در مورد غدیر عرض ما این بود که امیر المؤمنین(ع) اگر به جانشینی پیامبر انتخاب و منصوب شده و این یک نصب الهی میباشد، ضمن اینکه این یک عنایت و لطف الهی است و اینها انسانهای برگزیده و انوار مطهره هستند اما برگزیده بودن و مشمول عنایت خداوند بودن به این معنی نیست که فضائل آنها همگی غیر اکتسابی باشد چون اگر فضائل آنها همگی غیر اکتسابی باشد این ارزش نیست البته از این نظر که مثل ملائکه همه فضائل آنها اعطائی است و عین خیر و مجبور به اطاعت هستند ارزش هست ولی اگر برترین ارزشها را داشت دیگر خلقت انسان معنی نداشت؛ انسان خلق شده تا با اختیار و با اراده راه خیر را در پیش بگیرد تا آن وقت صلاحیت مسجود شدن ملائکه را پیدا کند.
این شایستگیها قطعاً اگر در طول زمان با ابتلاء و امتحان اثبات نشود این کمال و تکامل معنی پیدا نمیکند؛ انبیاء و اولیاء در طول زندگی خود مورد سخت ترین امتحانات واقع شدهاند اگر امام حسین(ع) در روز عاشورا آن چنان ایستادگی کرد مجبور به آن ایستادگی نبود بلکه با اختیار و اراده و با اراده پولادین مصائب را دید ولی در این امتحان سر بلند بیرون آمد این یک امتحان الهی برای امام حسین بود و هر مصیبتی که برایش پیش میآمد این درجه شایستگیهای امام حسین را بالاتر میبرد. در آن میدان رعایت انصاف، عدالت، اخلاق و محبت به دوست که اینها باید در این گونه میادین حقیقتاً بروز پیدا کند. اینها همه امتحان و ابتلاء است. عرض کردیم بهترین راه این است که ما ببینیم امیرالمؤمنین(ع) از زبان پیامبر(ص) چگونه توصیف شده است و جایگاه حضرت نسبت به پیامبر چیست؟ پیامبر چه نگاهی به حضرت دارند؟ و اینکه راجع به هیچ یک از صحابی این نگاه و این مطالب را پیامبر نگفته است و این مطالب همه در جوامع روایی اهل سنت نیز ذکر شده است. مانند این روایت که میفرماید: «أنا مدینة العلم و علیٌّ بابها» «أنا دار الحکمة و علیٌّ بابها» من شهر علم هستم و علی باب این شهر است و من دار حکمت هستم و علی باب این خانه است. نسبت علی به من به منزلهی سر برای بدن است «علیٌّ منی و أنا منه» علی از من است و من از علی هستم. یا «إنّ علیاً لحمه من لحمی و دمه من دمی» گوشت و خون علی از من است و یا این روایت «أنا و علیٌّ من شجرةٍ واحدةٍ و الناس من أشجارٍ شتی» من و علی از یک درخت هستیم ولی مردم از درختهای مختلفند. این تعابیر راجع به امیر المؤمنین به خصوص وارد شده است و این نسبت بین حضرت علی و پیامبر در مورد هیچ کدام از صحابه نیست؛ در این مسئله اسراری وجود اینکه چرا علی (ع) باب دار الحکمة و باب مدینة العلم است؟ چرا جایگاه رأس نسبت به بدن دارد؟ جایگاه سر برای بدن چیست؟ چرا گوشت و خون علی از پیامبر است؟ چرا از شجرة واحدة هستند؟
امیر المؤمنین (ع) یک انسان برگزیده میباشد و هم در دامان پیامبر تربیت شده است (خود تربیت خیلی مهم است) همه اموری که برای یک انسان لازم بوده در زندگی ائمه (ع) و پیامبر (ص) وجود داشته از خوردن و آشامیدن و امثال اینها را داشتند، اما همه اینها در مسیر خداست و همه اینها را به عنوان جلوهی عظمت الهی میبینند و خودشان را در این راه و این مسیر فانی در حق تعالی میدانستند و اصلاً برای خودشان شأنی قائل نبودند اما در این زندگی در این دنیا و عالم ماده بهرحال مقتضیاتی که برای انسان پیش میآمده طبیعتاً برای آنها هم وجود داشت؛ تربیت داشتند از انتخاب نام خوب برای فرزندان گرفته تا امور دیگر و اهمیت به تربیت آنها میدادند. اینگونه نبود که وقتی امام حسن و امام حسین به دنیا آمدند بفرماید اینها برگزیده هستند و خود خداوند اینها را تربیت شده آفریده بلکه در جزء جزء زندگی آنها تذکر میداده و آنها را تربیت میکرد و شخصیت آنها این گونه نبود که یک شخصیت باشد که از بدو تولد همه کمالات و فضائل در آنها جمع باشد و دیگر نیازی به تربیت نداشته باشند اینکه ائمه فرزندانشان را تربیت میکردند این یعنی که کمالات انسانی وقفه ناپذیر است و باید دائماً اوج بگیرد و معرفتش روز بروز بالا برود.
ائمه (ع) مورد تربیت واقع میشدند و پرورش پیدا میکردند و در جاهای مختلف مورد امتحان واقع میشدند. امیر المؤمنین در دامن پیامبر تربیت شدند و در امتحاناتی که برای ایشان پیش آمد، سربلند بیرون آمدند و هیچ گاه به دنبال قدرت و مقام و مال و ثروت و این گونه مسائل نبودند و همیشه متوجه خداوند و دین خدا بوده است یعنی یک وجود نازلی از وجود پیامبر(ص)؛ پیامبر ولی الله بالأصالة و امیر المؤمنین ولی الله بالعرض است چون در حقیقت وجود امیر المؤمنین از جهات مختلف از پیامبر (ص) ناشی شده است. آن وقت کسی که با پیامبر این نسبت را دارد، اولی از سایرین برای جانشینی بر امت اسلامی میباشد.
این مطلب موضوع مهمی است که ما یک اشاره اجمالی به این مسئله داشتیم
نظرات