شرم از خدا

روایتی است از امام موسی بن جعفر علیهما السلام که در کتاب تحف العقول نقل شده است؛

امام کاظم (علیه السلام) می­فرماید: «إستحیوا من الله فی سرائرکم کما تستحیون من الناس فی علانیتکم».[۱]

در خفا و پنهان از خدا شرم و حیا کنید همانگونه که در آشکار از مردم حیا می­کنید.

انسان اگر به این نقطه برسد خیلی جایگاه مهمی می­باشد؛ صرف نظر از بعضی انسان­هایی که هیچ ابائی از انجام بعضی کارها در انظار مردم ندارند عموم مردم بهرحال همین که می­بینند دو چشم ناظر آنهاست با احتیاط رفتار می­کنند یعنی به گونه­ای عمل می­کنند که در دید بیننده باعث کوچکی و حقارت و تخفیف آنها نشود. ببینید در انظار دیگران درباره نوع غذا خوردن و کیفیت لباس پوشیدن و كل رفتار­هایی که انسان انجام می­دهد، انسان مراقب است مانند لباس که وقتی می­خواهد از خانه بيرون بیاید مراقب است که غیر مرتب نباشد یا وقتی که احساس می­کند که بیننده­ای او را می­بیند از انجام کارهایی که فکر می­کند در دید بیننده خوب نباشد، ابا می­کند و می­خواهد یک چهره­ی خوبی از خودش در نزد دیگران بسازد هم از نظر خصلت­های اخلاقی و هم از نظر ظاهری؛ این یک میل عمومی است و اگر کسانی هستند که خیلی به این جهات توجه دارند یا به نوعی جنون دارند و یا اصطلاحاً آب از سرش گذشته که دیگر برایش فرقی نمی­کند که دیگران در مورد او چه فکری بکنند.

اگر در مقابل انسان­های دیگر ما چنین رفتاری داریم که شرم و حیاء می­کنیم یعنی یک عامل بازدارنده­ای در درون ما وجود دارد که ما را مهار می­کند آن وقت امام (ع) می­فرماید: همان گونه که در علن و آشکار جلوی مردم شرم و حیا می­کنید و از امور قبیح (به معنای عام) پرهیز می­کنید در خفاء هم از خدا شرم و حیا کنید.

این خفاء یعنی خفاء عن الناس و گرنه در برابر خداوند همان حضور و آشکار است؛ چگونه در برابر مردم حیاء می­کنیم چون علنی و آشکار است و یقین داریم که بیننده­ای ما را می­بیند اما در جایی که بینندگان عادی ما را نمی­بینند و فکر می­کنیم در خفاء هستیم، آنجا یک بیننده قوی­تر و آگاه­تر ما را می­بیند. لذا همان حیاء و شرمی که نسبت به مردم داریم اگر همان حالت را انسان برای خود نسبت به خدا ایجاد کند بسیاری از گناهان انسان ریشه کن می­شود. نه گناهان فعلی بلکه حتی گناهان ذهنی و فکری انسان ژاك مي­شود؛ ذهن انسان تمایلات به گناه و برخی امور قبيح دارد البته اينکه به مرحله­ی عمل برسد یا نه بحث دیگری است، اگر انسان در این حد خدا را نه ناظر بر افعال بلکه حاضر و ناظر در درون خود ببیند دیگردر درون خود هم فکر و ذهن او دیگر آلوده به گناه نخواهد شد از جمله این امور باطني حسد و حقد و کینه و نفاق و ریا و بدخواهی و امثال آن می­باشد که در این صورت گرفتار اینها نخواهد شد. آن وقت این یک تحول مهمی در انسان خواهد بود که خداوند إن شاءالله این توفیق را به همه ما عنایت بفرماید.

[۱]. تحف العقول، حدیث ۳۹۴.