تذکرات اخلاقی

«المؤمن اذا مات و ترك ورقةً واحدةً عليها علمٌ تكون تلك ورقة يوم القيامة ستراً فيما بينه و بين النار و اعطاه الله تبارك و تعالي بكل حرفٍ مكتوبٍ عليها مدينةً أوسع من الدنيا سبع مرات»[۱] مي­فرمايد: اگر مؤمن از دنيا برود و يك ورقه از خودش باقي بگذارد كه بر آن علمي نوشته شده باشد روز قيامت اين ورقه حائل و ساتر و حاجب است بين او بين آتش، نه تنها مانع از آتش است بلكه خداوند تبارك و تعالي در عوض هر حرفي كه بر آن ورقه نوشته است شهري وسيع­تر از دنيا به اندازه هفت برابر به او اعطا مي­فرمايد. نوشتن واقعاً مثل فزرند است كتاب و تقرير مانند فرزند است خيلي از امور باقي مي­ماند و

امیرالمؤمنین علی (ع) می‏فرماید: «فاعتبروا بما کان مِن فعل الله بإبلیس إذ احبط عمله الطویل و جهده الجهید و کان قد عبد الله ستةَ آلاف سنة لا یدری أ مِن سنی الدنیا ام مِن سنی الآخرة عن کبر ساعة واحدة»[۱]؛ از کار خداوند تبارک و تعالی با شیطان عبرت بگیرید، شیطان عمل طولانی و طاقت فرسای خودش را که شش هزار سال خداوند متعال را عبادت کرده بود که ما نمی‏دانیم آیا از سال‏های دنیوی بوده یا از سال‏های اخروی که هر سال برابر هزار سال است، به وسیله تکبر و خود برتر بینی یک ساعته نابود کرد. تکبر، خود بزرگ بینی و حساب ویژه برای خود باز کردن انسان را نابود می‏کند همان گونه که با شیطان این کار

از پیامبر گرامی اسلام صلی الله علیه و آله و سلّم «قال رسول الله(ص) من حبس عن اخیه المسلم شیئاً من حقه حرّم الله علیه برکة الرزق الا أن یتوب»[۱] هر کسی از برادر مسلمانش یک حقی را منع کند و از اینکه برادر مسلمانش به یک حقی برسد مانع شود خداوند تبارک و تعالی برکت زرق را از او می­گیرد مگر اینکه توبه کند. اینها چیزهایی است که ما کم به آن توجه می­کنیم؛ این حق می­تواند یک حق مالی باشد یا در یک منازعه و اختلافی حق او را پايمال كند و یا یک حق معنوی است (رتبه و جایگاهی است) جلوی اینها را بگیرد اثر وضعی این کار سلب برکت رزق و روزی است. چرا یک عده­ای

یکی از مسائلی که در اسلام تأکید فراوان شده مجاهده با نفس است در لسان روایات از مجاهده با نفس به عنوان جهاد اکبر نام برده شده در مقابل جهاد با عدو که به عنوان جهاد اصغر نامیده شده همه فضیلت­هایی که برای جهاد اصغر ذکر شده یک طرف جهاد با نفس و یک طرف ارزش و اهمیت جهاد با عدو وقتی است که مجاهده بزرگتر محقق شده باشد؛ تعابیری که درباره جهاد وارد شده خیلی بلند است امیرالمؤمنین(ع) از جهاد تعبیر می­کند به «عماد الدین یا منهاج السعداء» یا تعبیری دیگری که حضرت درباره مجاهدان دارد و می­فرماید: «تفتح لهم ابواب السماء» در آیات قرآن هم در مورد جهاد و مجاهده مطلب زیاد بیان شده است در سوره نساء

امام صادق (ع) می‏فرمایند: «مِن اَخلاق الجاهل الإجابة قبل أن یسمع و المعارضة قبل أن یفهم و الحُکم بما لایعلم»[۱]؛ سه چیز از نشانه‏های خلق و خوی انسان جاهل است اول: قبل از اینکه بشنود جواب می‏دهد، دوم: قبل از اینکه بفهمد حرف طرف مقابل چیست به مخالفت و معارضه می‏پردازد، سوم: حکم می‏کند به چیزی که نمی‏داند. نکته قابل توجه این است که امام (ع) می‏فرماید: این سه از نشانه‏های خُلق و خوی جاهل است، گاهی انسان از روی عصبانیت کاری جاهلانه انجام می‏دهد ولی خوی همیشگی او نیست بلکه همان لحظه از خِرد فاصله گرفته اما نشانه‏هایی که ذکر شد از خُلق و خوی انسان جاهل حکایت می‏کند. توجه و دقت در این نشانه‏ها به ما کمک می‏کند

