امام امیرالمؤمنین(ع) میفرماید: «مَنِ اسْتَغْنَى بِاللَّهِ افْتَقَرَ النَّاسُ إِلَيْهِ» . کسی که استغنا بالله پیدا کند، مردم به او محتاج و نیازمند میشوند.
یکی از مهمترین خصلتهای اخلاقی که ریشه بسیاری از فضیلتهاست، همین غنای نفس است. انسان هم باید غنا داشته باشد و هم فقیر باشد. اگر احساس غنا داشته باشد و به هیچ کس و هیچ چیز خودش را محتاج نبیند، سرکش میشود؛ ادعای خدایی میکند؛ بر او توهم عارض میشود که برای خودش کسی هست و قدرت دارد. اما اگر این دو حالت را با هم داشته باشد، غنا را با خدا جستجو کند «مَنِ اسْتَغْنَى بِاللَّهِ»؛ یعنی غنا را با خدا و مع الله جستجو کند؛ در عین نیاز به خدا، بینیازی را در اتکا به او جستجو کند، یک قدرت و توانی پیدا میکند که مردم نیاز به او پیدا میکنند. اینکه مردم نیاز پیدا میکنند، معنایش این نیست که کسی بخواهد آقایی و سروری بر مردم کند و یک کاری کند که مردم را به خودش محتاج کند؛ منظور این نیست که سروری و آقایی بر مردم داشته باشد و همه را وابسته به خودش و عبد و نوکر خودش بداند.
اینکه مردم به او نیاز پیدا میکنند بدین معناست که کسی که استغنا بالله پیدا کند، ولیّ خدا میشود و ولیّ خدا کسی است که مردم به او نیاز دارند. مردم به انسانهایی که غنای خود را در پرتو نور الهی جستجو کردهاند، از هر جهت نیازمندند. هر موجود غنیتر، قهراً نسبت به مادون خودش از حیث غنا و فقر، در یک رتبه بالاتری است. اگر کسی به خدا استغنا و طلب بینیازی کند، وجود او یک وجودی میشود که باید به دیگران هم فیض برساند. خود به خود آن وجودی که از نظر نیازها ضعیفتر است، به وجود غنیتر نیازمند است. این یک قاعده است؛ نیازمند، محتاجِ بینیاز است.
هر چه درجه بینیازی در یک موجودی بیشتر باشد، قهراً احتیاج موجودات نیازمند به او بیشتر میشود. تصور کنید که یک انسانی با خدا و در پرتو خداوند، (نه اینکه بینیاز مطلق شده باشد بلکه درجه نیاز و نوع نیاز او فرق میکند)؛ قهراً دیگران به او احتیاج دارند. بنابراین اگر میخواهیم خودمان به دیگران نیازمند نباشیم، اگر میخواهیم نه برای آقایی و سروری بلکه برای اینکه دیگران را کمک کنیم و دست آنها را بگیریم و این نقش را در عالم ایفا کنیم و برای دیگران راهنما و نور و دال باشیم، راه آن «استغناء بالله» است.
اگر انسان حسابش را با خدا صاف کند، اگر رابطه انسان با خدا اصلاح شود، روایت داریم که اگر کسی نسبت و رابطه خودش را با خدا اصلاح کند، خداوند رابطه او را با مردم اصلاح میکند. امیدوارم خداوند این توفیق را به ما عنایت فرماید.
نظرات