امیرالمؤمنین علی علیه السلام میفرماید: «غَيِّرُوا الْعَادَاتِ تَسْهَلْ عَلَيْكُمُ الطَّاعَاتُ.»[۱] عاداتتان را تغییر دهید طاعات برای شما آسان میشود.
خیلی از اوقات ما تحت تأثیر عاداتمان از توفیقات محروم هستیم و عادات ما مانع عبادتهای ماست و گاهی مانع حسن خلق ماست و گاهی مانع تحصیل و درس خواندن ماست. عادت این چنین نیست که همیشه بد باشد و ما عادت پسندیده داریم. عادت به نظر حضرت تبدیل به طبع ثانوی میشود کسی که به یک چیزی عادت میکند یعنی برایش طبع ثانوی میشود و ترک آن مشکل است چنانچه مشهور شده که ترک عادت موجب مرض است. اگر انسان بخواهد به درجات برسد جز با ترک این عادات ممکن نیست چنانچه حضرت در کلام دیگری میفرمایند: «غَيْرُ مُدْرِكِ الدَّرَجَاتِ مَنْ أَطَاعَ الْعَادَات»[۲] انسانی که مطیع عاداتش باشد به درجات بالا نمیرسد؛ در هر زمینهای این گونه است در امور مادی و معنوی. کسی که عادت کرده به تنبلی، کسی که عادت کرده به پر خوری، کسی که عادت کرده به بد اخلاقی، کسی که عادت کرده به بطالت گذراندن این شخص به هیچ درجهای نمیرسد. درجات عالیة لا تحصل الا بترک العادة» اگر میخواهید در امور معنوی و مادی موفق شوید بعضی از عادات را باید تغییر دهید. ما میخواهیم هم عاداتمان را حفظ کنیم و در عین حال به درجات هم برسیم که اینها شدنی نیست.
[۱]. غرر الحكم و درر الكلم، ص۴۷۲، الفصل السّابع و الخمسون ممّا ورد من حكم أميرالمؤمنين علىّ بن ابيطالب(ع) فى حرف الغين باللّفظ المطلق قال(ع)، حدیث۲۵ (غرر الحكم و درر الكلم، حدیث ۶۴۰۵)؛ عيون الحكم و المواعظ (لليثي)، ص۳۴۸، حدیث۵۸۸۴.
(«غَيِّرُوا الْعَادَاتِ تَسْهَلْ عَلَيْكُمُ الطَّاعَاتُ.» تغيير دهيد عادتها را تا آسان شود بر شما طاعتها، مراد اينست كه نفسها عادتها و خصلتهاى ذميمه دارند مثل كاهلى و حبّ دنيا و حرص و طمع و مانند آنها كه تا آنها را تغيير ندهند و از خود زايل نكنند طاعتها و فرمانبرداريهاى حق تعالى بر آنها آسان نگردد. (شرح آقا جمال خوانسارى بر غرر الحكم و درر الكلم، ج۴، ص۳۸۱. )
[۲]. غرر الحكم و درر الكلم، همان، حدیث۲۹؛ عيون الحكم و المواعظ (لليثي)، ص۳۴۸، حدیث۵۸۹۰.
نظرات