امیرالمؤمنین علی (ع) در وصیتی به فرزند خود امام مجتبی (ع) می‏فرماید: «یا بُنیَّ ایّاک و مُصادَقة الأحمق فإنّه یرید أن ینفعک فیضُرُّک» ای فرزندم از رفاقت با شخص احمق پرهیز کن چون انسان احمق می‏خواهد به تو نفع برساند اما چون مصلحت و مفسده را تشخیص نمی‏دهد به تو ضرر می‏رساند. انسان باید از رفاقت و دوستی با آدم احمق که اهل تشخیص نیست و نمی‏تواند مصلحت و مفسده را از هم تمییز دهد پرهیز کند، چون به جای اینکه به انسان نفع برساند ضرر می‏رساند و این همان مَثل دوستی خاله خرسه است که شخصی با خرسی دوست شده بود، روزی این شخص خوابید و خرس هم مواظب او بود تا کسی مزاحم او نشود، مگسی مزاحم خواب

امروز چون هم روز اول سال تحصیلی و شروع مباحث و دروس در سال تحصیلی ۹۳-۹۲ می­باشد. در ابتداء تیمناً و تبرکاً روایتی را برای تذکر بیان می­کنیم که إنشاء الله این کلمات نورانی باعث شود ما در مسیر درست و صحیح طی طریق کنیم و راه را گم نکنیم و بدانیم که عمر ما و فرصت­هایی که در حال طی شدن و از دست رفتن است دیگر قابل بازگشت نیست و این فرصت­ها و لحظات، فرصت­هایی است که می­تواند انسان را به تعالی و اوج برساند یا باعث سقوط و انحطاط شود یا حداقل بدون استفاده بماند و موجب توقف شود. روایتی از رسول گرامی اسلام صلی الله علیه و آله و سلّم وارد شده است که می­فرمایند: «قال

روز اول سال تحصیلی جدید است. لذا روایتی را از باب تیمن و تبرک خدمت دوستان عزیز عرض می‏کنیم. امیرالمؤمنین علی (ع) می‏فرمایند: «هلک خزّان الأموال و هم أحیاءٌ و العلماء باقون ما بقی الدّهر أعیانهم مفقودة و أمثالهم فی القلوب» ؛ خزانه داران اموال در حالی که زنده هستند هلاک شده‏اند ولی اهل علم و خزانه داران علم مادامی که روزگار باقی است باقی هستند و صورت آنها در اذهان جاودان است هر چند جسم آنها نباشد و مرده باشند. این یک مقایسه مهم بین طالبان علم و طالبان ثروت است که در کلام امیرالمؤمنین (ع) به آن اشاره شده است. تنها کسی می‏تواند به عمق این بیان پی ببرد که به ارزش واقعی علم واقف باشد. علی (ع)

از آن جهت که آخرین جلسه سال تحصیلی و کتاب اجتهاد و تقلید و روز چهارشنبه است مطالبی را از لسان پیامبر و خاندان عصمت و طهارت علیهم السلام بیان کنیم که موجب یادآوری و تذکر هم برای خودم و هم برای شما باشد. رسول گرامی اسلام صلی الله علیه و آله و سلّم از قول خداوند تبارک و تعالی می­فرماید: «قال الله تبارک و تعالی ….. ما تقرب الیّ عبدٌ بشیئٍ احبّ ممن افترضتُ علیه و أنه لیتقرب الیّ بالنافلة حتی احبه فإذا احببته کنتُ سمعه الذی یسمع به و بصره الذی یبصر به و لسانه الذی ینطق به و یده الذی یبطش بها إن دعانی اجبته و إن سئلنی اعطیته».[۱] پیامبر گرامی اسلام می­فرماید: خداوند تبارک و تعالی

امیرالمؤمنین علی (ع) به عنوان اولین امام و پیشوای ما شیعیان آن قدر برجستگی دارد که توجه عالمان غیر مسلمان را هم به خودش جلب می‏کند یعنی کسی که اهل تحقیق و بررسی باشد و در احوال امیرالمؤمنین (ع) تأمل کرده باشد نا خود آگاه شیفته شخصیت ایشان می‏شود، امیر المؤمنین (ع) به اذعان همه صحابه افضل صحابه پیامبر (ص) است، جدا از اینکه وصی پیامبر (ص) است و اولین مردی بوده که به پیامبر (ص) ایمان آورده و تا آخرین لحظه همراه پیامبر (ص) بود به اذعان عالمان و بزرگان اهل سنت افضل صحابه پیامبر (ص) هم بوده است تا جایی که حتی کسانی که غاصب حق امیرالمؤمنین (ع) بوده‏اند در فضائل او احادیث و مطالب زیادی را نقل

