سوال:
با سلام و تحیت اول اینکه کاش کتاب حکم حضرتعالی حکم عقلی و انواع آن و قاعده ملازمه را هم بحث میکرد. دوم:آیا احکام عقلی همه ارشادی اند؟چون ظاهرا حکم عقلی مولوی و تعبدی نداریم . به عبارت دیگر قسیم حکم عقلی ارشادی چیست؟ یعنی اگر بگوییم حکم عقلی دو قسم است:ا-حکم عقلی ارشادی ۲- حکم عقلی ……چه باید نامگذاری کنیم؟ اگر حکم ارشادی شد ملازمه با حکم شرع پیدا میکند؟یعنی شرع طبق حکم عقل حکم خواهد کرد؟ آیا میشود یک حکم عقلی ارشادی(به معنی اینکه عقل اخبار میکند به وجود ضرر و مفسده در یک کاری و هدف اجتناب از آن کار باشذ بخاطر مبتلا نشدن به ان ضرر و مفسده)(همان معنای دوم ج۲ ص ۳۱۸)داشته باشیم برای یک موضوعی و در عین حال برای همان موضوع حکم شرعی مولوی داشته باشیم؟یا حکم شرعی هم ارشادی خواهد بود؟ ظاهرا مرحوم شیخ در تنبیه دوم شبهه محصوره میفرماید : حکم عقل به دفع ضرر محتمل دنیوی ارشادی و حکم شرع مولوی است لطفا راهنمایی بفرمایید .اگر منبع هم معرفی کنید سپاسگزارم با تشکر
پاسخ:
- اگر مقدمه کتاب را ملاحظه فرموده باشید به دلیل عدم تعرض به حکم عقلی اشاره شده است. اگر می خواستیم وارد آن بحث شویم به ناچار می بایست بخش اعظم مباحث علم اصول را در کتاب می گنجاندیم و این با مقصود و هدف تالیف کتاب سازگار نبود.
- به طور کلی مقسم حکم مولوی و ارشادی حکم شرعی است نه حکم عقلی و به طور کلی حکم عقلی به معنای مدرک عقلی است یعنی آنچه به وسیله عقل ادراک می شود. بر این اساس حکم عقلی ارشادی و حکم عقلی مولوی نداریم. البته همانطور که اشاره گردید عقل وقتی درک می کند مثلا دفع ضرر محتمل فی الجمله لازم است در واقع اخبار یا ارشاد به آن ضرر دارد ولی این باعث نمی شود آن را وصف ارشادی به عنوان قسیم مولوی معرفی کنیم.
