در جلسه گذشته روایتی از حضرت علی(ع) را خواندم که «لولا خَمسُ خِصالٍ لَصارَ النّاسُ کُلُّهُم صالِحینَ: أوَّلُهَا القَناعَةُ بِالجَهلِ، وَالحِرصُ عَلَى الدُّنیا، وَالشُّحُّ بِالفَضلِ، وَالرِّیاءُ فِی العَمَلِ، وَالإِعجابُ بِالرَّأیِ»[۱]
اگر پنج خصلت بود همه مردم جزء صالحان قرار میگرفتند. آن پنج خصلت را نام بردم که یکی از آنها «القَناعَةُ بِالجَهلِ». حضرت علی(ع) فرمود «أوَّلُهَا القَناعَةُ بِالجَهلِ» اولین مانع برای اینکه انسان در جرگه صالحان قرار بگیرد قانع بودن به ندانستن است. قانع بودن به جهل است. اینکه نسبت به آن چیزهایی که نمیداند جنب و جوشی ندارد و حرص و جوش نمیخورد، میگوید همین مقدار که میدانیم کافی است، خیلی از ما مصداق قناعت به جهل هستیم، به ندانستههایمان قانع هستیم. حال یک چیزهایی میدانیم و میگوییم کافی است. اینکه تلاش نمیکنیم و عمق مطالب را کشف نمیکنیم و چیزهایی که نمیدانیم یاد نمیگیریم متأسفانه در خیلی از ما وجود دارد، فکر میکنیم تلاش برای یادگیری فقط مخصوص درس و مدرسه است، در حالیکه همه مراحل زندگی انسان، چه ایام تحصیل و چه ایام تعطیل باید مصروف دانستن شود. اشتیاق به دانستن باید در ما تقویت شود و آن وقت است که اگر یک تلاش مستمری برای دانستن داشته باشیم میتوانیم بگوییم قانع به جهل نیستیم. لذا برای اینکه بخواهیم در زمره صالحان قرار بگیریم علاوه بر روحیه بندگی و اطاعت و عبودیت، اصلاح رذائل درونی و باطنی باید به ندانستههایمان نیز قانع نباشیم. این به موازات آنها کمک میکند که انسان در زمره صالحان قرار بگیرد. لذا اگر مراتب عالی و بالای بندگان خدا را میخواهیم و میخواهیم مشمول «اَلسَّلامُ عَلَینا وَ عَلی عِبادِ اللَّه الصّالِحینَ» شویم این مانع را باید از سر راه برداریم و این مانع نیز مقید نشده به اینکه همه شرایط فراهم باشد، نه در هر شرایطی انسان باید این روحیه را حفظ کند
انشاء الله خدا به ما توفیق دهد و انشاء الله شایستگی پیدا کنیم که با برداشتن این موانع در زمره صالحان قرار بگیریم.
[۱]خصال شیخ صدوق، ج۱، ص۱۹۸.
نظرات