شرم از خداوند در خلوت

روایتی از امام کاظم علیه السلام «قال: استحیوا من الله فی سرائرکم کما تستحیون الناس فی علانیتکم».[۱] از خدا حیا کنید و شرم داشته باشید و مراعات کنید آن وقتی که در خلوت هستید و از مردم کسی ناظر اعمال و رفتار شما نیست همان گونه که در انظار مردم از مردم استحیاء دارید و شرم می­کنید و خجالت می­کشید.

ما در برابر چشمان یک ناظر و یک بیننده حتی اگر از نظر مرتبه فهم و درک و موقعیت اجتماعی در مرتبه پایینی باشد، خیلی از کارها و اعمال و رفتارها را انجام نمی­دهیم اصلاً نفس اینکه یک چشمی ناظر ماست ولو یک بچه­ای که اهل تمییز است، موجب می­شود حیا می­کنیم و یکسری اعمال را مرتکب نشویم. از نوع لباس پوشیدن گرفته و تا نوع حرف زدن و سایر امور بعضی از کارها را انجام نمی­دهیم و حیا می­کنیم. بهرحال هر چه آن ناظر دارای یک احترام خاصی نزد ما باشد رفتار و عمل ما حساب شده تر می­شود و حتی در نوع صحبت کردن دقت می­شود مثلاً از قبل از دیدار مثلاً یک عالم یا یک مقامی روی آن دقت می­شود؛ منشأ همه اینها استحیاء است که البته دارای مراتبی است وقتی ما در نظر مردم به این میزان حیا می­کنیم و مراقیت می­کنیم که مبادا او نسبت به ما ذهنیتی پیدا کند و نظرش برگردد و مخصوصاً اگر لطفی به ما می­کند این باعث نشود این لطفش قطع شود.

اما خدا که از همه بالاتر و برتر است و از همه به عمق نهان وجود ما نزدیک­تر است نه فقط رفتار ظاهری ما بلکه خطورات قلبی ما در محضر اوست و حتی خیالات ما در نزد اوست چه برسد به اعمالی که انجام می­دهیم. امام کاظم (ع) می­فرمایند از خدا استحیاء داشته باشید در خلوت همان گونه که در جلوت از مردم حیا دارید یعنی می­خواهند بگویند برای خدا حداقل به اندازه مردم حساب باز کنید و از او به اندازه­ای که حداقل از مردم حیا می­کنید حیا داشته باشید.

[۱]. تحف العقول، ص۳۹۴.