امام صادق(ع) در توصیه و سفارشی که به بعضی از پیروانشان کردند، بعضا به نکات بسیار مهمی اشاره کردند که من یک قسمت کوتاهی را از یک توصیه خدمتتان بیان میکنم.
ایشان به مسئله اولویت بندی امور خیلی اهمیت میدادند و به دیگران نیز توصیه میکردند. اینکه به کارهای مهم برسید و پرداختن به کارهای کوچک شما را از امور مهم غافل نکند، می فرماید:
«اعْلَمْ أَنَّ التَّشَاغُلَ بِالصَّغِيرِ يُخِلُّ بِالْمُهِمِّ، وَ إِفْرَادَ الْمُهِمِّ بِالشُّغُلِ يَأْتِي عَلَى الصَّغِيرِ وَ يَلْحَقُهُ بِالْكَبِيرِ، … فَابْدَأْ بِالْمُهِمِّ، وَ لَا تَنْسَ النَّظَرَ فِي الصَّغِيرِ، وَ اجْعَلْ لِلْأُمُورِ الصِّغَارِ مَنْ يَجْمَعُهَا وَ يَعْرِضُهَا عَلَيْكَ دَفْعَتَيْنِ أَوْ أَكْثَرَ عَلَى كَثْرَتِهَا.»[۱] بدانید اشتغال و پرداختن به کارهای کوچک، نسبت به امور مهم اخلال ایجاد میکند و از آن طرف اگر شما فقط به کارهای مهم بپردازید و از کارهای کوچک غفلت کنید، این باعث میشود این بر کارهای کوچک وارد شود و آنها را تبدیل به کارهای مهم کند.
این خیلی مسئله مهمی است اینکه کارهای انسان بعضی مهم و بزرگ و بعضی کوچک هستند مسلم است. ما در زندگی شخصی هم این را میبینیم حال شما حساب کنید در یک مدرسه و شهر و کشور همیشه کارهایی هستند که بزرگ و مهم محسوب میشوند و یک سری کارها کوچک هستند، ما گاهی به این جهت توجه نداریم که اینها را باید از هم جدا کنیم، بگوییم ما یک سری کارهای مهم و بزرگ داریم و یک کارهای کوچک ولو در زندگی شخصی خودمان، گاهی به کارهای کوچک میپردازیم و از کارهای مهم غافل میشویم و این بسیار خطرناک است، پرداختن به کارهای کوچک و جزیی، مشغول شدن ذهن و صرف وقت و انرژی انسان به کارهای کوچک، انسان را از کارهای بزرگ باز میدارد، کارهای بزرگ مثل ستون های یک ساختمان هستند که اگر از آنها غفلت شود آسیب میبیند و یک دفعه اساس زندگی فرد و جامعه فرو میریزد.
ما در درجه اول باید بتوانیم تشخیص دهیم که کارهای کوچک چیست و کارهای بزرگ چیست؟ این اولویتها را باید معلوم کنیم، کارهای مهم و غیر مهم را بشناسیم. « اعْلَمْ أَنَّ التَّشَاغُلَ بِالصَّغِيرِ يُخِلُّ بِالْمُهِمِّ » مشغول شدن به کارهای کوچک به کارهای بزرگ اخلال ایجاد میکند «وَ اِفرادُ المُهِمُّ بِالشُّغلِ ياتي عَلَي الصَّغيرِ و يلحِقُهُ بِالکَبيرِ» بعد چند جمله اینجا دارد تا میرسد به اینجا «فابدَا بِالمُهِمِّ وَ لا تَنسَ النَّظَرَ فِي الصَّغيرِ» با کارهای مهم شروع کن اما از کارهای کوچک نیز غافل نشو «وَ اجْعَلْ لِلْأُمُورِ الصِّغَارِ مَنْ يَجْمَعُهَا وَ يَعْرِضُهَا عَلَيْكَ دَفْعَتَيْنِ أَوْ أَكْثَرَ عَلَى كَثْرَتِهَا » برای امور کوچک کسی را قرار بده، این برای کسانی که متصدی هستند یا مسئولیتی دارند بسیار راه گشاه است، البته در خانواده نیز همینطور است، یعنی در خانواده نیز این کاملا راه گشا و کارساز است، شما که مسئولیت خانواده بر عهدهتان است کارهای مهم را متکفل شوید، کارهای کوچک را به دیگران بسپارید و البته نادیده نگرید و نظارت داشته باشید؛ برای امور کوچک کسی را قرار بدهید که آنها را با هم یکجا جمع کند و عرضه کند و دوبار یا بیشتر، بر اساس آن نیازی که وجود دارد.
اولویت بندی در امور واقعا بسیار مهم است، از حیث وصول به نتیجه و موفقیت و استفاده بهتر از انرژی و اوقات و امکانات و توان فرد و جامعه، چیزی که ما اصلا به آن توجه نداریم، گاهی هم خودمان، هم مسئولین را میبینیم که آنقدر مشغول امور کوچک میشوند که از مسائل مهم باز میمانند، اخلال به امور مهم پیدا میشود و بعد این می ماند و یک جایی سر باز میکند که دیگر فایده ندارد، این خیلی مهم است؛ مسلمان، مؤمن، پیرو حضرت علی(ع) باید این قدرت را داشته باشد که اولا امور را تجزیه و تحلیل کند، امور مهم را از غیر مهم و کوچک را از بزرگ تفکیک کند و برای هر کدام برنامه داشته باشد، انرژی و سرمایه مادی و معنوی خودش را صرف امور مهم و بزرگ کند، در عین حال از امور کوچک غافل نشود، این یک درس بسیار بزرگ و مهم است که حضرت صادق(ع) به همه مسلمانان و شیعیان داده اند و متأسفانه از مشکلات جوامع اسلامی همین است که گاهی انسان میبیند که تشاغل به صغیر پیدا میکنند و از امور مهم باز میمانند و امور مهم همیشه گرفتار مشکلات است.
[۱] نزهة الناظر و تنبیه الخاطر، ص ۱۱۷ – ۱۱۸.
نظرات