رسول گرامی اسلام(ص) میفرماید:
«إِيَّاكُمْ وَ اَلْكَذِبَ فَإِنَّ اَلْكَذِبَ يَهْدِي إِلَى اَلْفُجُورِ وَ اَلْفُجُورَ يَهْدِي إِلَى اَلنَّارِ»[۱]
از کذب و دروغ بپرهیزیدچه اینکه کذب انسان را به سوی گناهان و فجور و زشتی ها سوق می دهد و گناهان هم انسان را به سوی آتش جهنم رهنمون میسازد.
این روایت و دهها روایت دیگر از این قبیل بر نقش کلیدی دروغ در عاقبت شوم انسان در دنیا یا در آخرت دلالت میکند، اینقدر که از دروغ نهی شده است، اینقدر که دروغ آثار سوء در زندگی فردی و اجتماعی انسان میگذارد، شاید بسیاری از گناهان دیگر اینچنین نباشد، حضرت میفرماید: دروغ انسان را «یهدی الی الفجور» یعنی دروغ دروازه گناهان است، نه اینکه خودش فقط یک گناه باشد که ما را ببرد به سمت جهنم، میگوید این باعث گناهان بسیار میشود و معلوم است که کسی گناه زیادی داشته باشد جایش در آتش جهنم است. اینکه از دروغ و کذب به عنوان مفتاح همه شرور یاد شده به همین جهت است.
من نمیخواهم این تأثیرگذاری را تشریح کنم، میخواهم بیان کنم که واقعا دروغ چیزی است که بنیاد یک جامعه را تخریب میکند، در محیط خانوادگی دروغ بنیاد خانواده را سست میکند، اولین اثر دروغ بر روی بچهها ظاهر میشود، مهمترین ارکان اخلاق انسان در دوران کودکی شکل میگیرد، در محیط خانواده و مدرسه و دوستان، لذا شما میبینید اطفال اوائل طفولیتشان بلد نیستند دروغ بگویند، زود رسوا میشوند، این به خاطر این است که فطرت و طبیعت آنها آمیخته به مناسبتهای دنیایی نشده و بر اساس فطرت خودشان راست میگویند، میگویند حرف راست را از بچه بشنو منظور همین است، منتهی اینها در محیط خانواده میبینند پدر و مادر ولو سر مسائل جزیی ولو به شوخی مسائل خلاف واقع میگویند، پیش خود میگویند پس میشود این اتفاق بیفتد، در محیط مدرسه و دوستان اینها همه اثر دارد، لذا باید تلاش زیادی کنیم که صدق را جایگزین کذب کنیم، چه اینکه صدق و راستی مفتاح و کلیدی همه رستگاریها و نجات انسان است.
الان متأسفانه طوری شده که هم دروغ میگوییم و هم نقل دروغ میکنیم، این دو مسئله است، یک وقت کسی دروغ میکند و یک وقت کسی نقل دروغ میکند. یعنی دروغ را کس دیگری گفته و ما نیز آن را نقل میکنیم، نقل دروغ به تعبیر رسول خدا بدترین نقل هاست. «عَنِ الصَّادِقِ علیه السلام قَالَ قَالَ رَسُولُ اللَّهِ صلی الله علیه وأله وسلم شَرُّ الرِّوَایَةِ رِوَایَةُ الْكَذِبِ»[۲]؛ بدترین نقلها نقل دروغ است. یعنی ما دو جور نقل داریم، نقل خوب داریم ونقل بد داریم، در بین نقلهای بد، بدترینش نقل دروغ است، مثلا در نمامی نقل صورت میگیرد، یعنی شما سخن یکی را نزد دیگری نقل میکنی، سخن چینی میکنی، این باعث فتنه میشود، باعث اختلاف و نزاع میشود. یکی از مشکلات در جوامع بشری همین است، اما بدتر از همه نقل دروغ است زیرا نقل میتواند نقل تهمت باشد، نقل تهمت نیز خودش نقل دروغ است، الان متأسفانه ابزارهای نقل دروغ فراوان شده است، یک وقت نقل لسانی است، الان در این فضای مجازی باز ارسالهایی که صورت میگیرد تا چیزی به دست افراد میرسد برای هم میفرستند، این از مصادیق نقل دروغ است، فوری هرچه به دستمان رسید برای شوخی یا به صورت جدی برای یکدیگر در این شبکه های مجازی نفرستیم، این خودش اشاعه دروغ است و از چند جهت به جامعه آسیب میزند.
امیدوارم اهمیت صدق و راستی در جامعه پی ببریم و انشاء الله از مفتاح شر و دروازه ورود به آتش جهنم اجتناب کنیم.
[۱] مستدرک، ج ۲، ص ۱۰۰.
[۲] بحار الانوار، ج ۷۲ ، ص ۲۵۹.
نظرات