سوال:
پیروی از دستور پدر و مادر تا کجا واجب است
پاسخ:
آیات قرآن و روایت اهل بیت به پاره ای از شیوه های برخورد با والدین اشاره کرده اند.
در اینجا برخی از آنها را یادآوری میکنیم: قرآن در سوره اسراء آیه ۲۳ و ۲۴ می فرماید: پروردگارت فرمان داده جز او را نبپرستید و به پدر و مادر نیکی کنید، هرگاه یکی از آنها یا هر دو آنها نزد تو به سن پیری رسیدند کمترین اهانت به آنها روا مدار و بر آنها فریاد مزن و به گفتار لطیف و سنجیده و بزرگوارانه با آنها سخن بگو. بالهای تواضع خویش را در برابرشان از محبت و لطف فرود آر و بگو: پروردگارا همان گونه که آنها مرا در کوچکی تربیت کردند مشمول رحمتشان قرارده.
این آیات لزوم الف) احسان ب) ادب در گفتار ج)تواضع د)دعای خیر در حق والدین را گوشزد می کند و همچنین آیات دیگری در سوره های انعام آیه ۱۵۱، لقمان آیه ۱۴، مریم آیه ۱۴ و ۳۲، عنکبوت آیه ۲۹، احقاف آیه ۱۵ و ۱۷، ابراهیم آیه ۴۱، نوح آیه ۲۸، مائده آیه ۱۰۰ به جایگاه آنان اشاره دارد.
احادیث نیز به اهمیت این موضوع پرداخته اند. گزارش کوتاهی از آنها ارائه می شود رسول خدا فرمودند نظر به چهره پدر و مادر از روی رأفت و رحمت عبادت است.
امام صادق(ع) کسی که شکر گزار والدین خود نباشد سپاسگذار خداوند نخواهد بود(بحار ج ۷۴ ص ۶۸) با همه این سفارشت که حتی شامل احسان به پدر و مادر مشرک و کافر نیز می گردد اما زمانی که سخن از اطاعت و فرمان برداری به میان می آید صریح آیات و روایات است که این اطاعت حد و مرز دارد و تسلیم محض والدین در شرک ورزی و کفر بی معنا است. آیه ۸ سوره عنکبوت به موضوع فوق اشاره دارد (و ما به آدمی سفارش کردیم که در حق و پدر و مادر خود نیکی کند واگر آنها کوشند تا تو به من شکر ورزی هرگز اطاعت از آنها مکن که رجوع شما به سوی من است و من شما را به پاداش هر عملی که به جای آوردید آگاه میگردانم)
قابل تأمل است که مسئله شکر و کفر از مهمترین گناهان است که خداوند به آن اشاره کرده و روشن است که نهی از تبعیت باطل، تنها در این مورد خلاصه نمی شود، بلکه هر امر باطل و خلاف که متضمن خسران دنیوی و اخروی است نیز در دایره نهی الهی قرار میگیرند. حتی اگر تشویق به زیر پا گذاشت قوانین عادی مورد قبول شرع و عقل باشد مثل دعوت به دزدی، استعمال و فروش مواد مخدر پرداخت و گرفتن رشوه و ….
