جلسه ۷۷ – PDF

جلسه هفتاد و هفتم

انواع نگاه حرام

۱۴۰۱/۰۹/۰۹

انواع نگاه حرام

بحث در حق البصر بود. یکی از حقوقی که چشم بر انسان دارد «فغضوه عما لایحل لک»، فروبستن چشم از چیزهایی که بر انسان حلال نیست. گفتیم موارد نگاهی که ناروا است منحصر نگاه به نامحرم نیست، در روایات موارد متعددی را برای این منظور ذکر کرده است که به چند مورد اشاره می‏کنیم.
۱.حضرت می‏فرماید «فغضوه عما لایحل لک» نوعا حمل می‏شود بر نگاه به نامحرم، البته شاید گسترده‏ترین و مبتلا به ترین و فراگیرترین نگاه‏های ناروا همین نگاه به نامحرم باشد که به اندازه کافی هم در قرآن و هم در روایات مطالب گفته شده و لذا بارزترین مصداق نگاه ناروا، نگاه به نامحرم است. می‎فرماید:«قُلْ لِلْمُؤْمِنِينَ يَغُضُّوا مِنْ أَبْصَارِهِمْ وَيَحْفَظُوا فُرُوجَهُمْ ذَلِكَ أَزْكَى لَهُمْ إِنَّ اللَّهَ خَبِيرٌ بِمَا يَصْنَعُونَ وَقُلْ لِلْمُؤْمِنَاتِ يَغْضُضْنَ مِنْ أَبْصَارِهِنَّ وَيَحْفَظْنَ فُرُوجَهُنَّ وَلَا يُبْدِينَ زِينَتَهُنَّ إِلَّا مَا ظَهَرَ مِنْهَا» هم امر به غض بصر به زنان و هم مردان، که این را در جای خودش به تفصیل توضیح دادیم.
نگاه به نامحرم، یعنی نگاه از روی لذت، شهوت در مذمت این نگاه گفته شده که این تیری است از تیرهای شیطان و چه آثار سوئی دارد، آثار وضعی دارد که اینها همه در جای خودش بحث شده. اما غیر از این نگاه شهوت آلود حرام ما انواعی از نگاه داریم که اینها هم حرام است و کمتر به آن توجه می‏شود از جمله نگاه تمسخر آمیز به دیگران، نگاهی که آلوده به سخره و استهزاء باشد، نگاهی که تحقیر آمیز باشد، نگاهی که از روی خشم باشد و باعث ترس شود، نگاه به داخل خانه دیگران، نگاه به مکتوب و نوشته دیگران، نگاه به چیزهایی که صاحب آن راضی نیست، اینها هم جزء نگاه های حرام است.
۲. در مورد نگاه کردن به خانه دیگران داریم که پیامبر فرمود: «من اطّلع فی بیت جاره فنظر إلی عورة رجل أو شعر امرأة أو شیء من جسدها کان حقّا علی اللّه أن یدخله النّار» کسی که در خانه دیگری نظر کند، اطلاع و اشراف پیدا کند، مثل اینکه در خانه باز است یا روی پشت بام داخل حیاط خانه پیداست نگاه به عورت رجل یا شعر و موی زن و یا یک از قسمت بدن او شود، حتی داخل خانه آنها، کان حقا علی الله ان یدخله النار یعنی بر خدا این حق است که او را داخل آتش کند.
۳. نگاه تخویف آمیز، یعنی خوف آمیز به دیگری کردن، «مَن نَظَرَ إلی مُؤمِنٍ نَظرَةً لِیخیفَهُ بِها، أخافَهُ اللّهُ عَزَّوَجَل یَومَ لا ظِلَّ إلّا ظِلُّهُ» ؛ اگر کسی با نگاه کردن باعث تخویف و ترساندن دیگری شود، طوری نگاه کند که شخص بترسد، روز قیامت خدا او را می‎ترساند آن روزی که لا ظل الا ظله، ممکن است ما فکر کنیم باید اعمال ریاست کنیم با خشم و غضب به دیگران نگاه کنیم، اینها همه حرام است. ممکن است خیلی‏ها نگاهشان را از نامحرم حفظ می‏کنند ولی از این نگاه‎ها بسیار دارند. نگاه تحقیر آمیز، نگاه تخویف آمیز.
۴. نگاه به نامه و نوشته و دست خط دیگران جزء نگاه‏های ناروا است «مَن نَظَرَ في كِتابِ أخيهِ بِغَيرِ إذنِهِ فَكَأَنَّما يَنظُرُ في النّارِ» کسی که بدون اجازه نگاه به نوشته برادر دینی خود کند، کأنه به آتش نگاه می‏کند. این کنایه از شدت قبح این عمل است.
۵. حال نگاه همراه با مسخره کردن،
۶. گاهی انسان با نگاه غیبت می‏کند، یعنی بدون اینکه یک کلمه حرف بزند با یک اشاره غیبت می‏کند مثل اینکه کسی رد می شود و او اشاره می‎کند، این هم یک غیبت است، درست است که غیبت بروز و ظهورش در لسان است، اما با اشاره که جانشین زبان هم هست صورت می‏گیرد.
به هرحال چشم باید از همه اینها اجتناب کند.