امامان به عنوان پاک ترین و داناترین، افراد جامعه به خوبی می دانستند که ناراحتی و مشکلات لازمه زندگی توأم با عزت و سربلندی است. لذا با صبر و استقامت و سینه فراخ در برابر مصائب و سختی ها چون کوهی استوار بودند در هر شرایطی رفتار ویژه ای داشتند و با در نظر گرفتن مقتضیات زمان و مکان، تصمیمات مقتضی اتخاد می کردند در رابطه با مسائل شخصی و برخورد افراد نادان و جسارت آنها رفتار کریمانه و اغماض از لغزشهای آنان سیره مستمره این بزرگواران بوده است.
نمونه های فراوانی را در سیره عملی این ذوات مقدسه میتوان مثال زد که به برخی اشاره می شود.
در مدینه مردی که از بستگان خلیفه دوم بود پیوسته به امام کاظم ناسزا می گفت. برخی از دوستان به امام عرض کردند: اجازه دهید تا او را تنبیه و از شرش راحت شوید. امام به آن ها اجازه نداد و با حضور در محل کارش با گشاده رویی با او سخن گفت و مقداری به او کمک مالی کرد. مرد شرمنده شد و از آن حضرت خواست که که او را ببخشد (ارشاد، ص ۳۱۷)
بکربن صالح می گوید: داماد من برای امام جواد نامه نوشت: پدری دارم ناصبی و بسیار لجباز و تند است. تکلیفم با چنین پدری چیست؟ آیا او را رسوا کنم یا به او مدارا نمایم؟ امام در پاسخ فرمودند: برایت دعا می کنم، با پدرت مدارا کنی که برای تو بهتر است تا اینکه او را رسوا کنی. پس از هر سختی راحتی است، صبور باش … ( بحار ج ۵۰ ص ۵۵)
ائمه (ع) برای هدایت مردم و اعتلای اسلام و خوشنودی پروردگار هر گونه سختی و ناملایمات را تحمل می کردند. گاهی سکوت می کردند برای صیانت از دین مانند امام علی(ع) در زمان خلفاء و گاهی برای بقاء آن به جنگ با ناکثین و قاسطین و مارقین می رفتند. گاهی هم راه صلح و گفتگو در پیش می گرفتند مثل امام حسن که تحمل آن ازجنگیدن هم دشوار تر بود. و گاهی هم مثل امام حسین با ریختن خود و عزیزانش عرصه را بر ستمگران تنگ می کردند. و زمانی هم زندان را به جان می خریدند مثل امام کاظم.
صالح بن سعید می گوید: روزی وارد شهر سامرا شدم و به محضر امام هادی رسیدم. عرض کردم این ستمکاران تلاش می کنند که نور شما را خاموش کنند تا فراموش شوید به همین جهت شما را در چنین مکانی جای دادند که محل زندگی گدایان و اشخاص بی نام و نشان است. حضرت فرمود: ای پسر سعید هنوز تو در شناخت قدر و منزلت ما در این پایه ای؟ و گمان می کنی که این ها با شأن ما منافات دارد و نمیدانی کسی را که خدا بلند کرده با این چیزها کوچک نمی شود. (منتهی الامال ج ۲ص ۴۳۳)
آری ائمه علیهم السلام هنگام ناراحتی ها و مشکلات، انسان های ضعیف و منفعلی نبودند که به گوشه ای بخزند و خود را منزوی کنند با اعتماد و توکل بر خداوند متعال به وظیفه خود عمل می کردند.
