۳۹۲/۰۳/۰۶   خلاصه جلسه گذشته بحث در اماریت صحت حمل بر وضع یا معنای حقیقی بود، عرض کردیم اماریت صحت حمل مبتلا به اشکالاتی است، یک اشکال را در جلسه گذشته عرض کردیم، محصل اشکال اول این بود که اگر کسی بخواهد معنای مشکوک مورد نظر را بر لفظ حمل کند تا معنی برای او معلوم نباشد نمی‏تواند آن را بر لفظ حمل کند و اگر هم آن را حمل می‏کند به این معناست که معنی را می‏داند و به آن التفات و توجه دارد که در این صورت تشکیل قضیه حملیه برای کشف معنای حقیقی ضرورتی نخواهد داشت و لغو و بی

جلسه ۱۱۶ – PDF جلسه صد و شانزدهم امارات الوضع و ما فی حکمه- صحت حمل ۱۳۹۲/۰۳/۰۱   خلاصه جلسه گذشته بحث در اماره سوم وضع بود، اماره سوم، صحت حمل یا به عبارت دیگر عدم صحت سلب بود، در مورد این اماره و وجه اماریت آن مطالبی بیان شد، عرض کردیم اشکالاتی بر اماریت صحت حمل واردح شده، اولین اشکال، اشکال دور است که در مورد تبادر هم مطرح شده بود، همان پاسخ‏هایی که در رفع اشکال دور در تبادر مطرح شد اینجا هم بیان شده، یکی از راه تغایر دو علم بود به این معنی که در یک طرف، مراد، علم اجمالی ارتکازی است و در طرف دیگر، مراد، علم تفصیلی است، منظور از علم اجمالی هم علمی

جلسه ۱۱۵ – PDF جلسه صد و پانزدهم امارات الوضع و ما فی حکمه- صحت حمل یا عدم صحت سلب ۱۳۹۲/۰۲/۳۱   ۳- صحت حمل یا عدم صحت سلب گفته‏اند صحت حمل معنی بر لفظ یا بالعکس، دلیل بر حقیقی بودن و وضع آن لفظ برای آن معناست، یا اینکه عدم صحت سلب معنی از لفظ اماره حقیقی بودن آن معناست. به قرینه تقابل، عدم صحت حمل یا صحت سلب علامت و اماره مجاز است. توضیح عنوان در ابتدا لازم است خود این عنوان شرح داده شود که منظور از اینکه گفته می‏شود صحت حمل اماره حقیقی بودن معناست چیست؟ چون ممکن است گمان شود دانستن و شناخت معنای حقیقی و وضع لفظ برای یک معنی چه ارتباطی به قضیه

جلسه ۱۱۴ – PDF جلسه صد و چهاردهم امارات الوضع و ما فی حکمه- تبادر (تنبیهات) ۱۳۹۲/۰۲/۳۰   خلاصه جلسه گذشته عرض کردیم در ذیل بحث از اماریت تبادر چند مطلب را لازم است به عنوان تنبیه ذکر کنیم، تنبیه اول این بود که اگر ما شک کنیم آیا آنچه از تبادر یا اِخبار اهل اطلاع بدست می‏آید همان معنایی است که در گذشته و در حال وضع مورد نظر بوده، اینجا از راه اصالة عدم النقل که یک اصل عقلایی است ثابت می‏کنیم که این معنی در زمان گذشته مثل زمان تبادر و زمان اِخبار به همین معنی بوده و همان طور که این معنی در گذشته از این لفظ استفاده می‏شد الآن هم همین طور است. تنبیه دوم

جلسه ۱۱۳ – PDF جلسه صد و سیزدهم امارات الوضع و ما فی حکمه- تبادر (قول دوم و سوم) ۱۳۹۲/۰۲/۲۹   قول دوم: عدم اماریت تبادر در مقابل مشهور برخی معتقدند تبادر علامت حقیقت نیست، بر این مدعا دو دلیل اقامه شده که عبارتند از: دلیل اول دلیلیت و اماریت تبادر در واقع متقوم به دلیل و اماره دیگری است و با وجود آن دلیل و اماره معنی ندارد که تبادر اماره وضع لفظ برای معنی و حقیقی بودن معنی باشد، آن دلیل و اماره‏ای که تبادر متقوم به آن است اِخبار اهل اطلاع است، یعنی وقتی اهل اطلاع و اهل لغت خبر می‏دهند که مثلاً معنای «اسد» حیوان مفترس است، این اِخبار موجب علم و آگاهی به معنای لفظ