فردا ولادت با سعادت دخت گرامی و مکرمه نبی بزرگوار اسلام است که به عنوان روز زن هم نامیده شده است. اگر قرار بود روزی برای تکریم زن و بزرگداشت مقام زنان قرار داده شود، بهترین از این روز برای مسلمین (نه فقط خصوص شیعیان) قابل تصویر نبود. این که میگویم برای مسلمین، حتی میتوانیم پا را فراتر بگذاریم و بگوییم برای بشریت حتی مسیحیان که حضرت فاطمه زهرا(س) به استناد آیات و روایات بر مریم مقدس هم برتری دارد که دیگر وارد آن بحث نمیشویم.
ملاک این برتری هم معلوم است. بالاخره کمالات انسانی او باعث این برتری است، نه به خصوص کمالات ظاهری مادی. گرچه انسانی کامل مثل حضرت زهرا(س) این جامعیت را دارد که هم از جهت مادی و هم از جهت روحی برترین انسانها و کاملترین آنها است. لذا این کاملا روشن است که برای تکریم مقام زن، روزی بهتر از این روز وجود نداشته و ندارد و نخواهد داشت.
نکتهای که میخواستم بیان کنم این است که این روزها در مورد زنان بحث ها و مطالبی مطرح میشود. تکریم زنان فقط به شعار نیست. امروزه به دلایل مختلف ژست دفاع از حقوق زنان مثبت تلقی میشود و این چیزی است که افراد و گروههای مختلف تلاش میکنند به این موضوع توجه کنند یا حداقل اهتمام خودشان را به این موضوع نشان دهند.
کسانی که وارد این بحث میشوند دو دستهاند، یک دسته راه افراط در پیش میگیرند و یک عده راه تفریط. یک عده معتقدند در طول تاریخ، زن نادیده گرفته شده و حقوق بسیاری از او پایمال شده است و لذا الان وقت استیفاء حقوق پایمال شده تاریخی زنان است و بر این اساس تلاش میکنند زن را به همه عرصههای اجتماعی، سیاسی و هنری وارد کنند. حتی در کارهای سنگین و کارهایی که به طور طبیعی با لطافت روح زنان سازگار نیست. این گروه گمان میکنند احیاء حقوق زنان بدون توجه به شرایط و شؤون زنان ممکن است و لذا میبایست زن را به همه عرصهها (هرجا که موجودی به عنوان انسان یا مرد وجود دارد) وارد کنند.
من اکنون نمیخواهم این گروهها را تحلیل کنم. اینها هم در دنیای غرب و هم در دنیای اسلام حضور دارند. در خود ایران اینها دیدگاههای مختلفی دارند، اما اجمالا میتوانیم همه تلاشهای بیمنطق و بیاساسی که بدون هدف در صدد وارد کردن زنان به همه عرصهها هستند، حول محور افراط گرایی در این حوزه قرار دهیم.
عده ای نیز راه تفریط در پیش گرفتند و گمان میکنند باید در برابر فرهنگ غرب و لیبرالیسم و فمنیسم یا تجددگرایی که اکنون همه دنیا و بویژه ایران را در برگرفته مقاومت کنیم. به نظر آنان چه کسی گفته که زن باید برود سر کار، درس بخواند یا ورزش کند؟ یعنی یک عکس العملی در برابر آن افراط؛ البته ریشه این نگاه در گذشته بوده و الان هم وجود دارد. این دیدگاه مخصوصا با برخی از عوارض و تبعات منفی حضور زنان در برخی از عرصهها تشدید هم میشود.
به هر حال واقعا انتظار از فضلاء و طلاب در حوزههای علمیه این است که درباره این حقوق بیشتر تلاش کنند. تلاش واقعی و متعادل در این زمینه بسیار راه گشا است. گاهی از اوقات ایستادگی و پافشاری ما در موضوعاتی که چندان اهمیت ندارند، تبدیل میشود به سدی که راه را بر بررسیهای دقیق علمی می بندد مثلا این بحث مطرح بود که آیا زنان میتوانند پلیس شوند یا خیر؟ این مطلب از ابتدا با مخالفت جمعی مواجه شد. میگفتند مگر میشود زن پلیس شود؟ پلیس بودن محاذیری دارد که با شأن زن سازگار نیست. آقایی که این مسئله را دنبال میکرد، گفت: ما خدمت بعضی از آقایان رسیدیم و توضیح دادیم و توجیه کردیم که اساسا امکان برخورد با بعضی از مجرمین توسط مردان نیست، یعنی مجرمینی داریم که زن هستند و اگر بخواهد مرد با آنها برخورد کند، مسلتزم خلاف شرع است. آنگاه کسی که مخالف شدید بود از مدافعین این امر شد. گاهی ورود ما، ورود غیر کارشناسانه است، موضوع را درست نمیشناسیم، مخالفتهای بعضی از روحانیون با برخی موضوعات بخاطر عدم معرفت نسبت به موضوع است. بله موضوع شناسی کار فقیه نیست ولی اگر یک موضوعی را به خلاف آنچه که هست تصور کند و بر همان موضوع و عنوانی که مبین آن موضوع است حکمی را صادر کند، مشکلاتی پدید میآورد.
در مسائل فقهی و سیاسی و اجتماعی هم این مشکل را داریم. بحث این نیست که من بگویم مخالفت یا موافقت شود، موضوعات را باید اول به درستی شناخت. بیجهت حوزه و روحانیت نباید خودش را درگیر موضوعاتی کند که هنوز آن را به درستی نشناخته و بر یک موضوعاتی که حدود و ثغورش معلوم نیست، بطور خاص پافشاری غیر منطقی کند.
در مورد حقوق زنان هم معتقدم که کاملا باید در چارچوب شرع رفتار کنیم، ولی این معنایش این نیست که راه را برای ورود زن به عرصههای مختلف ببندیم و مهمتر اینکه اگر مطلبی را میگوییم مراقب باشیم گرفتار تنافض نشویم و دیگران را گرفتار تناقض نکنیم. گاهی از اوقات برخی انظار و آراء و مواضع به نوعی است که به سرعت در همین فضای مجازی در بین مردم نقضش آشکار میشود. یعنی جایی حرفی میزنیم و اشکال و ایرادی را بیان میکنیم ولی آنقدر مشکلات دارد که به سرعت، حتی مردم عادی نقضش را پیدا میکنند و در معرض دید ما قرار میدهند. به جای اینکه بر مصداقی بخصوص در برخی موارد پافشاریهای نابجا داشته باشیم، سعی کنیم این موضوعات را بیشتر مورد بررسی قرار دهیم و اگر مشکلاتی است سعی کنیم این مشکلات را برطرف کنیم.
نظرات