تذکرات اخلاقی

غیبت

پیامبر گرامی اسلام ۹ می فرمایند[۱]: « الْغِيبَةُ أَسْرَعُ فِي دِينِ الرَّجُلِ الْمُسْلِمِ مِنَ الْأَكِلَةِ فِي جَوْفِهِ » ترجمه: غیبت سریع تر از مرض جذام (که بدن را می خورد و از بین می برد) دین فرد را نابود می کند. اثر غیبت برای مرد مسلمان و در دین مرد مسلمان سریعتر از آکله ای است که در جوف اوست. طبیعتاً خیلی سریع اثر می گذارد. حال اثر غیبت در دین سریعتر از اثر آکله در جوف انسان است. خیلی عجیب است! ما نسبت به این مسئله چه مقدار اهتمام داریم؟ اصلا به راحتی همه‏ی ما در مسئله غیبت کانّه قائل به حرمت نیستیم چه برسد به آن حرمت و منع شدیدی که در فرمایشات معصومین شده است.  روایت از

 شدیدترین گناهان

امیر المؤمنین علی (ع) می‏فرمایند: «أَشَدُّ الذُّنُوبِ‏ مَا اسْتَخَفَ‏ بِهِ صَاحِبُهُ»[۱] شاید در ذهن ما شدت گناه و بزرگی گناه فقط محصور باشد به برخی گناهان و آنچه در دایره شرع تبیین شده؛ مثل شراب خواری، زنا، خوردن مال یتیم و ظلم که از محرمات شرعیه و گناهانی هستند که عقاب و عذاب دردناکی برای آنها مطرح شده، اگر به جامعه دینی هم مراجعه شود در بین همه فرق اسلامی به هر حال یکسری از گناهان به عنوان گناهان بزرگ مطرح هستند، اما یک نکته لطیفی که در این روایت وجود دارد و امام (ع) آن را فرمودند و بسیار هم مهم است این است که شدیدترین گناهان آن گناهی است که صاحب آن، آن را کوچک بشمارد. سرش این

آثار حب دنیا

امیر المومنین علی(ع) می فرمایند: «حُبُّ الدُّنيا يُفسِدُ العَقلَ وَ يُصِمُّ القَلبَ عَن سَماعِ الحِكمَةِ وَ يوجِبُ اَليمَ العِقابِ» [۱] امیر المومنین در روایت مذکور به سه اثر مهم از آثار حب دنیا اشاره می کنند که دو اثر آن آثار دنیوی و اثر سوم هم اخروی است که نتیجه‏ی دو اثر قبلی است.(یعنی این دو آثار در طول هم هستند و پله پله و زنجیروار این عواقب را به دنبال دارند.) اولین اثر حب دنیا این است که عقل انسان را فاسد می کند. منظور از حب دنیا این است که هم وغم انسان دنیا شود، حب دنیا به تنهایی مذموم نیست زیرا دنیا برای استفاده بشر خلق شده است. پیغمبر اکرم ۹ می فرماید، من از دنیای شما

اشخاصی که شیطان از آنها مأیوس است

قبل از شروع بحث به مناسبت آغاز سال تحصیلی جدید طبق معمول سنوات گذشته روایتی را از وجود مقدس امام صادق (ع) تیمناً و تبرکاً نقل می‏کنیم که إن شاء الله برای همه ما مایه برکت و موجب هدایت و به عنوان مشعلی برای زندگی و مسیر آینده همه ما باشد. وجود مقدس امام صادق (ع) در روایتی می‏فرمایند: «قَالَ‏ إِبْلِيسُ‏ خَمْسَةُ أَشْيَاءَ لَيْسَ لِي فِيهِنَّ حِيلَةٌ وَ سَائِرُ النَّاسِ فِي قَبْضَتِي مَنِ اعْتَصَمَ بِاللَّهِ عَنْ نِيَّةٍ صَادِقَةٍ وَ اتَّكَلَ عَلَيْهِ فِي جَمِيعِ أُمُورِهِ وَ مَنْ كَثُرَ تَسْبِيحُهُ فِي لَيْلِهِ وَ نَهَارِهِ وَ مَنْ رَضِيَ لِأَخِيهِ الْمُؤْمِنِ بِمَا يَرْضَاهُ لِنَفْسِهِ وَ مَنْ لَمْ يَجْزَعْ عَلَى الْمُصِيبَةِ حِينَ تُصِيبُهُ وَ مَنْ رَضِيَ بِمَا قَسَمَ اللَّهُ لَهُ وَ لَمْ يَهْتَمَّ لِرِزْقِهِ.»[۱] امام

برترین افراد در مصاحبت

در ابتدای آغاز درس در سال تحصیلی جدید روایتی را تیمناً و تبرکاً بیان می‏کنیم؛ رسول گرامی اسلام (ص) در روایتی می‏فرماید: «لا خَيْرَ لَكَ‏ فِي‏ صُحْبَةِ مَنْ لَا يَرَى لَكَ مِثْلَ الَّذِي يَرَى لِنَفْسِهِ.»[۱]؛ در مصاحبت کسی که برای تو مثل آنچه که برای خود می‏بیند و می‏پسندد، آن را برای تو نمی‏پسندد، خیری و نیکی نیست. از این روایت ما چند قاعده و مطلب را می‏توانیم استفاده کنیم؛ چنانچه در جلسه فقه بیان شد یکی از گروه‏ها و افرادی که از مکر و حیله شیطان در امان‏اند، کسانی هستند که برای دیگران آن چیزی را می‏پسندند که برای خود می‏پسندند «مَنْ رَضِيَ لِأَخِيهِ الْمُؤْمِنِ بِمَا يَرْضَاهُ لِنَفْسِهِ» چنین شخصی از حیله شیطان مصون است و به ادعای ابلیس

