امیرمؤمنان(ع) در نهج البلاغه میفرماید: «افْعَلُوا الْخَيْرَ وَ لَا تَحْقِرُوا مِنْهُ شَيْئاً فَإِنَ صَغِيرَهُ كَبِيرٌ وَ قَلِيلَهُ كَثِيرٌ».
طبق این بیان، امیرمؤمنان میفرماید کار خیر انجام دهید. «افْعَلُوا الْخَيْرَ» اطلاق دارد؛ کار خیر، خیر است. هیچگاه از خیر چیزی را کوچک نشمارید. امیرالمؤمنین تعلیل میآورد و میفرماید چون کوچکِ خیر، بزرگ است؛ کمِ خیر، زیاد است. این بیان در واقع سفرهای به وسعت زندگی در برابر ما پهن میکند؛ سفرهای به وسعت همه ایام و لحظاتی که در آن به سر میبریم. اگر در قرآن دستور به سبقت به سوی خیرات میدهد، «فَاسْتَبِقُوا الْخَيْرات» ، در خیرات از هم سبقت و پیشی بگیرید؛ گمان نکنیم که عمل خیر فقط عملی است که بزرگ و کثیر باشد.
الان در عرف، به کسی خیّر اطلاق میشود که مثلاً مدرسه یا بیمارستان میسازد و یک عمل قابل توجهی انجام میدهد. اگر به مردم بگویند این پیرمردِ زحمت کشی که با گاری دستی امرار معاش میکند، این آدم خیّری است، کأنّ مردم باور نمیکنند. مگر میشود این شخص خیّر باشد؟! چون در ذهن مردم این است که خیر یعنی کار بزرگ و کار زیاد؛ در حالی که در منطق قرآن و اهل بیت، خیر به وسعت همه لحظات زندگی انسان است. این یک واقعیتی است که اگر در آن تأمل کنیم، کاملاً برای ما مشهود است. کار خیر در هر روز و هر ساعت و هر ارتباطی که انسان با محیط پیرامون خود دارد، میتواند اتفاق بیفتد. در برخورد با طبیعت، با حیوانات، در برخورد با انسانها که مهمترین جلوه خیر است؛ چه همکار و چه هم وطن و چه هم کیش و چه غیر آن. اینکه با روی گشاده با برادر ایمانی برخورد کنیم؛ این یک مصداق بارز خیر است. اینکه انسان در برابر عصبانیت دیگران خویشتنداری کند، این یک خیر است. همدردی یک خیر است؛ نمک روی زخم دیگران نپاشیدن یک خیر است؛ اجتناب از دروغ و غیبت و تهمت، اینها همه خیر است. یعنی این ظرفیت برای همه ما هست که خیّر باشیم. خیّر بودن به تمکن مالی وابسته نیست. خیر انواع و اقسامی دارد که یکی از آنها مالی است. خیر علمی، خیر اخلاقی و… . هیچ کار خیری را کوچک نشماریم؛ چون اصلاً خیر کوچک نیست «فَإِنَ صَغِيرَهُ كَبِيرٌ وَ قَلِيلَهُ كَثِيرٌ»؛ هیچ کار خیری را کوچک و کم نشمارید.
در طبع و ذات کار خیر، کثرت و بزرگی نهفته است. آثارش بماند که چه آثار و ثمراتی دارد. لذا امیدواریم خداوند تبارک و تعالی به ما معرفتی عنایت کند و توفیقی که بتوانیم خیر را بشناسیم و اهل عمل به خیر باشیم و خیر را در عمل به دیگران بشناسانیم.
نظرات