امام باقر (ع) میفرمایند: «بُنی الاسلام علی الخمس: «الصلاة و الزکاة و الصیام و الحج و الولایة و ما نودیَ احدٌ بشیءٍ مثل ما نودیَ بالولایة فاخذ الناس بالاربع و ترکوا هذه فلو ان احدا صام نهارَه و قام لیلَه و حجَّ دهرَه و تصدَّق بجمیع ماله و مات بغیر ولایةٍ لم یقبل له صومٌ و لا صلاة».[۱]
طبق این روایت اساس و ارکان اسلام پنج چیز است که عبارتند از: نماز، روزه، حج، زکات و ولایت. اهمیت ولایت آن قدر زیاد است که اگر کسی چهار مورد قبلی (نماز، روزه، حج و زکات) را اخذ کند ولی ولایت را ترک کند اعمال او قبول نیست.
در این رابطه راه افراط و تفریط طی شده، عدهای ولایت را رها کرده و به سایر عبادات مثل نماز و روزه پرداختهاند که امام (ع) در این روایت فرمودند: «فاخذ الناس بالاربع و ترکوا هذه»، در مقابل عدهای دیگر هم ولایت را اخذ کرده و سایر عبادات را ترک کردهاند و هر دو گروه اشتباه کردهاند. معنای اینکه عدهای سایر اعمال عبادی خود را انجام داده و ولایت را رها کردهاند این نیست که سایر اعمالشان را درست انجام دادهاند بلکه نسبت به سایر اعمالشان هم به سطح و ظاهر اکتفاء کردهاند کما اینکه در مقابل عدهای ولایت را اخذ کرده و سایر اعمال را ترک کردهاند ولی اخذ ولایت هم ظاهری و سطحی بوده است، پس این باور غلط که ما اگر ولایت داشته باشیم و سایر اعمالمان هم درست نباشد مشکلی را حل نخواهد کرد. این باور غلط در بین مردم هم رواج زیادی پیدا کرده، بعضی به بهانه داشتن ولایت اهل بیت (ع) هر گونه فسق و فجوری را انجام میدهند، نماز نمیخوانند، روزه نمیگیرند، زکات و خمس نمیدهند و فقط مدعی هستند که ما شیعه اهل بیت (ع) هستیم و صرف محب اهل بیت بودن را کافی میدانند، متأسفانه بعضی از منبریها و مداحان هم در مجالسی که دارند این باور غلط را ترویج کرده و میگویند: همین قدر که شیعه علی (ع) هستید و ولایت او و خاندانش را دارید باعث نجات شما خواهد شد و همین قدر که چند قطره اشک از چشم شما جاری شود دست شما را خواهد گرفت. در حالی که این باوری غلط است و باید بدانیم که ولایت تنها بدون انجام سایر اعمال عبادی یا انجام عبادات بدون ولایت دردی را دوا نخواهد کرد.
حال سؤال این است که چرا این قدر بر مسئله ولایت تأکید شده و ولایت محور و مدار قبولی سایر اعمال قرار گرفته است؟
این همه عبادت در متن دین و این همه اعمال و تکالیف در متن شریعت برای ما قرار داده شده اما همه اینها با یک شاقول و یک میزان اندازه گیری میشود که ولایت اهل بیت (ع) است و ولایت روح عباداتی است که ما انجام میدهیم یعنی ما باید همه اعمال عبادی را به نحو احسن انجام دهیم ولی روح این عبادات ولایت اهل بیت (ع) است لذا عباداتی که ما انجام میدهیم با معیار و ملاک ولایت سنجیده میشود و اگر ولایت نباشد سایر اعمال هم مورد قبول واقع نخواهد شد.
ولیِّ خدا -جدا از اینکه در نظام تکوین واسطه افاضات الهی نسبت به خلق است- در نظام تشریع و در هدایت تشریعی خداوند برجستهترین نقش را دارد، اگر ولیِّ خدا باشد هدایت، کامل خواهد بود، ولیِّ خدا مجسمه همه عبادات، فضایل و اخلاقیاتی است که یک انسان مطلوب از دیدگاه شرع باید داشته باشد، پس ولایت ولیِّ خدا اصل و اساس هدایت است و صلاة و امثال آن سوای شکل ظاهریشان راهها و طرق سعادتمندی بشر هستند و خداوند متعال که ما انسانها را خلق کرده این نقشه راه را برای سعادتمندی ما قرار داده و این طرق (نماز، روزه و امثال آن) را هم برای هدایت ما جعل کرده است اما این هدایت زمانی کامل است و به اوج میرسد که ولیِّ خدا به عنوان خلیفه و مشعل در مقابل دیدگاه امت قرار بگیرند یعنی هدایت اصلی در پرتو این مشعل (ولیِّ خدا) محقق میشود و ولیِّ خداست که در سختیها، ناملایمات و فراز و نشیبها انسان را در مسیر هدایت قرار میدهد، پس علت اینکه همه اعمال به ولایت بستگی دارد این است که همه عبادات برای سعادتمندی و هدایت بشر است و همه هدایتها با این محور (ولایت) تنظیم میشود و ولایت است که هدایت انسان را تکمیل میکند.
[۱]. وسائل الشیعة، ج۱، ص۷-۹۰، باب۱- ۲۹من ابواب مقدمة العبادات.
نظرات