برترین افراد در مصاحبت

در ابتدای آغاز درس در سال تحصیلی جدید روایتی را تیمناً و تبرکاً بیان می‏کنیم؛

رسول گرامی اسلام (ص) در روایتی می‏فرماید: «لا خَيْرَ لَكَ‏ فِي‏ صُحْبَةِ مَنْ لَا يَرَى لَكَ مِثْلَ الَّذِي يَرَى لِنَفْسِهِ.»[۱]؛ در مصاحبت کسی که برای تو مثل آنچه که برای خود می‏بیند و می‏پسندد، آن را برای تو نمی‏پسندد، خیری و نیکی نیست.

از این روایت ما چند قاعده و مطلب را می‏توانیم استفاده کنیم؛ چنانچه در جلسه فقه بیان شد یکی از گروه‏ها و افرادی که از مکر و حیله شیطان در امان‏اند، کسانی هستند که برای دیگران آن چیزی را می‏پسندند که برای خود می‏پسندند «مَنْ رَضِيَ لِأَخِيهِ الْمُؤْمِنِ بِمَا يَرْضَاهُ لِنَفْسِهِ» چنین شخصی از حیله شیطان مصون است و به ادعای ابلیس «لیسَ لِي فِيهِنَّ حِيلَةٌ»[۲] راهی برای من شیطان در چنین افرادی وجود ندارد و راه نفوذ من مسدود است.

رسول گرامی اسلام (ص) می‏فرماید: در مصاحبت با کسانی که این چنین نیستند، خیر و برکتی نیست؛ البته حضرت نهی نفرموده به این صورت که بفرماید با کسانی که این ویژگی را ندارند مصاحبت نکنید “ایاک و مصاحبة من یری لک …” بلکه می‏فرماید: مصاحبت با چنین افرادی برای تو خیر و منفعتی ندارد. این خیر اعم از خیر و منفعت دنیوی و اخروی است.

اما بر اساس مفهوم این روایت اگر کسی این چنین باشد که مثل آنچه را که برای خود می‏پسندد برای تو بپسندد، در مصاحبت با چنین فردی خیر وجود دارد؛ چون چنین فردی از حیله شیطان در امان است و مصاحبت با کسی که راه شیطان به سوی او بسته است، قطعاً برای انسان نفع به همراه دارد.

در روایات زیادی داریم که ما را از مصاحبت با بعضی از افراد نهی کرده‏اند؛ چون مصاحبت با آنها راه شیطان را به سوی انسان باز می‏کند؛ مصاحبت با چنین فردی چه خیری می‏تواند برای ما داشته باشد؟ کسی که تو را به اندازه خودش دوست ندارد و برای انسان آن چیزی که برای خود می‏خواهد، نمی‏پسندند؛ اینچنین فردی در رده بندی و قرار دادن رتبه در رده‏های پایین قرار می‏گیرد نسبت به کسی که این چنین نیست و آنچه برای خود می‏پسندد برای انسان هم می‏پسندد؛ چون یکی از مهمترین اصول و ارکان در دوستی و مصاحبت، دل سوزی و علاقه‏مندی به سرنوشت و آینده دوست است اما اینکه محبت یک دوست به دوست دیگر به حدی برسد که واقعاً فراز او را، فراز خود و فرود او را، فرود خود و شکست او را شکست خود ببیند؛ معلوم است که در مصاحبت با چنین دوستی ارزش نهفته است؛ چون در مصاحبت با چنین دوستی جز خیر خواهی، محبت و نفع چیزی نصیب انسان نمی‏شود؛ اگر مشورتی به انسان می‏دهد، این مشورت معلوم است که با آن هدف و نگاه صورت گرفته و اگر خطری را احساس کند که متوجه شما شود آن فرد این خطر را متوجه خودش می‏بیند و به شما هشدار می‏دهد و انسان را آگاه می‏کند.

پس در مصاحبت و هم نشینی و دوستی این یک ملاک مهمی است؛ نمی‏گوییم کسانی را که این چنین نیستند، به طور کلی با آنها قطع رابطه بشود؛ نه بلکه انسان با افراد مختلف ارتباط دارد که مراتب معرفتی، عاطفی، محبت افراد به هم متفاوت است و در حدی که اقتضاء می‏کند باید رابطه باشد اما این را باید دانست که بهترین مصاحب و بهترین شخص برای دوستی و رفاقت کسی است که این ویژگی را دارد و باید برای چنین اشخاصی اهمیت قائل شد و قدرشان را دانست.

إن شاء الله خداوند تبارک و تعالی به ما توفیق مصاحبت با چنین افرادی را عنایت کند افرادی که يرون لنا مثلَ الَّذِي يَرون لِانَفسِهم. لذا از گفته‏ها و تذکرات و هشدارهای این افراد ولو تلخ باشد، باید استقبال کرد و باید به جان خرید و انسان نباید شیرینی افرادی که به ظاهر خیر خواهند را بر تلخی چنین افرادی، ترجیح دهد.

[۱]. الدرة الباهرة من الأصداف الطاهرة با ترجمه، ص ۱۶؛ بحار الأنوار، ج‏۷۱، ص ۱۹۸.

[۲]. الخصال، ج‏۱، ص۲۸۵، حدیث۳۷.