علی جامع انبیاء

رسول گرامی اسلام (ص) می‏فرمایند: «من اراد ان ینظر الی آدم فی علمه و الی نوح فی فهمه و الی ابراهیم فی حلمه و الی یحیی بن زکریا فی زهده و الی موسی بن عمران فی بطشه فلینظر الی علی بن ابیطالب (ع)»[۱]؛ کسی که می‏خواهد به آدم (ع) در علمش نظر کند، به نوح (ع) در فهمش نظر کند، به ابراهیم (ع) در حلمش نظر کند، به یحیی بن زکریا (ع) در زهدش نظر کند و به موسی بن عمران در بطشش (کسی که حمله می‏کند و خرد می‏کند، همچنین به معنای غضب، شوکت و هیبت هم آمده است) نظر کند به علی بن ابیطالب (ع) نظر کند. در اینکه امیرالمؤمنین (ع) جز پیامبر اکرم (ص) از همه انبیاء

نشانه ‏های مؤمن

امام زین العابدین (ع) می‏فرماید: «علامات المؤمن خمس: الورع فی الخلوة و الصدقة فی القلة و الصبر عند المصیبة و الحلم عند المصیبة و الحلم عند الغضب و الصدق عند الخوف».[۱] پنج چیز نشانه ایمان واقعی و حقیقی است: یکی ورع از محارم الهی در خلوت و دوم صدقه در تنگ دستی (کسی که مالش زیاد است صدقه دادن خیلی برایش هنر محسوب نمی‏شود) و سومین نشانه این است که مؤمن در وقتی که مصیبت به او می‏رسد، صابر است (صبر بر مصیبت) و چهارمین نشانه حلم و بردباری و خویشتن داردی و کظم غیظ در هنگام عصبانیت و غضب و پنجمین آن صدق عند الخوف می‏باشد یعنی در شرایط سخت صدق و راستگویی را ترک نمی‏کند با اینکه ممکن

ولایت اساس هدایت

امام باقر (ع) می‏فرمایند: «بُنی الاسلام علی الخمس: «الصلاة و الزکاة و الصیام و الحج و الولایة و ما نودیَ احدٌ بشیءٍ مثل ما نودیَ بالولایة فاخذ الناس بالاربع و ترکوا هذه فلو ان احدا صام نهارَه و قام لیلَه و حجَّ دهرَه و تصدَّق بجمیع ماله و مات بغیر ولایةٍ لم یقبل له صومٌ و لا صلاة».[۱] طبق این روایت اساس و ارکان اسلام پنج چیز است که عبارتند از: نماز، روزه، حج، زکات و ولایت. اهمیت ولایت آن قدر زیاد است که اگر کسی چهار مورد قبلی (نماز، روزه، حج و زکات) را اخذ کند ولی ولایت را ترک کند اعمال او قبول نیست. در این رابطه راه افراط و تفریط طی شده، عده‏ای ولایت را رها کرده

خوف از ظلم خویشتن

حضرت علی علیه السلام می‏فرمایند: «لَا تَخَافُوا ظُلْمَ‏ رَبِّكُمْ‏ وَ لَكِنْ خَافُوا ظُلْمَ أَنْفُسِكُم‏»[۱] «مترسيد از ظلم پروردگار خود و ليكن بترسيد از ظلم نفسهاى خود، يعنى مترسيد از ظلم حق تعالى چه او سر موئى ظلم نمى‏كند و ليكن ترسيد از ظلم نفسهاى شما كه بر يكديگر مى‏كنيد يا هر يك بر خود مى‏كنيد.»[۲] هیچ وقت نسبت به اینکه خداوند ظلم بکند نترسید و خوف نداشته باشید بلکه نسبت به ظلم خودتان به یکدیگر بترسید؛ خداوند که قطعاً به ادله قطعیه عقلیه و نقلیه ظلم نمی‏کند و اصلاً ساحت ربوبی از آلودگی ظلم در نظام تکوین و تشریع و پاداش و عقوبت مبراست. خیلی از ما نسبت به آینده خودمان خوف داریم چه در دنیا و چه در آخرت

 عادل ترین مردم

حضرت امیر المؤمنین علی علیه السلام می‏فرمایند: «اعدل الناس من انصف عن قوةٍ»[۱] عادل‏ترین مردم کسی است که از روی قوت و قدرت و از جایگاه قدرت انصاف به خرج بدهد. انصاف از جایگاه ضعف بد نیست چون انصاف مطلقا خوب است؛ در فرمایشات و سیره اهل بیت (ع) یکی از اموری که خیلی به آن توصیه شده انصاف است؛ انصاف یعنی اینکه انسان خوبی و بدی اشخاص را با هم ببیند نقاط قوت و ضعف را هم باید ببیند «حبّ الشیء یعمی و یصمّ» نشود اینکه انسان شخصی را دوست دارد باعث نشود ضعف‏های او را نبیند و اینکه انسان با شخصی مشکل دارد باعث نشود حتی خوبی او را نبیند و حتی بالاتر بدی ببیند. این در فرمایشات