رسول گرامی اسلام حضرت محمد صلی الله علیه و آله و سلّم میفرمایند: «وَ كَانَ فِي الْمَدِينَةِ أَقْوَامٌ لا عُيُوبَ لَهُمْ فَتَكَلَّمُوا فِي عُيُوبِ النَّاسِ، فَأَظْهَرَ اللَّهُ لَهُمْ عُيُوباً، لَمْ يَزَالُوا يُعْرَفُونَ بِهَا إِلَى أَنْ مَاتُوا».[۱]
پیامبر(ص) میفرمایند در مدینه مردمی بودند که خودشان هیچ عیبی نداشتند (نمیفرمایند عیبی آشکار نداشتند بلکه میفرمایند عیبی نداشتند) ولی از عیوب دیگران سخن میگفتند و آن را آشکار کرده و راجع به آن سخن میگفتند؛ خداوند یک عیوبی از آنها آشکار کرد البته اینکه خداوند عیوب آنها را آشکار کرد دو احتمال در آن وجود دارد: یک احتمال اینکه بگوییم اینها اقوامی بودند که لا عیوب لهم واقعاً یعنی واقعاً عیبی نداشتند لکن اظهر الله لهم عیوباً به این معنی است که احدث الله لهم عیوباً خداوند عیوبی را برای آنها ایجاد کرد و منتشر شد احتمال دیگر اینکه لا عیوب لهم در نظر دیگران یعنی در واقع عیب داشتند ولی این از نظر دیگران مخفی بود لکن خداوند عیوب آنها را آشکار کرد در هر صورت نتیجه یکی است و آن آشکار شدن عیب در آنان بود که تا هنگام مرگ به آن عیوب شناخته میشدند یعنی و این آتش دامن آنها را گرفت.
این مسئله، مسئله خیلی مهمی است واقعاً برادران دینی نسبت به هم یک حقوقی دارند که متأسفانه در محیط متدینین این حقوق کمتر مورد توجه قرار میگیرد مخصوصاً در بین طلاب علوم دینی واقعاً در محیط طلبگی ما که باید یک محیط نمونه و متعالی و صاف و با صفا و پاک باشد و یک محیطی که هر کسی از مردم در این محیط وارد میشود احساس امنیت و آرامش کند یعنی احساس کند که این محیط با سایر محیطها متفاوت است. ممکن است در محیطهای دیگر حیثیت او مورد دستبرد قرار گیرد اما در محیطی که روحانیت و طلاب در آن حضور دارند و در آن تنفس میکنند باید یک فضایی که امن و آرام است و گویا در یک فضای معنوی تنفس میکند و احساس میکند در آن فضا سر زنده و با نشاط است و امنیت دارد. ولی ما متأسفانه به این حقوق و این امور کمتر توجه میکنیم. اگر کسی عیبی دارد بهترین هدیه آن است که به خود آن شخص عیبش را بگویید اما عیب جویی و آشکار کردن عیوبی که دیگران اطلاع ندارند، قطعاً بدانید که این کار از کارهایی است که در همین دنیا اثر وضعی آن این است که برای خود او این عیب پیش خواهد آمد.
از این نوع گناهان کمتر دیده شده مانند این مسئله اثر وضعی این گونه داشته باشند. وقتی میگوییم که یک عملی اثر وضعی دارد یعنی یک ربط تکوینی بین عمل و نتیجه آن وجود دارد که این در آخرت به صورت مجازات به یک شکلی و در دنیا به یک شکل دیگری میباشد. اثر وضعی اعمال بین مؤمن و غیر مؤمن فرق نمیکند مانند بر به والدین و بدی در حق والدین چه مؤمن و چه کافر اثرش را میبیند مثلاً میگویند اثر وضعی بد کردن به پدر و مادر کوتاه شدن عمر است و شامل حال مؤممن و غیر مؤمن میشود. این مسئله هم از آن اموری است که آثاری وضعی دارد چنانچه در این روایت پیامبر خدا(ص) به اثر وضعی آن اشاره فرمودهاند. خداوند إن شاء الله همه را از شر وساوس نفس حفظ بفرماید.
[۱]. امالی صدوق، ص۴۴.
نظرات