رسول گرامی اسلام (صلی الله علیه و آله و سلم) می­فرمایند: «اطلب لأخیک عذراً فإن لم تجد له عذراً فالتمس له عذراً».[۱] برای برادر­تان همیشه عذری طلب بکنید؛ برای کارها و گفته­های دیگران همیشه عذر طلب بکنید یعنی اگر حرفی از دیگران می­شنوید، اگر عملی از دیگران می­بینید که این حرف یا عمل با آنچه که شما گمان می­کنید سازگاری ندارد مثلاً قرار بوده که کاری را انجام بدهد انجام نداده، سخنی باید می­گفته که نگفته، یا سخنی نباید می­گفته که گفته؛ این را فوراً حمل بر فعل و نیت و عمل سوء نکنید. سوء ظن نداشته باشید بد بین نباشید به دیگران. در درجه اول دنبال عذر برای آن اشتباه و خطای او باشید اگر هم حقیقتاً عذر پیدا

از آنجا که در ایام فاطمیه هستیم لازم است اشاره­ای به صاحب این ایام داشته باشیم. در مورد شخصیت بانوی بزرگوار حضرت صدیقه کبری فاطمه زهرا سلام الله علیها هر مقداری که گفته شود باز کم است. در روایات راجع به آن حضرت اوصاف و ویژگی­های فوق العاده­ای ذکر شده از جمله اینکه ایشان اعبد الناس است. این عابدترین مردم یک اقتضائاتی دارد. آن حضرت یک عبودیت حقیقی داشت نه فقط عبادت ظاهری. بندگی خدا از ویژگی­های بارز حضرت زهرا (س) است یعنی با تمام وجود عبودیت در برابر خداوند دارد اهل صوم و صلاة و تحجد که یک قسمی از عبادات است اکرام ضعفا و مستمندان و رسیدگی به حال آنان خودش عبادت است در این جهت هم بهرحال

جلسه آخر سال یک هزار سیصد و نود و یک است و معلوم نیست که تا سال بعد چه اتفاقاتی بیفتد و چه کسانی باشند و چه کسانی نباشند؛ واقعا انسان از هیچ چیزی راجع به خودش در آینده خبر ندارد. از جمله چیزهایی که نسبت به آن اطلاع ندارد رزق و روزی است؛ رزق و روزی مانند چیزهایی دیگر مثل مصیبتها و مرگ و فراز و فرودها هیچ برای انسان معلوم نیست لذا بهترین راه این است که انسان توکل بر خداوند متعال بکند و امورش را تفویض به خداوند بکند و خداوند را وکیل خودش قرار دهد نه اینکه بنشیند و حرکت نکند؛ حرکت و تلاش باید داشته باشد اما یک اطمینانی داشته باشد که وکیلی دارد مثل

روایتی از امام صادق (ع) وارد شده است: «مَنْ شَمَتَ بِمُصیبَة نَزَلَتْ بِاَخیه لم یَخْرُجْ مِنَ الدّنیا حتّى یُفْتَتَنُ».[۱] کسی که برادر دینی­اش را به واسطه مصیبتی که بر او وارد شده شماتت بکند از دنیا خارج نمی­شود مگر اینکه خود او مبتلا می­شود؛ این اثر وضعی است و اینها عقوبت اعمال در این دنیا می­باشد آخرت جای خود دارد. گاهی یک گرفتاری برای کسی پیش می­آید مثلاً فرزندش نا اهل می­شود اگر انسان او را شماتت کند به خاطر این مصیبت نا اهل بودن فرزند خودش گرفتار می­شود. یا به ظاهر فخر فروشی می­کند به دیگران؛ یا مریضی برای او یا اطرافیانش پیش می­آید این شخص به جای اینکه دعا کند و دل داری بدهد او را می­گوید که

روایتی است که از عیسی مسیح علی نبینا و آله و علیه السلام نقل شده که می­فرماید: «القُلوبُ ما لم تَخرِقْها الشَّهَواتُ ويُدَنِّسْها الطَّمَعُ ويُقْسِها النَّعيمُ فَسوفَ تَكونُ أوعيَةً للحِكمَةِ».[۱] در این روایت سه شرط مهم برای آمادگی قلب نسبت به پذیرش حکمت و معرفت بیان می­کند؛ طبق آنچه که از روایات بدست می­آید) برای اینکه انسان به حکمت و علم حقیقی برسد دو چیز لازم است یکی ظرف پاک و تمیز باشد و دوم اینکه در این ظرف چیزی سالم را وارد کند نه داشتن ظرف خالی به تنهایی کافی است و نه داشتن اندوخته به تنهایی بدون ظرف سالم. ما هم ظرف می­خواهیم و هم مظروف؛ هم ظرف باید سالم باشد و هم مظروف باید سالم باشد اگر

