فردا روز عيد غدير است؛ اين روز يكي از اعياد مهم اسلامي و ديني است به ويژه براي پيروان اهل بيت (ع) مسئلهي بسيار مهمي است. آداب، اعمال، سنن و ادعيهاي در اين روز مستحب است و به آنها سفارش شده كه إنشاءالله به آنها ملتزم خواهيم بود.
اينجا مطلبي كه به نظر ميرسد طرح آن مفيد خواهد بود راجع به خطبه غدير است؛ ببينيد اصل حديث غدير از متواترات است حديث «من كنت مولاه فهذا عليٌ مولاه» متواتر بين الفريقين است و علما و كتب بسياري از عامه و خاصه آن را نقل كردهاند و اسناد اين روايت و حديث در كتب عامه و اهل سنت بيش از كتب شيعيان است اما راجع به آنچه كه به نام خطبه غدير مشهور و معروف شده اين خطبه را شيخ حر عاملي صاحب وسائل در اثبات الهدي آورده است[۱] مرحوم علامه مجلسي هم در بحار الانوار آن را آورده[۲] و در مورد اصل خطبه و اسناد آن سخن گفته است. محدث بحراني هم در كتاب كشف المهم اين خطبه را نقل كرده است.[۳] سيد بن طاووس هم در كتاب اقبال اين خطبه را آورده است.[۴]
از نظر سندي اين خطبه از سه طريق نقل شده يكي از طريق امام باقر عليه السلام كه از طريق امام سجاد (ع) و از امام حسن(ع) و امام حسين (ع) كه در آن واقعه شاهد و ناظر بودهاند نقل ميكند و دو طريق هم از دو تن از صحابي معروف پيامبر (ص) به نامهاي حذيفة بن يمان و زيد بن ارقم.
روايت امام باقر (ع) در برخي از كتب از جمله احتجاج طبرسي ذكر شده است.[۵] همين طريق را مرحوم علامه مجلسي هم در بحار الانوار هم آورده و سيد بن طاووس هم در كتاب اليقين همين طريق را نقل كرده است.[۶]
اما روايت زيد بن ارقم در بعضي از كتب آمده از جمله العدد القوية تأليف شيخ علي بن يوسف حلّي[۷] و كتاب التحصين سيد بن طاووس[۸] روايت حذيفه هم در كتاب اقبال سيد بن طاووس[۹] نقل شده است.
ما از اين خطبه در جوامع روايي اصلي اثري نميبينيم؛ سخن در خود اين خطبه است مضامين اين خطبه مضامين كاملاً درستي است برخي از طريق مستند مضامين و اجزاء خطبه خواستهاند ثابت كنند اين خطبه از خود پيامبر (ص) است حدود صد جمله از اين خطبه استخراج كرده و براي هر كدام از فرازهاي آن از قرآن و روايات استناد آوردهاند و اين يعني مضامين و اجزاء اين خطبه قطعاً صحيح است به صورت جداگانه هر كدام يك مستند روايي يا قرآني دارد. اما به عنوان اين مجموع و اين خطبه غدير غير از اين مواردي كه بيان شد در جوامع روايي قبل از اين بزرگان اثري نيست حتي مرحوم علامه اميني در الغدير اين را ذكر نكرده است. ولي جداي از اين بحث سندي آن كه جاي بحث دارد فرازها و مضامين اين خطبه ولو به صورت مجموعي از پيامبر صادر نشده ولي فرازهاي آن صحيح و قابل اعتنا و اتكا است.
يكي از اموري كه در خطبه غدير بيان شده توجه به وجود مبارك حضرت حجت (عج الله تعالي فرجه) است يعني اينكه پيامبر (صلي الله عليه و آله و سلم) در روز و واقعه غدير راجع به وجود مقدس حضرت (عج الله فرجه) مطالبي را بيان ميكنند و اين نشان از اهميت مسئله مهدويت است يعني پيوندي كه غدير با مهدويت دارد يا به تعبير ديگر آغاز امامت و خاتم ولايت؛ اتفاقاً به خاتميت ولايت و امامت حضرت حجت (عج الله فرجه) در اين خطبه اشاره ميكنند. بيست و پنج فراز از فرازهاي خطبه غدير درباره وجود مقدس حضرت حجت است اينكه پيشينيان همه گواهي دادهاند كه او خواهد آمد و اينكه او چه كسي است و اينكه او چه مرتبه و جايگاهي دارد و اينكه او قيام خواهد كرد و اينكه او انتقام خواهد گرفت (انتقام نه فقط از غاصبين حقوق اهل بيت (ع) بلكه انتقام از همه ظالمين عالم و دفاع از هر مظلومي كه مورد ظلم واقع شده است.) اينها نكاتي است در مورد اين خطبه كه ميتوان در آنها دقت و تأمل و مطالعه كرد و آن را مورد استفاده قرار داد.
در هر صورت اين مسئله مهم است كه در غدير توجه به پيوند حادثه غدير و امامت امير المؤمنين (ع) و وجود مقدس ولي عصر (ع) و شخص آن حضرت داشته باشيم و براي ظهور و فرج آن حضرت دعا كنيم و انتظارها را تقويت كنيم.
[۱]. شيخ حر عاملي، اثبات الهدي، ج۲، ص۱۱۴ و ج۳، ص۵۵۸.
[۲]. مجلسي دوم، بحار الانوار، ج۳۷، ص۲۰۱-۲۱۷.
[۳]. محدث بحراني، كشف المهم، ص۱۹۰.
[۴]. سيد بن طاووس، الاقبال، ص۴۵۴-۴۵۶.
[۵]. طبرسي، الاحتجاج، ج۱، ص۶۶.
[۶]. سيد بن طاووس، اليقين، ص۳۴۳، باب ۱۲۷.
[۷]. شيخ علي بن يوسف حلّي، العدد القوية، ص۱۶۹.
[۸]. سيد بن طاووس، التحصين، ص۵۷۸، باب ۲۹ از قسم ثاني.
[۹]. سيد بن طاووس، الاقبال، ص۴۵۴-۴۵۶؛ بحار الانوار، ج۳۷، ص۱۲۷و ۱۳۱.
نظرات