پیامبر اکرم (ص) می فرماید: «إِنَّ مِنَ اَلذُّنُوبِ ذُنُوباً لاَ يُكَفِّرُهَا صَلاَةٌ وَ لاَ صَدَقَةٌ قِيلَ يَا رَسُولَ اَللَّهِ فَمَا يُكَفِّرُهَا قَالَ اَلْهُمُومُ فِي طَلَبِ اَلْمَعِيشَةِ.» [۱]
بعضی از گناهان، گناهانی هستند که نماز و صدقه آن ها را جبران نمی کند. بعضی از گناهان که حق الناس است، کفاره اش اداء حق الناس است و توبه بعضی از گناهان که حق الله است، استغفار است. (البته بعضی از گناهان آثار وضعی دارد که در جای خود باید بحث شود.) ولی پیامبر اکرم(ص) می فرماید: قسمی از گناهان، گناهانی هستند که با نماز و صدقه از بین نمی روند و جبران و پاک نمی شوند. پس چه چیزی این گناهان را پاک می کند؟ «اَلْهُمُومُ فِي طَلَبِ اَلْمَعِيشَةِ.»
همت، جدیت و تلاش در طلب معیشت برای گذراندن زندگی. همت و تلاش به طور کلی ارزشمند است، همت و تلاش در زندگی و امرار معاش ارزش زیادی دارد. روایاتی داریم که اگر کسی در این راه جانش را از دست بدهد چه اجری برایش متصور است. اما این که همت و جدیت و تلاش در طلب معیشت کفاره بعضی از گناهان است و تا این کار انجام نشود آن گناهان پاک نمی شود مطلب عجیبی است.
البته به این معنا نیست که انسان برای امرار معاش به در و دیوار بزند. این یک امر مقدس است، رفع حوایج زندگی و امرار معاش امر مقدسی است و اگر بقصد قربت باشد از مستحباتی است که ثواب و پاداش بر آن مقرر شده است. اما این که انسان بخواهد برای امرار معاش به هر دری بزند مطلوب نیست، غرق شدن در حوایج مادی مطلوب نیست، معنای همت و جدیت و تلاش به هر در زدن و غرق شدن در آن و این که دغدغه اصلی انسان شود، نیست. انسان باید تلاش خود را کند و بقیه را به خدا بسپرد.
به هر حال این مهم است که خداوند کفاره بعضی از گناهان را این مسئله قرار داده است. نباید فکر کنیم چون مشکلات زیاد است و باید تلاش و کوشش کنیم، خدای نکرده عقاب و عذاب و سختی و گرفتاری است؛ نه، می تواند وجوهی در آن تصویر شود و اساسا این جدیت و همت برای رفع حوایج نیز باعث می شود که حوایج انسان برطرف شود و هم باعث می شود که انسان کمال پیدا کند. زیرا یکی از ابواب استکمال انسانی عمل به مستحبات است که این جدیت و همت نیز از مستحبات است و کفاره ذنوب و گناهان انسان است.
خدا به ما توفیق دهد که گناه نکنیم و اگر خدای نکرده گناهی از ما سر زد قادر باشیم کفاره این گناهان را بپردازیم
[۱] مستدرك الوسائل و مستنبط المسائل/ ج۱۳/ ص.۱۳
نظرات