امیرالمؤمنین علی علیه السلام می­فرماید: «ألا أخبركم‏ بالفقيه‏ حق‏ الفقيه‏ من لم يرخص الناس في معاصي الله و لم يقنطهم من رحمة الله و لم يؤمنهم من مكر الله و لم يدع القرآن رغبة عنه إلى ما سواه الحدیث.»[۱] حضرت علی (ع) می­فرماید: فقیه واقعی کسی است که به مردم ترخیص در ارتکاب معصیت ندهد؛ در مقام فتوی دادن این خیلی مهم است اینکه اجازه ندهد معنایش این نیست که بگوید ای مردم از امروز حرام­ها را مرتکب شوید بلکه معنایش این است که با اینکه واقعاً خودش می­داند این عمل حرام است ولی فتوا به جواز می­دهد حال ممکن است انگیزه­هایی هم داشته باشد از جمله اقبال و تشویق و تکریم عده­ای. همچنین مردم را از رحمت خدا مأیوس

رسول اکرم (ص) می‏فرمایند: «انّ القبر اول منازل الآخرة، فاِن نجی منه فما بعده اَیسر منه و اِن لم ینج منه فما بعده لیس باَقل منه» ؛ انسان وقتی از دنیا می‏رود منازل متعددی را در پیش رو دارد که مرحله به مرحله باید آنها را طی کند. اولین منزل از منال آخرت عالم قبر است- منظور از قبر حفره‏ای که در زمین کَنده می‏شود نیست بلکه منظور عالم برزخ است- رسول گرامی اسلام می‏فرمایند: اگر کسی از منزل قبر نجات پیدا کند و راحت عبور کند بعد از این منزل راحت‏تر خواهد بود و منازل بعدی بر او آسان‏تر خواهد بود، ولی اگر از عالم قبر نجات پیدا نکند نجات بعد از آن هم مشکل است. در بعضی روایات

روایتی از امیرالمؤمنین علی ع درباره صدیق و دوست و رفیق وارد شده که پیوندهای دوستی را باید حفظ کرد: «لاتقطع صدیقاً و إ ن کفر».[۱] با صدیق و دوست قطع ارتباط و پیوند نداشته باش اگرچه کافر شود. پیوندهای دوستی و محبت بین انسان­ها بر اساس نیاز انسان به روابط اجتماعی و ارتباط و تعامل با دیگران شکل می­گیرد البته این روابط تحت تأثیر عوامل مختلفی است انسان­ها دوستی­هایشان را با ملاک­های مختلف تنظیم می­کنند بعضی ملاک دوستی را جذب منفعت می­دانند و بس؛ هر جا منفعتی باشد این دوستی­ها و پیوندها برقرار است و به محض اینکه منافع کم شود یا از بین برود پیوندها هم بریده می­شود بعضی در روابط و دوستی تا حدی پیش می­روند که

از موسی بن عمران (ع) روایت شده که «رُوی انّ موسی قال: یا ربّ اخبرنی عن آیة رضاک عن عبدک فأوحی الله تعالی الیه إذا رأیتنی اُهیّئُ عبدی لطاعتی و اََصرِفه عن معصیتی فذلک آیةُ رضای» ؛ موسی بن عمران (ع) به خداوند تبارک و تعالی عرض می‏کند پروردگارا به من از نشانه رضایتت از عبدت خبر ده؟ خداوند تبارک و تعالی به او وحی کرد که اگر ببینی من عبدم را برای طاعت خودم کمک می‏کنم و در مسیر بندگی او را یاری می‏کنم نشانه رضایت من از اوست و همچنین اگر می‏بینی که من عبدم را از معصیت باز می‏دارم، نشانه رضایت من از اوست. رضایت الهی همه سرمایه یک مسلمان و مؤمن است یعنی عمر انسان اگر

به مناسبت اینکه فردا روز بیست و دوم بهمن است لازم است به مناسبت این ایام (دهه فجر) چند جمله‏ای را عرض کنیم، چون انقلاب اسلامی در ایران یک پدیده‏ای است که نمی‏توان در رابطه با آن بی توجه بود یعنی هیچ منصفی نمی‏تواند در رابطه با این مقوله هرچند سال‏های سال هم از آن گذشته باشد اظهار نظری نکند، بالاخره این انقلاب در شرائطی که روح یأس و نا امیدی از دین و معنویت، در جامعه حاکم بوددل‏ها و قلوب انسان‏های زیادی را متوجه دین کرد، بریدگان بسیاری از دائره اسلام را دوباره به اسلام امیدوار کرد و شیعیان زیادی را که در اَقصی نقاط عالم و در کشورهای مختلف و با نژادهای مختلف زندگی می‏کردند به این کانون