امیرالمؤمنین علی(ع) درباره رفیق و کسی که شایستگی رفاقت دارد میفرمایند:«مَن دعاکَ إلی الدّار الباقیة و أعانکَ عَلی العمل لها فهو الصّدیق الشّفیق»؛ کسی که تو را به سوی آخرت و سرای باقی بخواند و به تو در عمل برای آخرت کمک کند صدیق شفیق و دوست و رفیق مشفق و دلسوز است. انسان به دلائل مختلف مثلاً اینکه مدنی بالطبع است و نیاز به ارتباط با دیگران دارد در بین ارتباطات خودش کسانی را به عنوان دوست برمیگزیند، بخشی از خصلتها، روحیهها یا منافع مشترک منشأ پیوندهایی به نام دوستی میشود، دوستی، هم خیلی خطرناک است و هم خیلی مفید، بسیاری از قِبل دوستان خوب پیشرفتهای بزرگی کردهاند و بسیاری هم از قِبل دوست بد به ورطه هلاکت و نابودی افتادهاند. در بررسی آسیبهای اجتماعی همیشه یکی از ریشههای آسیبهای مهم اجتماعی مخصوصاً در بین نسل جوان را دوست بد معرفی میکنند؛ یعنی یکی از اسباب جرائم و بزههای اجتماعی را دوست بد میدانند. میل ارتباط با دوست از همان کودکی در انسان وجود دارد، دوستیها و پیوندها شکل میگیرد و دوباره این پیوندها از هم گسسته میشود، جابجایی در ارتباطات انسان با انسانهای دیگر وجود دارد و این پیوندها شدت و ضعف دارد اما اصل این ارتباطات و پیوندها مسئلهای غیر قابل انکار است و کم هستند کسانی که منزوی باشند و اهل ارتباط نباشند. این نیاز انسان به دوست و رفیق باید درست مورد توجه قرار بگیرد، روایاتی داریم که کسانی که شایسته دوستی هستند و کسانی که لیاقت دوستی را ندارند معرفی کردهاند و نشانههایی را ارائه دادهاند که این افراد شایسته دوستی نیستند و در مقابل علاماتی را بیان کردهاند که انسانهایی با این علامات شایستگی رفاقت و دوستی دارند، خوب است که انسان این نشانهها را مرور کند تا ببیند آیا خودش به عنوان دوست دیگران این علامات و نشانهها را دارد یا نه و همچنین دوستی دیگران را با خودش بسنجد و ببیند آیا کسانی را که به عنوان دوست خود میپندارد واقعاً نشانههای دوست واقعی را دارند یا نه؟ از دید امیرالمؤمنین(ع) بهترین دوست و رفیق شفیق و دلسوز کسی است که انسان را به سوی کمال سوق دهد و به سمت سرای آخرت بخواند، خواندن به سرای آخرت هم فقط این نیست که بگوید بیا حرم برویم و در جلسه دعا شرکت کنیم و زیارت اهل قبور برویم، اینها خوب است ولی اگر دوست شما رفیقی است که شما را به مکانهای مذهبی دعوت میکند اما خودش مملو از آلودگیهای اخلاقی است و فقط شما را لساناً به دار آخرت دعوت میکند فایده ندارد. علی(ع) نمیخواهد بگوید رفیق شفیق کسی است که فقط با زبان شما را به یاد خدا بیاندازد بلکه منظور این است که خود او هم عامل باشد پس رفیق شفیق کسی است که لساناً و عملاً انسان را به سمت سرای آخرت دعوت کند.
نظرات