امام صادق(ع): «وَ لَیْسَ یُحَبُّ لِلْمُلُوکِ أَنْ یُفَرِّطُوا فِی ثَلَاثٍ فِی حِفْظِ الثُّغُورِ وَ تَفَقُّدِ الْمَظَالِمِ وَ اخْتِیَارِ الصَّالِحِینَ لِأَعْمَالِهِمْ »[۱]
امام صادق علیه السلام می فرماید: سزاوار نیست هیچ حاکمی در سه چیز کوتاهی کند: ۱. حفظ مرزها؛ ۲. رسیدگی به حقوق پایمال شده؛ ۳. انتخاب افراد صالح و شایسته برای کارهایشان.
این سه رکن اصلی است برای کسی که می خواهد در مسند مسئولیت و امارت قرار بگیرد. این فقط متوجه شخص اول مملکت نیست. بله در یک محدوده ای این چنین است ولی همه به نوعی در رابطه با این امر مسئول هستند. اما رسیدگی به حقوق پایمال شده و انتخاب افراد شایسته از مسائل بسیار مهم و به همه سطوح مربوط می شود. یعنی این سه عمل در واقع سه رکن بقاء و پایداری یک ملت و نظام است. این سخن ارشاد به یک واقعیت است. امام صادق(ع) ارشاد به یک حقیقت می کنند. دوام و قوام نظام به این امور است و ما باید به این امور در سطوح مختلف توجه کنیم. یعنی واقعا رسیدگی به مظالم و انتخاب افراد شایسته برای کارها از اموری است که فرقی بین مسلمان و کافر در آن نیست یعنی اگر مسلمانی در کارها به جای این که افراد شایسته را به کار بگیرد فرد ناشایست را قرار دهد جدا از مسئولیت های اخروی، کار را خراب می کند. اگر به ظلم و ستمی که به رعیت می شود توجهی نشود این مانع پیش رفت و چرخش امور است.
این مسئله باید تبدیل به فرهنگ شود مخصوصا در بین روحانیت. ما در رابطه با خودمان ببینیم که اگر شایستگی برای کاری نداریم خودمان را در معرض آن کار قرار ندهیم و طمع و عطش حضور در یک عرصه ای که صلاحیت در آن نداریم عاقبت انسان را به باد می دهد. ممکن است چند صباحی امور بگذرد اما واقعا این که اگر کسی لایق تر از ما می تواند کاری را به عهده بگیرد او انجام دهد باید تبدیل به یک فرهنگ شود. اگر خودمان در یک سمت و منصب قرار گرفتیم و می خواهیم از افرادی برای کارها استفاده کنیم باید توجه کنیم افراد شایسته را به کار بگیریم. فرد شایسته و صالح فقط این نیست که نماز خوان باشد و رو به قبله بایستد. این ها لازم است ولی صلاحیت و شایستگی این است که هم متدین باشد و هم به کارش آشنا و وارد باشد. شما یک نماز گزار که بلد نیست یک کارخانه را بچرخاند اگر او را مدیر کارخانه کنید جز این که آن کارخانه و خود او را نابود کنید هیچ فایده ای دیگر ندارد و این قطعا پسندیده نیست. این عمل خسارت های مادی و بلکه خسارت های معنوی فراوانی دارد. این ها چیز هایی است که متاسفانه ما یک مقداری به آن کم توجه شده ایم. انتظاراتمان انتظارات صحیح نیست به ستم و ظلمی که به دیگران می شود بی تفاوتیم.
این ها همه خلاف تعالیم دینی است. واقعا ستم و ظلم فرقی نمی کند که به یک طلبه باشد و یا غیر طلبه به یک نماز شب خوان باشد یا بی نماز. ستم و ظلم پسندیده نیست و امام صادق(ع) ارشاد می کند که این سزاوار نیست که در این امور کوتاهی شود. به هر حال مرزهای بلاد اسلامی باید از تعرض دشمنان مصون بماند و ما وظیفه داریم در مقابل دشمنان ایستادگی کنیم و نگذاریم دشمن به کشور اسلامی نفوذ کند بعلاوه واقعا نسبت به مسئله ظلم و ستم حساس باشیم و نیز توجه کنیم که شایستگان عهده دار امور شوند.
[۱] تحف العقول، ص ۳۱۹ .
نظرات